საერთაშორისო ხელშეკრულების „ნამდვილობის“ პირობები,„ბათილობის “ პირობები,e. “საერთაშორისო ხელშეკრულების ‘’ მოქმედების შეწყვეტა

 

  

         აქ განხილულია საკითხები:

a.      საერთაშორისო ხელშეკრულების „ნამდვილობის“ პირობები

b.      საერთაშორისო ხელშეკრულების „ბათილობის “ პირობები

c.      „არათთანასწორუფლებიანი’’ საერთაშორისო ხელშეკრულება

d.    “საერთაშორისო ხელშეკრულების ‘’ მოქმედება

e.    “საერთაშორისო ხელშეკრულების ‘’  მოქმედების შეწყვეტა

 

 

     

   ა)  საერთაშორისო ხელშეკრულების „ნამდვილობის“ პირობები

 

·        „საერთაშორისო ხელშეკრულების’’ „ნამდვილობის’’ პირობებია:

1)     საერთაშორიდო -სამართლებრივი „სრულფასოვნება“

2)     საერთაშორიდო -სამართლებრივი „მართლზომიერება’’

3)     მას[საერთაშორისო ხელშეკრულებას] პატივს უნდა სცემდნენ მე-3 სახელმწიფოები[ანუ "არა მონაწილეები'']

ხ

·        ამრიგად,იმისათვის რომ წარმოიშვას „მხარეებისთვის’’ იურიდიულად[სამართლებრივად] სავალდებულო შედეგები, ყოველი საერთაშორისო ხელშეკრულება უნდა პასუხობდეს იმ კრიტერიუმებს[პრინციპებს] ,რომლებიც დადგენილია „საერთაშორისო სამართლით’’[ეს კრიტერიუმები[პრინციპები] ასახულია „ვენის1969 წლის კონვენციაში’’]

ხ

·        აქედან გამომდინარე, ყოველი „აქტი’’ რომელსაც ჩადის ერთი სახელმწიფო[ან სახელმწიფოტყა კავშირი]  „სხვა სახელმწიფოს ნების გამოვლენის თავისუფლების შეზღუდვის მიზნით’’ „მართლსაწინააღმდეგო ქმედებად’’ ჩაითვლება.

·        პირველ რიგში,ასეთ ქმედებად ჩაითვლება „ძალის ან ძალით დამუქრების’’ გამოყენება სახელმწიფოს ან მისი წარმომადგენლების მიმართ.

ხ

·        „საეთაშორისო ხელსეკრულების „ნამდვილობას’’ სადავოდ ხდის:

a.      „ძალის ან ძალით დამუქრების’’ გამოყენება  მოლაპარაკებაში მონაწილე სახელმწიფოს ან მისი წარმომადგენლების მიმართ.

b.      მოლაპარაკებაში მონაწილე სახელმწიფოს ან მისი წარმომადგენლების „მოტყუება’’ ან „მოსყიდვა’’

c.    „საერთაშორისო ხელსეკრულებაში’’ „გაპარული’’ „შეცდომა’’

d.    სახელმწიფოს“წარმომადგენლის’’ მიერ მისთვის მიცემული ინსტრუქციის დარღვევა.

ხ

·         ყველაზე მძიმე  დანაშაულად ითვლება „ძალის გამოყენება’’ ან „რაიმე იძულებითი საშუალებების გამოყენება’’

·        ვენის კონვენცია[მუხ. 52-ე] საგანგებოდ მიუთითებს:“საერთაშორისო ხელსეკრულება ბათილია,თუ მისი დადება ძალის ან ძალით დამუქრების გამოყენების შედეგია,რაც ლახავს „გაეროს წესდებაში ასახულ“საერთაშორისოს სამართლის’’ პრინციპს]

ხ

·        „ძალის გამოყენებდ’’ ან „რაიმე იძულებითი საშუალებების გამოყენებად’’   არ ითვლება „საერთაშორისო ხელსეკრულება’’ ,რომელსაც თავს ახვევენ „აგრესორს’’ მისი „დამარცხების ‘’ და „ომის შემდგომი პრობლემების გადაყვეტის’’ მიზნით

·        ყურადღება: „დამარცხებულ აგერესორთან’’ „საერთაშორისო ხელშეკრულების ‘’ დადების დროს იზღუდება მისი „ნების გამოვლენის თავისუფლება’’

·        დაიმახსოვრე: „აგრესიისთვის’’ საერთაშორისო სამართლით გათვალისწინებულია „პასიხისმგებლობა’’[ამაზე იხ. სახელმძღვანელოს მე-7 თავი.“პასუხისმგებლობა საერთაშორისო სამართალში’’]

 

ხ

               ბ) საერთაშორისო ხელშეკრულების „ბათილობის “ პირობები

·        ორ სახელმწიფოს შორის დადებული „საერთაშორისო ხელშეკრულება’’ შეიძლება „ბათილად’’ იქნეს ცნობილი მხარეთა მიერ საერთაშორისო სამართლის საყოველთაოდ აღიარებული  იმპერერატიული ნორმებიდან გადახვევის გამო

·        ანუ ეს ის შემთხვევაა ,როცა ორივე სახელმწიფოს „ნების თავისუფალი გამოვლენა’’ ეჭვს არ იწვევს,მაგრამ“ხელშეკრულებით დადგენილია ქცევის ისეთი წესები’’,რომლებიც „გვერდს უვლიან’’ ან „არღვევენ’’ „საყოველტაოდ აღიარებულ ნორმებს’’[რომელთა უგულებელყოფა აკრძალულია მათი უაღეესად მაღალი მორალურ-პოლიტიკური ფასეულობის გამო]

·        ამიტომ,“ხელშეკრულება’’,რომელიც ორისახელმწიფოს „აგრესიულ პაქტს’’ წამოადგენს და „მ-3 სახელმწიფოს წინაღმდეგ არის მიმართილი’’- ჩაითვლება „ბათილად’’[„ბათილობის ‘’ ეს პირობა დაიმახსოვრე]

·        „ბათილად’’ იმიტომ ჩაითვლება,რომეს ასეთი პაქტი  არღვევს „ძალის გამოყენების დაუშვებლობის’’ პრინციპს და სხვა მათან დაკავშირებულ პრინციპებს[„ტერიტორიული მთლიანობის ხელსეუხებლობის’’“ჩაურევლობის’’“სუვერენული თანასწორობის’’ და სხვა პრინციპებს]

ხ

·        ასევე ,თუ ორმა სახელმწიფომ დადო ხელსეკრულება,რომლითაც აღიარებენ მათ შორის დავის გადაწყვეტას „შეიარაღებული ძალების’’ გამოყენებით,ასეთი ხელშეკრულება „იმთავითვე ბათილია’’[ანუ დადებისთანავე ბათილია]

·        „იმთავითვე ბათილია’’,რადგან “ძალის გამოუყენებლობის’’ პრინციპის შეცვლა „ურთიერთშეთანხმებითაც’’ დაუშვებელია[არ შეიძლება]

ხ

გ)„არათთანასწორუფლებიანი’’ საერთაშორისო ხელშეკრულება

·        აღსანიშნავია ასევე ორ სახელმწიფოს შორის დადებული ე.წ.  „არათთანასწორუფლებიანი საერთაშორისო ხელშეკრულება’’

·        ყურადღება: „არათთანასწორუფლებიანი საერთაშორისო ხელშეკრულება’’  „ნამდვილობის’’ ყველა პირობის დაცვით იდება,მაგრამ თავისი „არსით’’ ასეთი ხელშეკრულებები“ერის /ხალხის თვითგამორკვევის ‘’  და „თანასწორობის’’ პრიციპებს ლახავს

·        ჭეშმარიტი „ნამდვილობა’’ დამოკიდებულია „მხარეთა’’ „ ნების გამოვლენის’’ „ნებაყოფლობითობაზე’’[თავისუფლებაზე],ამიტომ თანამედროვე საერთაშორისო სამართალი მხოლოდ ისეთ „საერთაშორისო ხელშეკრულებას’’ ცნობს „ნამდვილად’’,რომელიც მხარეთა „თანასწორუფლებიანობას’’ ასახავს

·        „ართანასწორუფლებიან მხარეებს’’ შორის დადებული „საერთაშორისო ხელსეკრულება ‘’ ეწინააღმდეგება“საერთაშორისო სამართლის ძირითად პრინციპებს’’

·        „არათთანასწორუფლებიანი საერთაშორისო ხელშეკრულება’’  -არ შეიძლება ავალებდეს „სუსტ მხარეს’’ დაიცვას პრინციპი „pacta sunt servanda’’[რაც ნიშნავს“ხელშეკრულება უნდა შესრულდეს’’]

·        „pacta sunt servanda’’-ს  პრინციპი მხოლოდ იმ“საერთაშორისო ხელსეკრულებებზე’’ ვრცელდება,რომლებიც „მხარეთა’’ ჭეშმარიტ „თანასწორუფლებიანობას’’ ეყრდნობიან.

·        ყურადღება: „კოლონიური’’ და „ნეოკოლონიური პოლიტიკის გამტარებელი სახელმწიფოები მიმართავენ  pacta sunt servanda’’-ს პრინციპს [რაც ნიშნავს“ხელშეკრულება უნდა შესრულდეს’’]  კოლონიური ჩაგვრის შენარჩუნებისთვის[!]

·        მაგრამ „ახლგაზრდა სახელმწიფოები’’მტკიცედ იცავენ „თავისუფლებას’’ და „საერთაშორისო ხელშეკრულებებს’’ ,რომლებიც არ შეესაბამება „თანამედროვე სამართლის საყოველთაოდ აღიარებულ პრინციპებს’’ უარყოფენ .

ხ

·        ამრიგად, თანამედროვე საერთაშორისო სამართლის თანახმად“არათანასწორუფლებიანი საერთაშორისო ხელსეკრულება’’ არ შეიძლება ჩაითვალოს იურიდიული ძალის მქონე „ატად’’

ხ

·        ყურადღება: მაგრამ თუკი „პატარა სახელმწიფოს მთავრობა’’[მაგ. საქართველო] „ცნობს’’

„არათანსწორუფლებიან ხელსეკრულებას’’,მაშინ ეს „ცნობა’’ წარმოშობს „პატარა ქვეყნის’’  კაბალურ უფლება-მოვალეობებს,და ის  უკვე ვალდებული   იქნება  შეასრულოს ასეთ ხელშეკრულებაში გაწრილი  ვალდებულებები იქამდე ,ვიდრე თავად არ უარყოფს მათ შესრულებას.

ხ

·        ხოლო ,თუ „საერთაშორისო ხელშეკრულება’’ იმთავითვე დადებულია“საერთაშორისო სამართლის ძირითადი პრინციპების დაცვით’’,იგი „მხარეთა’’ მიერ უნდა შესრულდეს პირნათლად.

·        ამ შემთხვევაში პრინციპი „pacta sunt servanda’’ „წმიდათა წიდაა’’ და მისმა „დარღვევამ’’  შეიძლება გამოიწვიოს მეორე მხარის კანონიერი საპასუხო ზომები.

ხ

შეჯამება:

·        ამრიგად ,ყოველი „საერთაშორისო ხელსეკრულება’’ უნდა იდებოდეს „თანამედროვე საერთაშორისო სამართლის ძირითადი პრინციპების’’ შესაბამისად.

·        მხოლოდ ასეთ შემთხვევაში დაეყრდნობა ხელსეკრულების „ნამდვილობა’’ მყარ კანონიერ სა ფუძველს[!]

·        ყოველი „კაბალური’’,არატანსწორუფლებიანი ხელსეკრულება,მხოლოდ მხარეების „ძალთა თანაფარდობაზეა’’ დამყარებული და წარმოადგენს „დროებით ურყევ’’ აქტს,რომელიც მოკლებულია „მყარ სამართლებრივ ნიადაგს’’

·        „დაჩაგრულ მხარეს’’  უფლება აქვს ყოველ[მისთვის ხელსაყრელ  მომენტში „უარყოს’’ იგი.

დ)“საერთაშორისო ხელშეკრულების ‘’ მოქმედება

 

·        ვენის კონვენციის 24-ე მუხლი აცხადებს: „ყოველი მოქმედი ხელშეკრულება სავალდებულოა მხარეებისთვის და ის უნდა სრულდებოდეს მათ მიერ კეთილსინდისიერად’’

 

ხ

·        ყურადღება: არც ერთ მხარეს[სახელმწიფოს]  არ აქვს უფლება უარი განაცხადოს“საერთაშორისო ხელშეკრულების’’  „შესრულებაზე’’ „შიდასახელმფო სამართალში’’ არსებული „საწინააღმდეგო ნორმების’’ არსებობის გამო.

·        „საერთაშორისო ხელსეკრულებში’’ მონაწილე ყველა სახელმწიფო მოვალეა პირნათლად შეასრულოს არა მარტო ის ვალდებულებები,რომლებიც“სახელმწიფოს საზღვრებს გარეთ ‘’ არსებულ ურთიერთობებს ეხება[მაგ. ხელშეკრულება“ურთიერთდახმარების შესახებ’’],არამედ ისეთი ვალდებულებებიც,რომელიც „მის ტერიტორიაზე’’ ვრცელდება

·        ამისავის თუ საჭიროა,მან სათანადო ცვლილებები უნდა  შეიტანოს „შიდასახელმწიფოებრივ კანონმდებლობაში’’

 

 

ე)“საერთაშორისო ხელშეკრულების ‘’  მოქმედების შეწყვეტა

 

·        როდესაც მხარე ან მხარეები ერთმანეტის მიმართ აქტიურად იყენებენ შეძენილ უფლებებს,ხოლო ვალდებულებების სესრულებაზე თავს არ იწუხებენ,მათ შორის დადებული ხელსეკრულება „მერყევი’’ ხდება და შეიძლება მოხდეს მისი „მოქმედების ვადის’’ „შეწყვეტა’’ ვადის გასვლამდე[!]

ხ

·        „საერთაშორისო ხელსეკრულების’’ მოქმედების „შეწყვეტის რამდენიმე საშუალება არსებობს:

a.      დენონსაცია

b.      „შეთანხმება’’

c.      ნოვაცია

d.     „შესრულება’’

e.      „ვადის გასვლა

f.       „ცალმხრივი გაუქმება’’[ანულირება]

 

ა)  შეწყვეტა „დენონსაციით’’

 

·        როდესაც ხელშეკრულებაში გატვალისწინებული „წესის’’ თანახმად  ერთი მხარე ატყობინებს მეორე მხარეს[ან „სახელმწიფო დეპოზიტორს’] ,რომ მას არ სურს „ხელსეკრულების ვადის’’ გაგრძელება ამას ეწოდება „ხელშეკრულების დენონსაცია’’

·        ჩვეულებრივ,“დენონსაციის’’ უფლება აქვს იმ სახელმწიფო ორგანოს’’,რომელსაც „რატიფიკაციის ‘’ უფლება აქვს[იხ.ფაილი“საერთაშორისო  ხელშეკრულების დადება’’]

 

ბ) შეწყვეტა „მხარეთა შეთანხმებით’’ ან  “ნოვაციით’

·        შესაძლებელია „საერტაშორისო ხელსეკრულების’’ მოქმედების „შეყვეტა’’ მხარეტა „შეთანხმებით’’[ყოველი მხარის „თანხმობაა ‘’ საჭირო]

·        თუ „შეთანხმებას’’  „შეწყვეტის’’ თაობაზე  „ახალი ,შესწორებული ხელსეკრულების დადება’’ მოჰყვა,მაშინ ადგილი აქვს „ნოვაციას’’[ხელშეკრულების გაახლებას]

·        „ნოვაცია’’,როგორც წესი „ძველი’’ ხელშეკრულების გადასინჯვის[ანუ რევიზიის] შედეგია.

 

 

გ) შეყვეტა „შესრულებით’’ ან „ვადის გასვლით’’

 

·        „საერტაშორისო ხელშეკრულების’’ მოქმედება წყდება აგრეთვე, მასში გათვალიწინებული“ვალდებულებების’’[პირობების] შესრულების შემდეგ ან მასში აღნიშნული „ხელშეკრულების მოქმედების ვადის ამოწურვისას’’

 

           დ)შეწყვეტა  „ანულირებით’’

·        შესაძლებელია „საერტაშორისო ხელშეკრულების’’ „ცალმხრივი გაუქმებაც’’

 

a.      როდესაც ერთ-ერთი მხარე „არ იცავს’’ ხელსეკრულებით გათვალისწინებულ პირობებს და უხეშად არღვევს მათ.მეორე მხარეს უფლება აქვს გააუქმოს ასეთი „შეთანხმება’’. მეორე მხარის ასეთ მოქმედებას“ხელშეკრულების ანულირება’’ ეწოდება.

b.      შესაძლებელია ასევე „არათანასწორუფლებიანი ხელშეკრულებების’’[კაბალური ხელშეკრულებების] „ანულირებაც’’[კოლონიიური და ნეოკოლონიური ხელშეკრულებები]

c.      ავტომატურად უქმდება[ანულირდება] ის საერთაშორისო ხელსეკრულებები,რომელიც „საერტაშორისო ასპარეზიდან გამქრალ სუბიექტთან[სახელმწიფოსთან’’ იყო დადებული

d.     „ანულირება’’ მაშინაც ითვლება „კანონიერად’’,თუ ის „ხელშეკრულების დადების მომენტში ‘’ არსებული „გარემოებების’’  შეცვლით არის განპირობებული