ზედსართავი სახელი
·
ზედსართავი სახელები უშუალოდ დაკავშირებულია არსებით სახელებთან
·
ზედსართავი სახელი არის სიტყვა,რომელიც ერთვის და ახასიათებს რაიმე ნიშნის მიხედვით არსებით სახელს
·
ზედსართავი სახელი საგნის ნიშან-თვისებას გამოხატავს;
·
სხვაგვარად: ზედსართავი სახელი სხვადასხვა
ნიშან-თვისების მიხედვით განსაზღვრავს არსებით სახელს,ამიტომ მას განსაზღვრებასაც უწოდებენ,
·
ერთ არსებით სახელთან შეიძლება რამდენიმე ზედსართავი სახელი მოგვეპოვებოდეს მათი რიცხვი განუსაზღვრელია
·
მაგ ბურთი (არს.სახ) შეიძლება იყოს: მრგვალი,ოვალური,დიდი,პატარა,მძიმე,მსუბუქი,მაგარი,რბილი,გაბერილი,დაჩუტული,ჩაფუშული,წითელი,შავი და ა.შ.
·
შეიძლება გვეგონოს რომ ზედსართავი სახელები არსებით სახელებზე მეტია ,მაგრამ ეს ასე არ არის ,რადგან იგივე ზედსართავი სახელები მეორდება სხვა არსებით სახელებთანაც.
·
ერთი და იგივე არს სახელის სხვადასხვა
ზედსართავები გამოხატავენ იმ საგნის სხვადასხვა თვისებას :ზოგი შინაგან თვისებას,ზოგი გარეგან თვისებას,ზოგი საგანზე ზემოქმედების შედეგს
·
დაიმახსოვრე: ზედსართავი სახელები არსებობს ორი ჯგუფის
·
ვითარებითი ზედსართავი სახელები ე.წ. ძირითადი ზედსართავი სახელები დიდი,პატარა,მრგვალი,ოვალური.მაღალი,დაბალი,ცხელი,ცივი
·
მიმართებითი ზედსართავი სახელები ე.წ. წარმოქმნილი ზედსართავი სახელები(რომლებიც ზმნისგან,არსებითი სახელისგან,რიცხვითი სახელისგან,ნაცვალსახელისგან წარმოიქმნება)
მიმართებითი
ზედსართავების მაგალითები:
გაბერილი(გაბერვისგან),შეღებილი(შეღებვისგან),მეშვიდე(შვიდისგან),ჩვენი(ნაცვალსახელისგან),ხის(ხე),ქვის(ქვა) და.შ.
ხ
ვითარებითი
და მიმართებითი ზედსართავების ერთმანეთისგან გარჩევას მნიშვნელობა აქვს:
ყურადღება:
ხარისხის ფორმებს აწარმოებს მხოლოდ ვითარებითი ანუ ძირითადი ზედსართავი სახელები
მიმართებითი ანუ წარმოქმნილი ზედსართავი სახელები ხარისხის ფორმებს არ აწარმოებენ
ყურადღება:
ზედსართავი სახელის ხარისხის ფორმები !!!!
·
რა არის ზედსართავი სახელის ხარისხის ფორმა?
·
ვითარებითი ზედსართავების კლასი ზედსართავების სამ ხარისხს აწარმოებს
1.
ნეიტრალურ ანუ ძირითად ხარისხს მაგ. თეთრ-ი
2.
ოდნაობითი ხარისხი(საგნის
რაიმე თვისება შემცირებულია)
მო-თეთრ-ო (თავსართი მო - ; ბოლო სართი -ო)
3.უფროობითი ხარისხი (საგნის რაიმე თვისება გაზრდილია)
მაგ.
უფრო თეთრი
აწარმოებს წინდებული უფრო
4.აღმატებითი ხარისხი (საგანი
თვისებით ყველა დანარჩენ მსგავს საგნებს აღემატება)
უ-თეთრ-ეს-ი (თავსართი უ - ; ბოლო სართი -ეს)
ასე იწარმოება ზედსართავის ხარისხები:
შენიშვნა: თავსართების და ბოლოსართების დართვის დროს შეიძლება ზედსართავის სახელის ფუძე შეიკუმშოს და შეიკვეცოს:
მაგ. წითელი (ნეიტრალური ხარისხი)
მოწითალო(ოდნაობითი)
უფრო წითელი(უფროობითი)
უწითლესი (ე- შიკუმშა აღმატებითში)
ხხხხ
არსებობს
ასევე ე.წ. მოკლე ხარისხის ფორმები
ტკბილი
ოდნაობითში უნდა გვქნოდა მო-ტკბილ-ო მაგრამ გვაქვს და სწორია
მო-ტკბ-ო
უნდა გვქონდეს და არის კიდეც : უ-ტკბილ-ესი,მაგრამ გვაქვს ასევე უ-ტკბ-ეს-ი
გრძელი
მო-გრძ-ო სწორია და არა მო-გრძელ-ო
უ-გრძ-ეს-ი სწორია და არა უ-გრძელ-ეს-ი
ხხხ
ზედსართავი სახელის ბრუნება დამოუკიდებლად და
არსებით სახელთან ერთად
!!!!!
·
ზედსართავი სახელის ფორმების წარმოება (ანუ ბრუნება და მრავლობითი რიცხვის წარმოება)
·
დაიმახსოვრე : ზედსართავი სახელი იბრუნვის;
·
თუ ზედსართავი სახელი დამოუკიდებლად(სახელის გარეშეა
)გამოყენებული. იბრუნება ზუსტად ისევე როგორც არსებითი სახელი
დიდ-ი,დიდ-მა;დიდ-ს;დიდ-ის,დიდ-ით;დიდ-ად; დიდ-ო
·
შეიძლება დამოუკიდებელი ზედსართავი იყოს მრავლობითში და ისე იბრუნოს:
დიდ-ებ-ი;დიდ-ებ-მა;დიდ-ებ-ს;დიდ-ებ-ის;დიდ-ებ-ით;დიდ-ებ-ად;დიდ-ებ-ო
·
დაიმახსოვრე: როცა ზედსართავი სახელი გამოიყენება დამოუკიდებლად ის ასრულებს არსებითი სახელის როლ და არის არსებითი სახელი ფაქტიურად; მაგ მწვანეები(პარტია) და იბრუნვის არსებითი სახელის მსგავსად
·
ზედსართავი სახელი ბრუნებისას შეიძლება შეიკუმშოს ან შეიკვეცოს
ხ
·
ყურადღება:
ზედსართავი სახელი,როგორც არსებითი სახელის მსაზღვრელი იბრუნება არსებით სახელთან (საზღვრულთან)ერთად
თანხმოვანფუძიანი ზედსართავი არსებითის წინ მაგ:
·
დიდ-ი ბურთ-ი
დიდ-მა ბურთ-მა
დიდ-(ს) ბურთ-ს
დიდ-ის ბურთ-ის
დიდ-ით ბურთ-ით
დიდ -(ად) ბურთ-ად
დიდ-ო ბურთ-ო
ასეთი ტიპის ზედსართავები ასეთ პოზიციაზე ნაწილობრივ იბრუნვის კერძოდ:
ა)სახელობითში,მოთხრობითში და წოდებითში იბრუნვის არსებით სახელთან ერთად
ბ)მიცემითში და ვითარებითში
ბრუნვის ნიშნები არ გვაქვს
გ)ნათესაობითში და მოქმედებითში ბრუნვის ნიშნებიდან დაკარგულია ს და თ
ამას ჰქვია
მსაზღვრელ-საზღვრულის ბრუნება;
ხ
ხმოვანფუძიანი ზედსართავი არსებითის წინ მაგ:
მწვანე ველ-ი
მწვანე ველ-მა
მწვანე ველ-ს
მწვანე ველ-ის
მწვანე ველ-ით
მწვანე ველ-ად
მწვანე ველ-ო
ხმოვანფუძიანი ზედსართავი არსებითის წინ არ იბრუნვის არსებით სახელთან ერთად;ანუ არ შეეთანხმება ბრუნვაში
ხ
როცა არსებით სახელს მოსდევს თანხმოვანფუძიანი ზედსართავი სახელი როგორ იბრუნვის ასეთი წყვილი ?
ბურთ-ი დიდ-ი
ბრთ-მა დიდ-მა
ბურთ-ს დიდ-ს
ბურთ-ის დიდ-ის
ბურ-ით დიდ-ით
ბურთ-ად დიდ-ად
ბურთ-ო დიდ-ო
არსებითი და თანხმოვანფუძიანი ზედსართავი ასეთ დროს ერთნაირად იბრუნვის; ადგილი აქვს სრულ შეთანხმებას
ხ
არსებით სახელს მოსდევს ხმოვანფუძიანი ზედსართავი სახელი როგორ იბრუნვის ასეთი წყვილი ?
ველ-ი მწვანე
ველ-მა მწვანე-მ
ველ-ს მწვანე-ს
ველ-ის მწვან-ის
ველ-ით მწვან-ით
ველ-ად-მვანე-დ
ველ- ო მწვანე-ვ
არსებითი და ხმოვანფუძიანი ზედსართავი ასეთ დროს ერთნაირად იბრუნვის; ადგილი აქვს სრულ შეთანხმებას
Комментарии
Отправить комментарий