სისხლის საპროცესო სამართლის -წყაროები

 

   

სარჩევი

1.sisxlis saproceso samarTlis  wyaroebi. 1

ბ) „saerTaSoriso samarTlisa’’ da „saerTaSoriso xelSekrulebebis’’ „sayovelTaod aRiarebuli principebi da normebi’’ 3

გ)   „sisxlis samarTlis saproceso kodeqsi’’[სსსკ] 4

დ)sisxlis saproceso samarTlis  „სხვა’’ wyaroebი. 5

ე)sisxlis saproceso samarTlis  „უცხოური  wyaroebი’’ 6

 

 

1.sisxlis saproceso samarTlis  wyaroebi

 

·        yvela kanonი, romlebic exeba sisxlis samarTlis saqmis ან ა)gamoZiebasa da ბ)sasamarTloSi saqmis ganxilvas, e.i. Seicavs სისხლის სამართლის saproceso normebs, ამიტომ warmoadgens sisxlis saproceso samarTlis wyaroebs.

ხ

ა) saqarTvelos konstitucia

·        sisxlis saproceso samarTlis ZiriTad wyaros warmoadgens saqarTvelos konstitucia, romelic miRebulia 1995 wlis 24 agvistos.

·        igi Seicavs normebs, romlebic gvevlineba sisxlis saproceso samarTlis ა)„principebad’’ an ბ)„ZiriTad debulebad’’.

ხ

·        ase magaliTad, saqarTvelos konstituciis me-9 muxli, romelic saubrobs: „adamianis pativi da Rirseba xelSeuvalia; dauSvebelia adamianis wameba, arahumanuri, sastiki an pativisa da Rirsebis Semlaxveli mopyroba da sasjelis gamoyeneba’’;

 

da konstituciis me-13 muxli, romelic exeba: „ adamianis Tavisuflebis xelSeuvalobas’’   და  „dasaSvebobas adamianisaTvis „Tavisuflebis aRkveTisa’’ an „piradi Tavisuflebis sxvagvari SezRudvisa’’ sasamarTlos gadawyvetilebiT’’,

 

safuZvlad daedo sisxlis saproceso samarTlis iseT „princips’’ rogoricaa

 

`pirovnebis xelSeuxebloba, misi pativisa da Rirsebis dacva’’.

 

·        saqarTvelos konstituciis me-13 muxlis მე- 4 nawilis Sinaarsi:

 

„ პირს დაკავებისთანავე უნდა განემარტოს მისი უფლებები და დაკავების საფუძველი. პირს დაკავებისთანავე შეუძლია მოითხოვოს ადვოკატის დახმარება, რაც უნდა დაკმაყოფილდეს’’

      da konstituciis 31-e muxlis mesame nawili:

       `dacvis ufleba garantirebulia~,

safuZveli gaxda Camoyalibebuliyo „sisxlis saproceso samarTlis’’ principi: „eWvmitanilis, braldebulisa da gansasjelis dacvis uflebis uzrunvelyofa’’

ხ

·         saqarTvelos konstituciis me-15 muxli exeba: „adamianis piradi cxovrebis, piradi saqmianobis adgilis, piradi Canaweris, mimoweris, satelefono saubris da sxva saxis teqnikuri saSualebiT miRebuli Setyobinebebis xelSeux-eblobas’’ ; aseve, „Sesvlis akrZalvas sacxovrebel binaSi da sxva mflobelobaSi mflobel pirTa nebis sawinaaRmdegod Tu ar aris sasamarTlos gadawyvetileba an kanoniT gaTvaliswinebuli gadaudebeli aucilebloba ‘’,

 

safuZvlad daedo sisxlis saproceso samarTlis princips: `piradi cxovrebis xelSeuxebloba~;

ხ

 

saqarTvelos konstituciis me-31 muxliს მე-5 ნაწილი , romelic Tavisi SinaarsiT `udanaSaulobis prezumfcias~ asaxavs, sruli SinaarsiT iqna gadmotanili sisxlis saprocesosamarTlis principad;

ხ

saqarTvelos konstituciis 31-e muxlis მე-10  nawili: `kanonis darRveviT mopovebul mtkicebulebas iuridiuli Zala ara aqvs~, „sisxlis saproceso samarTlis ‘’erT-erTi saxelmZRvanelo debulebaa da man asaxva hpova sisxlis saproceso samarTlis principSi: `kanoniereba da adamianis bunebiTi uflebebi~;

 

amave muxlis, მე-11  nawili: „aravin ar aris valdebuli misces Tavisi an im axlobelTa sawinaaRmdegod Cveneba, romelTa wrec ganisazRvreba kanoniT~, sisxlis saproceso samarTlis „mniSvnelovani debulebaa~.

 

ხ

·        saqarTvelos konstituciis me-6 Tavi   sasamarTlo xelisuflebas exeba. sadac mocemulia marTlmsajulebis ganxorcielebis mniSvnelovani debulebebi:

 

a.   marTlmsajulebas axorcieleben saerTo sasamarTloebi;

b.   mosamarTle Tavis saqmianobaSi damoukidebelia da emorCileba mxolod konstitucias da kanons;

c.   sasamarTlos gadawyvetilebis gauqmeba, Secvla an SeCereba SeuZlia mxolod sasamarTlos kanoniT gansazRvruli wesiT da a.S.

 

·        amave TavSi saubaria sisxlis samarTlis procesis iseT sawyisebze, rogoricaa:

a.   sasamarTloSi sisxlis samarTlis saqmis ganxilva „Ria sxdomaze’’

b.   samarTalwarmoebis ena;

c.   samarTalwarmoebis ganxorcieleba mxareTa „Tanasworobisa’’ da „SejibrebiTobis’’ safuZvelze.

 

·        rogorc vxedavT saqarTvelos konstitucia sisxlis saproceso samarTlisaTvis yvelaze mniSvnelovani wyaroa,

·        sisxlis saproceso samarTlis ZiriTadi debulebebi და პრინციპები konstituciidan modis.

 

ბ) „saerTaSoriso samarTlisa’’ da „saerTaSoriso xelSekrulebebis’’ „sayovelTaod aRiarebuli principebi da normebi’’

 

·        „saerTaSoriso samarTlisa’’ da „saerTaSoriso xelSekrulebebis’’ „sayovelTaod aRiarebuli principebi da normebi’’ saqarTvelos saxelmwifos kanonmdeblobis „nawilebia’’.

·        amis dasturia saqarTvelos konstituciis me-4 muxlis მე-5  nawilis Sinaarsic, sadac naTqvamia: `saqarTvelos „saerTaSoriso xelSekrulebas an SeTanxmebas’’ , Tu igi ar ewinaaRmdegeba saqarTvelos konstitucias, konstituciur SeTanxmebas aqvs upiratesi iuridiuli Zala Sidasaxelmwifoe- brivi normatiuli aqtebis mimarT~.

·        e.i. SeiZleba iTqvas, saqarTvelos normatiuli aqtebis ierarqiaSi „saqarTvelos saerTaSoriso xelSekrulebas an SeTanxmebas’’, „saqarTvelos konstituciisa’’ da „konstituciuri SeTanxmebis’’ mere ufro didi iuridili Zala gaaCnia, vidre saqarTvelos sxva normatiul aqtebs (mxedvelobaSia saqarTvelos organuli kanoni, saqarTvelos kanoni).

·        aqedan gamomdinare `adamianis uflebaTa da ZiriTad TavisuflebaTa dacvis evropuli konvencia~, iTvleba ra saqarTvelos kanonmdeblobis nawilad, aRiarebuli unda iqnes sisxlis saproceso samarTlis wyarod.

ხ

·        sisxlis saproceso samarTlis wyarod aRiarebul unda iqnes agreTve gaerTianebuli erebis organizaciis generaluri asambleis mier 1948 wels miRebuli `adamianis uflebaTa sayovelTao deklaracia~.

 

·        ’’   saerTaSoriso aqtebi [„კონვენციაც’’ და „დეკლარაციაც’’] mravlad Seicaven sisxlis saproceso samarTlis sawyisebs (principebs),

·         magaliTad:  ა)sisxlissamarTalwarmoebis Riaoba; ბ)braldebulis dacvis uflebis uzrunvelyofa; გ)udanaSaulobis (arabraleulobis) prezum- fcia; დ)pirovnebis xelSeuxebloba, misi pativisa da Rirsebis dacva; ე)moqalaqeTa Tanasworoba kanonisa da sasamarTlos winaSe; ვ)piradi cxovrebis xelSeuxebloba da sxva.

ხ

·        sisxlis saproceso samarTlis wyarod unda miviCnioT „yvela is saerTaSoriso aqti’’, romelic fizikur da iuridiul pirebs aZlevs SesaZleblobas daicvan TavianTi „uflebebi da kanonieri interesebi’’, rogorc sisxlis samarTlis gamoZiebis, ise sasamarTloSi saqmis ganxilvis safexurze.

ხ

გ)   „sisxlis samarTlis saproceso kodeqsi’’[სსსკ]

 

·        sisxlis saproceso samarTlis umTavresi wyaro-sisxlis samarTlis saproceso kodeqsia,

·        masSia Tavmoyrili yvela is normebi, romlebiTac „faqtobrivad wesrigdeba’’ sisxlis samarTlis saqmis moZraobis Sedegad aRmocenebuli saprocoeso samarTlebrivi urTierTobebi, rogorc uSualod procesis mwarmoebel pirebs Soris (gamomZiebeli, prokurori, mosamarTle, sasamarTlo), ise procesis mwarmoebel pirebsa da procesis sxva monawileebs (dazaralebuli, braldebuli, mowme da sxva) Soris.

·        sisxlis samarTlis saproceso kodeqsi, rogorc sisxlis saproceso samarTlis wyaro ,saqarTvelos saxelmwifos sinamdvileSi mogvevlina 1923 wlidan.

·         1923 wlis 17 agvistos miRebuli iqna saqarTvelos pirveli sisxlis samarTlis saproceso kodeqsi. aRniSnuli kodeqsi mniSvnelovani iyo imiT, rom igi adgils uTmobda demokratiul institutebs, dasaSvebad miiCnevda sisxlis samarTlis procesSi damcvelis monawileobas, iTvaliswinebda sakasacio wesiT ganaCenis gasaCivrebas.

·        detalurad gadmoscemda sisxlis samarTlis saqmis gamoZiebasa da sasamarTloSi saqmis ganxilvis wess da a.S.

ხ

·        saqarTvelos sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis ufro srulyofil saxes warmoadgenda saqarTvelos uzenaesi sabWos mier 1960 wlis 30 dekembers miRebuli sisxlis samarTlis saproceso kodeqsi,[ ZalaSi Sevida 1961 wlis 1 martidan.]

·        xsenebuli kodeqsi miRebul iqna sisxlis samarTlis politikis „humanizaciis’’ periodSi. ramac garkveuli asaxva hpova kidec sisxlis samarTlis procesSi.

·        ase magaliTad, danaSaulis winaaRmdeg brZolaSi gamoikveTa sazogadoebis aqtiuri roli.

·        SesaZlebeli iyo braldebulis gadacema Tavdebobis qveS an sisxlis samarTlis saqmis masalebis gadacema amxanaguri sasamarTloebisaTvis da arasrulwlovanTa saqmeebis komisiisaTvis, riTac sisxlis samarTlis saqmis warmoeba faqtobrivad wydeboda

·        damcveli daiSveboda winaswari gamoZiebis damTavrebis momentidan:

·        gafarTovda dazaralebulis saproceso uflebebi;

·        detalurad gaiwera calkeuli sagamoZiebo moqmedebebis Catarebis wesi;

·        sasamarTloSi saqmis arsebiTi ganxilvisas da saqmis sakasacio warmoebis dros, SemoRebul iqna SejibrebiTi procesis sawyisebi da a.S.

ხ

·        saqarTveloSi, me-20 saukunis 90-ian wlebSi mimdinare politikurma movlenebma, iTamaSa ra garkveuli roli saxelmwifos aRmSeneblobiT saqmianobaSi, gamoiwvia qveyanaSi moqmedi kanonmdeblobis reformirebac.

·        reforma Seexo sisxlis samarTlis saproceso kodeqsac, da saqarTvelos parlamentma 1997 wlis 25 noembers miiRo axali sisxlis samarTlis saproceso kodeqsi.

·        magram  შემდეგ masSi uamravi cvlilebeba Sevida da dadga aucilebloba axali sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis misaRebad,

·        marTlac, drois umokles monakveTSi saqarTvelos parlamentma 1998 wlis 20 Tebervals, miiRo axali sisxlis samarTlis saproceso kodeqsi, romelic amoqmedda 1999 wlis 15 maiss da dResac moqmedebs.

·        aCqarebuli tempiT miRebul saproceso kodeqsSi bevri xarvezi gaipara, ramac gamoiwvia is, rom normalurad arc ki iyo amoqmedebuli kodeqsi, masSi ukve cvlilebebis Setana daiwyo da am cvlilebebis Setana dRemde grZeldeba.

·        moqmedi saproceso kodeqsis am mdgomareobaSi yofnam Seamzada niadagi, isev axali sisxlis samarTlis saproceso kodeqsis misaRebad, momzadebulia proeqtic.

·        sainteresoa proeqtSi arsebuli axali institutebi gauZleben Tu ara gamocdas, romelsac maT umzadebs sagamoZiebo da sasamarTlo praqtika, misaRebi iqneba Tu ara sazogadoebrivi cnobierebisaTvis, amas dro gviCvenebs.

 

დ)sisxlis saproceso samarTlis  „სხვა’’ wyaroebი

 

·        sisxlis saproceso samarTlis wyaroebia, aseve:

 

a)   organuli kanoni `saerTo sasamarTloebis Sesaxeb~,

b)   organulikanoni `saqarTvelos uzenaesi sasamarTlos Sesaxeb~:

c)  organuli kanoni `sakonstitucio sasamarTlos Sesaxeb~,

d)  organuli kanoni `sakonstitucio samarTalwarmoebis Sesaxeb;

e)   organuli kanoni `saqarTvelos prokuraturis Sesaxeb~;

f)  kanoni `operatiul-samZebro saqmianobis Sesaxeb~;

g)   kanoni `advokatTa Sesaxeb~

h)   da saerTod, yvela is kanoni, romelic Seicavs saproceso normebs da exeba  a)sisxlis samarTlis saqmis gamoZiebasa da b)sasamarTloSi saqmis ganxilvas.

 

X

          ე)sisxlis saproceso samarTlis  „უცხოური  wyaroebი’’ 

 

·        romanul-germanuli samarTlis sistemis qveynebSi sisxlis saproceso samarTlis wyarod aRiarebulia kanoni,

·        xolo saerTo samarTlis sistemaSi Semavali qveynebi samarTlis wyarod aRiareben `sasamarTlo precedents~.

·        `sasamarTlo precedenti~ warmoadgens samomavlod gamosayenebel samarTlebriv normas. rac imas niSnavs, rom: sasamarTlos gadawyvetileba, romelic miRebul iqna konkretul sisxlis samarTlis saqmeze, SemdgomSi savaldebulo xdeba ara marto amave sasamarTlosaTvis, aramed imave instanciis an qvemdgomi sxva sasamarTlosTvisac analogiuri saqmeebis ganxilvisas (inglisi, aSS, kanada).

ხ

·        calke gamoyofen religiuri samarTlis sistemis qveynebsac, sadac samarTlis wyaroebia ZiriTadad: yurani, keTilSobiluri qcevis wesebi, Cveulebebi (afrika, madagaskari, indoeTi da bevri sxva muslimanuri qveyana).