საერთაშორისო ხელშეკრულების დადების წესი და სტადიები

 

 

აქ განხილულია საკითხები:

a.      „საერთაშორისო ხელშეკრულების’’ დადებაზე უფლებამოსილი ორგანოები

b.      „საერთაშორისო ხელსეკრულების’’ დადება „საერთაშორისო კონფერენციაზე’’

c.      “საერთაშორისო ხელშეკრულებაზე’’ ხელმოწერა [1 სტადია]

d.    “საერთაშორისო ხელშეკრულების’’ ძალაში შესვლა[მე-2 სტადია]

ა) „საერთაშორისო ხელსეკრულების’’ „რატიფიკაცია’’

ბ)  „საერთაშორისო ხელშეკრულების’’ „დამტკიცება

     გ)„საერთაშორისო ხელშეკრულებასთან ’’ „შეერთება’’

e.      „მრავლმხრივ  საერთაშორისო ხელშეკრულებაზე’’ ხელმომწერი სახელმწიფოს „შენიშვნები’’ და „დათქმები’’

f.       „საერთაშორისო ხელშეკრულების’’ პრომულგაცია[მე-3 სტადია]

g.    „საერთაშორისო ხელშეკრულების’’ მიერ „კანონის ძალის’’ შეძენა

h.    „საერთაშორისო ხელშეკრულებიდან’’ გამომდინარე  „დავების ‘’ მოგვარება

 

 

 

 

 

·        „საერთაშორისო ხელსეკრულების’’ დადების უფლება სუვერენული სახელმწიფოს უფლებაა

·        ყოველი სუვერენული სახელმწიფო უფლებამოსილია  ა)მონაწილეობა მიიღოს“ხელშეკრულების შემმუშავებელ სასერთაშორისო კონფერენციაში’’ ან ბ) „შეუერთდეს უკვე არსებულ ამა თუ იმ „საერთაშორისო ხელშეკრულებას’’

ხ

ა) „საერთაშორისო ხელშეკრულების’’ დადებაზე უფლებამოსილი ორგანოები

 

·        ყოველი სუვერენული სახელმწიფო თავად განსაზღვრავს მის რომელ „ორგანოს’’ აქვს უფლება იმოქმედოს საერთაშორისო ასპარეზზე „მისი სახელით’’ და დადოს „საერთაშორისო ხელსეკრულება’’

·        როგორც წესი ,ეს „უფლებამოსილება „სახელმწიფოს მეთაურს’’ [პრეზიდენტს] ან მთავრობის მეთაურს[პრემიერ მინისტრს] ეკუთვნის

ხ

·        თუ „საერთაშორისო ხელშეკრულებას ‘’ ხელს აწერს“სახელმწიფოს მეთაური’’,“მთავეობის მეთაური’’ ,ან „საგარეო საქმეთა მინისტრი’’ მათ არ სჭირდებათ არავითარი სპეციალური უფლებამოსილება.

·        მაგრამ თუ ხელშეკრულებას ხელს აწერს“რწმუნებული პირი’’,ამისთვის მას უნდა გააჩნდეს „რწმუნების’’ დამადასტურებელი საბუთი

 

·        „უფლებამოსილების’’ დამადასტურებელი საბუთის გარდა „რწმუნებულს’’ გააჩნია „ინსტრუქცია’’,რომლითაც ის ხელმძღვანელობს „ხელსეკრულების დადების დროს’’ და რომლიდანაც გადახვევა თავისი მთავრობის ნებართვის გარეშე მას არ შეუძლია

·        არ დაიშვება არავიტარი „ძალდატანება’’ რწმუნებულის მიმართ,მას უფლება უნდა ჰქონდეს დაუკავშირდეს თავის მტთავრობას „დამატებითი ინსტრუქციების’’ მისაღებად

·        „წარმომადგენლის მიერ’’ ხელშეკრულებაზე ხელმოწერა „ინსტრუქციის’’ დარღვევით სახელმწიფოსათვის არავითარ „ვალდებულებას’’ არ წარმოშობს და იურიდიულად ბათილია[!]

·        ამიტომაა,რომ ხელშეკრულების დადების წინმხარეები ამოწმებენ ერთმანეთის უფლებამოსილებას

·        ყოველი  „საერთაშორისო ხელსეკრულების ‘’ „პრეამბულაში’’აღინიშნება რომ:“მხარეებმა შეამოწმეს ერთმანეთის უფლებამოსილება.’’

ხ

ბ) „საერთაშორისო ხელსეკრულების’’ დადება „საერთაშორისო კონფერენციაზე’’

 

·        „საერთაშორისო ხელშეკრულება’’ ან ა)  „მხარეთა უშულო დიპლომატიური მოლაპარაკების შედეგად’’ ან  ბ) “საერთაშორისო კონფერენციის მოწვევით’’

·        „საერთაშორისო კონფერენციის’’ წესს იყენებენ „მრავალმხრივი საერტაშორისო ხელშეკრულების დასადებად’’

·        ასეტი ხელშეკრულების ტექსტი წინასწარ მუშავდება“საერთაშორისო ორგანიზაციების’’ სპეციალიზებული ორგანოების მიერ

·        „კონფერენციებზე’’ კი ხდება მხოლოდ  ა)„ხელშეკრულების ტექსტის დაზუსტება’’[შესწორებების შეტანა] და ბ)“ოფიციალური ხელმოწერა’’

ხ

·        მხარეებმა შეიძლება „პარაფირება’’ არჩიონ,ანუ კონფერენციაზე ხელსეკრულების ტექსტს ხელი მოაწერონ მხოლოდ „ინიციალების აღნიშვნით’’;ასე ხელმოწერილი  ტექსტი  შემდგომში აღარ შეიძლება შეიცვალოს[!];მოგვიანებითკი,მთავრობები ხელსეკრულების ტექსტის გაცნობის და კიდევ ერტხელ გაანალიზების შემდეგ,სრულად მოაწერენ ხელს[ესაა ე.წ. „პარაფირების’’ წესი]

ხ

გ)“საერთაშორისო ხელშეკრულებაზე’’ ხელმოწერა[1 სტადია]

 

·        „საერთაშორისო ხელშეკრულების’’ ხელმოწერა სპეციალური წესის დაცვით ხდება;ამ წესს „ალტერნატი’’ ეწოდება

·        ორმხრივი ხელსეკრულების ხელმოწერის დროს მხარეები სვამენ თავის ხელმოწერას ერთმანეთის გასწვრივ,მარცხნიდან მარჯვნივ,ან ერთმანეთის ქვევით

·        პირველ შემთხვევაში „მარცხენა ადგილი’’ „პირველ ადგილად’’ ითვლება

·        მეორე შემთხვევაში ასეთ ადგილად „ზედა ადგილი’’ ითვლება

·        ყოველ ეგზემპლარს „პირველ ადგილზე’’ აწერს ხელს ის მხარე,რომელთანაც „რჩება’’ წინამდებარე ხელსეკრულება

·        „მრავალმხრივი ხელსეკრულების’’ ხელმოწერისას მხარეები სვამენ ხელმოწერებს ქვეყნების სახელწოდებების ანბანური წესის მიხედვიტ[გამოიყენება ინგლისური ანბანი]

·        ხელშეკრულების დანართს ხელს აწერენ კონფერენციაზე დელეგაციის მეთაურები[თუ იგი ხელშეკრულების განუყოფელ ნაწილად ითვლება]

·        დანართებს,რომლებიც“საქონლის ნუსხას’’ ,ან „საბუტების ნუსხას’’ და სხვა ამგვარ აქტებს წარმოადგენენ ხელს ან სულ არ აწერენ,ან მათ ხელს აწრენ დელეგაციების მდივნები

 

 

ბ)“საერთაშორისო ხელშეკრულების’’ ძალაში შესვლა[მე-2 სტადია]

 

·        „საერთაშორისო ხელშეკრულება’’ შედის ძალაში:

a.      ხელმოწერის დღიდან

b.      ხელმოწერიდან გარკვეული ვადის გასვლის სემდეგ

c.      „სარატიფიკაციო სიგელების’’ გაცვლის დღიდან ან ამ დღიდან გარკვეული ვადის შემდეგ

d.     „სარატიფიკაციო სიგელების გარკვეული რაოდენობის დაგროვების დღიდან ან ამ დღიდან გარკვეული ვადის გასვლის შემდეგ’’[მრავალმხრივი ხელშეკრულების შემთხვევაში]

e.      „ხელშეკრულების დამტკიცების’’ დღიდან ან ამ დღიდან გარკვეული ვადის გასვლის შემდეგ

·        ყურადღება: „მრავალმხრივი საერთაშორისო ხელშეკრულების ძალაში შესვლა’’ არ მიშნავს იმას ,რომ ის სავალდებულო ხდება მასზე ხელმომწერი ყველა მხარისთვის

·        ასეთი ხელშეკრულება სავალდებულო ხდება მხოლოდ მათთვის ვინც შეასრულა ხელშეკრულების „ძალაში შეყვანისთვის’’ გათვალისწინებული ყველა პროცედურა: ა) „რატიფიკაცია’’ ან  ბ)“დამტკიცება’’ ან გ) „შეერთება’’

ხ

ა)  „საერთაშორისო ხელსეკრულების’’ „რატიფიკაცია’’

 

·        „რატიფიკაცია’’  არის-„საერთაშორისო ხელშეკრულების’’ დამტკიცება „სახელმწიფოს უზენაესის ხელისუფლების’’ მიერ

 

·        „რატიფიკაციას’’ უკუქცევითი ძალა აქვს“ხელშეკრულების ხელმოწერის დღის’’ მიმართ

·        „სახელმწიფოს უზენაეს  ხელისუფლებას’’ უფლება აქვს „ური თქვას’’ „საერტაშორისო ხელსეკრულების’’ რატიფიკაციაზე[!]

·        ყოველი სახელმწიფო თვითონ განსაზღვრავს „რატიფიკაციის წესებს’’ და იმ „ორგანოს’’,რომლის კომპეტენციაშიც შედის „საერთაშორისო ხელშეკრულების’’ „რატიფიკაციის’’ უფლება

·        „რატიფიკაციის’’ „აქტი’’ ფორმდება „სარატიფიკაციო სიგელის’’ სახიტთ,რომლითაც ერთი სახელმწიფოს მეთაური  ატყობინებს მეორე მხარეს“ხელშეკრულების დამტკიცების’’ „ფაქტს’’ და არწმუნებს ,რომხელსეკრულება პირნათლად შესრულდება.

·        სიგელზე სახელმწიფო მეთაურის ხელმოწერას მოყვება საგარეო საქმეთა მინისტრის ხელმოწერა.

 

   ბ)  „საერთაშორისო ხელშეკრულების’’ „დამტკიცება’’

 

·        „საერთაშორისო ხელსეკრულების’’ „დამტკიცება’’[ანუ „მიღება’’] შეუძლია ამა თუ იმ „საკონსტიტუციო ორგანოს’’,თუკი ხელსეკრულება არ მოიტხოვს „რატიფიკაციას’’[იხ. კონსტიტუციის 65-ე მუხ]

 

 

გ)  „საერთაშორისო ხელშეკრულებასთან ’’ „შეერთება’’

 

·        როცა უკვე არსებული „საერთაშორისო ხელსეკრულება’’ „ღია ხასიათისაა’’,ყოველ სუვერენულ სახელმწიფოს უფლება აქვს „შეუერთდეს’’ მას,რისთვისაც ის „სპეციალურ განცხადებას’’ აკეტებს და მას“სახელმწიფო დეპოზიტორს’’[ვისთანაც ინახება ხელსეკრულების დედანი] აბარებს

 

 

   დ)“მრავალმხრივი საერთაშორისო ხელშეკრულების’’ ხელმომწერი

      სახელმწიფოს „შენიშვნები’’ და „დათქმები’’

 

·        ყოველი სახელმწიფო“მრავალმხრივი საერთაშორისო ხელშეკრულების’’  „ხელმოწერისას’’ ან „რატიფიკაციის’’ დროს  უფლებამოსილია გააკეთოს თავისი „შენიშვნები’’ და „დათქმები’’

·        რომელთა მიზანია შეზღუდოს ხელსეკრულების ზოგიერთი მუხლის მოქმედება ან მათი ამოქმედება გახადოს „პირობადადებული’’

·        თუ  არცერთმა სხვა სახელმწიფომ არ განაცხადა პროტესტი,მაშინ „შენიშვნა’’ იურიდიულ ძალას იძენს ხელშეკრულების ყველა მონაწილის მიმართ[!]

·        და ამიერიდან „შენიშვნის’’ გამკეთებელსა და ხელშეკრულების სხვა მონაწილეებს შორის ხელსეკრულება მოქმედებს“დათქმაში’’ აღნიშნული შესწორებებით.

·        თუ მის წინააღმდეგ პროტესტს აცხადებს მხოლოდ რამდენიმე სახელმწიფიო,“დათქმა’’ ვრცელდება იმ ,ონაწილეებზე რომლებიც პროტესტს არ აცხადებენ

·        თუ ხელშეკრულების მონაწილეთა პროტესტი  ერთსულოვანია“დათქმა’’ იურიდიულ ძალას არ იძენს და ბათილდება,თუ თავისი ხასიათით დეკლარაციული არ არის.

 

ხ

„საერთაშორისო ხელშეკრულების’’ პრომულგაცია[მე-3 სტადია]

 

·        „საერთაშორისო ხელშეკრულება’’  უნდა იყოს სათანადო წესით პრომულგირებული ანუ გამოქვეყნებული ყოველი მხარის მიერ

 

ხ

„საერთაშორისო ხელშეკრულების’’ მიერ „კანონის ძალის’’ შეძენა

 

·        „ხელმოწერილი’’ ,“რატიფიცირებული’’ და პრომულგირებული’’  „საერთაშორისო ხელშეკრულება „კანონის ძალას’’ იძენს

·        სახელმწიფომ ,რომელიც „საერთაშორისო ხელშეკრულებას’’ დებს მასთან შესაბამისობაში უნდა მოიყვანოს შიდასახელმწიფოებრივი სამართლის ნორმები.

ხ

„საერთაშორისო ხელშეკრულებიდან’’ გამომდინარე  „დავების ‘’ მოგვარება

 

·        თუ „საერთაშორისო ხელშეკრულების’’ მოქმედების დროს წამოიჭრება რაიმე დავა მისი ტექსტის შინაარსის ან ფორმის შესახებ,მხარეები ან თვითონ იძლევიან ახსნა-განმარტებას ან გადასცემენ საკითხს,რომელიმე საერთაშორისო ორგანოს,მაგ. „საერთაშორისო სასამართლოს’’

·        ყურადღება: ხელსეკრულების სადავო დებულებების “განმარტების წესები’’ აქ იგივეა,რაც შიდასახელმწიფოებრივი სამართლის ნორმების ახსნა-განმარტების დროს,ე.ი. ლეგალური და დოქტრინალური,გრამატიკული,ისტორიული,ლოგიკური და სისტემატური. არ დაიშვება განმარტება „ანალოგიით’’