„გადასახადისთვის თავის არიდება’’ [სსკ-218-ე მუხ]

 

   

·        განსახილველი დანაშაულისგან სს-ვი დაცვის უშუალო ობიექტია: „სახელმწიფო საფინანსო ინტერესები’’

·        გადასახადების აკრეფით შემოსული სახსრები სახელმწიფო ბიუჯეტისა და ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოთა ბიუჯეტის საშემოსავლო ნაწილის ფორმირების უმნიშვნელოვანესი წყაროა.

·        ამიტომ, „გადასახადებისა’’ და „სხვა სავალდებულო გადასახდელების ‘’  გადახდისთვის ტავის არიდება ,საკმაოდ საშიში „ეკონომიკური დანაშაულია’’,რომელიც ზიანს აყენებს „სახელმწიფო ფინანსურ ინტერესებს’’[!]

·        ყურადღება: მართალია საქარტველოს სისხლის სამართლის კანონმდებლობა პასუხისმგებლობის დიფერენციაციას არ ახდენს გადასახადის გადამხდელი „ფიზიკური’’ ან „იურიდიული პირებისთვის’’,მაგრამ „ფიზიკური პირი’’ სისხლის სამარტლის წესით პასუხს აგებს მხოლოდ „საშემოსავლო გადასახადის“ გადახდაზე თავის არიდებისათვის,ხოლო რაც შეეხება „იურიდიულ პირებს’’ ,გადასახადებით დასაბეგრი“ობიექტების’’ წრე უფრო ფართოა: „მოგება’’,“ქონება’’,“პროდუქციის დამატებითი ღირებულება’’,“სამუშაო’’,“მომსახურება’’ და კანონიოთ დადგენილი სხვა „ობიექტები’’

ხ

·        ამ  დანაშაულის „ამსრულებელი’’ „სპეციალურია’’- ეს არის „გადასახადის გადამხდელი’’.

·        „გადასახადის გადამხდელი’’ შეიძლება იყოს: ა) „საქრთველოს მოქალაქე’’, ბ)“მოქალაქეობის არმქონე პირი’’ ,გ) „უცხოელი’’ ,დ)“ინდივიდუალური მეწარმე’’,ე)“იურიდიული პირის ხელმძღვანელი’’[დირექტორი,მტავარი ბუღალტერი],ვ)“პირი,რომელიც ვალდებულია გადაიხადოს გადასახადი“[კერძო ან თანამდებობის პირი]

ხ

·        218-ე მუხლის დისპოზიცია ბლანკეტურია,ამიტომ „გადასახადის სახეების’’,“გადსახადის გადამხდელებისა“ და „გადასახადით დასაბეგრი ობიექტების“ დასადგენად უნდა მივმართოთ მოქმედ „საგადასახადო კანონმდებლობას“.

·        ასე მაგალითად,“საგადასახადო კანონმდებლობის“ თანახმად „ფიზიკური პირების’’ „საშემოსავლო გადასახადის“  „გადამხდელი“ პირები არიან: ა) საქართველოს მოქალაქეები,ბ)უცხოელი მოქალაქეები გ)მოქალაქეობის არმქონე პირები.

·        კანონი ჩამოთვლის“ფიზიკური პირების’’ გადასახადით „დასაბეგრ ობიექტებს[საგნებს]’’[!]

·        ფიზიკური პირის „დასაბეგრი ობიექტი[საგანი]“  ზოგადად  შეიძლება განისაზღვროს,როგორც „კალენდარულ წელიწადში მიღებული ერთობლივი შემოსავალი-ფულადი ან ნატურალური ფორმით.’’

·         „ფიზიკური პირები’’ მოვალენი არიან, ა) აღრიცხონ კალენდარული წლის განმავლობაში მათ მიერ  მიღებული შემოსავლები,ბ) წარადგინონ დეკლარაციები შემოსავლების შესახებ დადგენილი ფორმით,გ) დროულად და სრულად შეიტანონ ბიუჯეტში გადასახდელი თანხები.

ხ

·        „იურიდიული პირებისთვის’’ „ საქართველოს საგადასახადო კოდექსი’’ ადგენს შემდეგ „გადასახადებს’’ და „მოსაკრებლებს’: ა) „მოგების’’ ბ) „საშემასავალო’’ გ) „დღგ’’ დ)“აქციზის’’ ე)“ქონების’’ ვ)“საბაჟო’’ზ)“მოსაკრებელი ბუნებრივი რესურსებით სარგებლობისთვის’’ თ)“სათამაშო ბიზნესის[კაზინო] მოსაკრებელი და სხვა[სულ: 6 გადასახადი და 12 მოსაკრებელი]

ხ

რა  არის „დაბეგვრის საგანი’’

·        გადასახადით „დაბეგვრის საგანი’’ შეიძლება იყოს : „შემოსავლები’’ა) „მოგებიდან’’ ,ბ)“საქონლის ღირებულებიდან’’ გ)“კონკრეტული საქმიანობიდან’’ დ)“ფასიან ქაღალდებზე ოპერაციებიდან’’ ე)“ქონების გადაცემიდან’’ ვ)“პროდუქციის დამატებითი ღირებულებიდან’’ ზ) „შესაბამის საკანონმდებლო აქტებში მითითებულ „სხვა’’  ობიექტებიდან

ხ

·        „გადასახადის გადამხდელები’’ მოვალენი არიან „გადაიხადონ გადასახადები’’[!] ,კანონით დადგენილ ვადებში[!] და კანონით დაგენილ „საგადასახადო განაკვეთების“ ოდენობით[!]

·        ეს საკიტხები დაწვრილებით არის რეგლამენტირებული „საგადასახადო კოდექსით’’[სკ მუხ. 62--ე 204-ე და სხვა]

 

ხ

სსკ-ის 218-ე მუხლის 1-ელი ნაწილის „ობიექტური მხარე’’ 

 მუხლი 218. გადასახადისათვის თავის არიდება

 

1. დიდი ოდენობით გადასახადისათვის განზრახ თავის არიდება, –

ისჯება ჯარიმით ან თავისუფლების აღკვეთით ვადით სამიდან ხუთ წლამდე.

 

·        218-ე მუხლში სახეზეა „უმოქმდობის დელიქტი’’

·        შეიძლება ადგილი ჰქონდეს ა) „წმინდა უმოქმედობას’’[მაგ.„შემოსავლის შესახებ დეკლარაციის წარუდგენლობას’’] ან ბ) „უმოქმედობას’’ მოქმედებით’’[ ან “გადასახადის შემცირებას დეკლარაციაში’’ /ან გაანგარიშებაში’’ ,ან “იურიდიული პირის საბუღალტრო დოკუმენტებში „შემოსავლების’’ და „გასავლების[„ხარჯების’’] შესახებ მონაცემთა გაყალბებას’’ ,ან „დეკლარაციაში „დასაბეგრი ობიექტის/ობიექტების’’ არ შეტანას[დამალვას’’

ხ

„გადასახადისთვის   განზრახ  თავის არიდება’’

·        „გადასახადისთვის თავის არიდების  ხერხები“ მრავალგვარი შეიძლება იყოს.

·        „თავის არიდება’’  „ფართოდ’’ უნდა  გავიგოთ

·        „თავის არიდების ხერხებს’’  ქმედების 218-ე მუხლის 1-ელი ნაწილით კვალიფიკაციისთვის მნიშვნელობა არ აქვთ.,მაგრამ მათ[„გამოყენებულ ხერხებს“] ითვალისწინებენ „სასჯელის’’ დანიშვნის დროს[!]

ხ

·        218 ე მუხლის 1-ელი ნაწილით პასუხისმგებლობის აუცილებელი პირობაა გადაუხდელი გადასახადის „დიდი ოდენობა’’

·        218-ე მუხლის „შენიშვნის’’ 1-ელი ნაწილის თანახმად;

 

შენიშვნა:

1. ამ მუხლში დიდ ოდენობად ითვლება, როდესაც გადასახდელი გადასახადის თანხა აღემატება 100 000 [ასი ათას] ლარს, ხოლო განსაკუთრებით დიდ ოდენობად – როდესაც თანხა აღემატება 150[ას ორმოცდაათი ათას] ლარს.

·        რადგან პირი ვალდებულია გადაიხადოს „ყოველი კალენდარული წლის „საშემოსავლო გადასახადი’’,ამდენად „გადასახადისტვის თავის არიდებისათვის’’ სს-ვი პასუხიმგებლობის „დამფუძნებელი თანხა’’,დღეს მოქმედი კანონმდებლობით 100 000[ასია ათას ] ლარს ზევით,ნაანგარიშევი უნდა იყოს „კალენდარული წლის  შემოსავლიდან’’

·        სხვაგვარად რომ ვთქვათ,“დიდი ოდენობით’’ გადასახადი[ანუ 100 000 ლარზე მეტი] „დამალული’’ უნდა იყოს ერთი კალენდარული წლის[და არა რამდენიმე კალენდარული წლის ]  განმავლობაში.

 

სსკ-ის 218-ე მუხლის 1-ელი ნაწილის  „ბრალის’’ ფორმა

 

·        „ბრალის’’ ფორმის მიხედვით 218-ე მუხლის  დანაშაული[„დიდი ოდენობით’’ გადასახადის დამალვა] „განზრახია’’

·        პირს გაცნობიერებული აქვს,რომ თავს არიდებს „დიდი ოდენობით’’ „გადასახადის გადახდას’’ და „სურს’’ ეს .

 

სსკ-ის 218-ე მუხლის 1-ელი ნაწილის  „სუბიექტური მხარე’’

 

·        გადასახადის გდაუხდელობის „მოტივს’’ არა აქვს მაკვალიფიცირებელი მნიშვნელობა,თუმცა უმეტესად ესაა „ანგარების’’ „მოტივი’’

·        რაც შეეხება „მიზანს’’,დამნაშავე უმრავლეს შემთხვევაში ესწრაფვის უკანონო გზით „მატერიალური სარგებლის’’ მიღებას; გადასახადის გდაუხდელობის „მიზანს’’ არა აქვს მაკვალიფიცირებელი მნიშვნელობა

 

სსკ-ის 218-ე მუხლის დანაშაულში [„გადასახადისთვის თავის არიდებაში’’]  „თანამონაწილეობა’’

 

ყურადღება:

·        ამ დანაშაულის „თანამონაწილეები’’ შეიძლება იყვნენ „სახელმწიფო საშემოსავლო სამსახურის მოხელეები’’,რომლებიც „განზრახ’’ „ხელს უწყობემ’’ „გადასახადისთვის თავის არიდებას’’[!][მაგ. კომერციული კერძო საჯარო იურიდიული პირის  „მოგების’’ გადასახადით დაბეგვრისგან დამალვით]

·        „სახელმწიფო საშემოსავლო სამსახურის მოხელეები’’ ასეთ დროს პასუხს აგებენ „დანაშაულთა ერთობლიობით’’  218-ე  მუხლის დანაშაულში „თანამონაწილებისთვის’’ და შესაბამისი „სამოხელეო დანაშაულის’’  მუხლით.

ხ

·        ყურადღება: ამ დანაშაულის „თანამონაწილე’’ შეიძლება იყოს „კერძო პირიც’’,რომელიც „ხელს უწყობს’’ 218-ე მუხლის ამსრულებელს „გადასახადისგან თავის არიდებაში’’

მაგ. პეტრე და ივანე „შეთანხმდნენ’’,რომ პეტრე ივანესგან 3 000 000 [სამ მილიონ] ლარად შეიძენდა „უძრავ ნივტს’’,როცა „ნასყიდობის ხელსეკრულების’’ გაფორმების დრო დადგა,ივანემ სთხოვა პეტრეს ,რომ „ნასყიდობა’’ 1 000 000[ერტ მილიონ] ლარზე „გაეფორმებინათ’’,რადგან ამ დროს მას[ივანეს] გაცილებიტ ნაკლები თანხის გადახდა მოუწევდა „მოგების გადასახადის’’ სახით. პეტრე დათანხმდა და „ნასყიდობა’’ 1 000 000[ერთ მილიონ] ლაერზე გააფორმეს[ თუმცა,რეალურად პეტრემ ივანეს 3 000 000[სამი მილიონი] ლარი გადაუხადა.

 

ივანეს ქმედება დაკვალიფიცირდება 218 -ე მუხლის მე-2 ნაწილის „ბ’’ ქვპ-ით[ „განსაკუთრებით დიდი ოდენობით’’ გადასახადისთვის თავის არიდება ],როგორც ამ დანაშაულის ძირითადი „ამსრულებლისა’’,ხოლო პეტრე არის ამ დანაშაულის „თანამონაწილე’’,კერძოდ „დამხმარე’’  [ სსკ-ის 25,218-ე მუხ. მე-2 ნაწ. „ბ’’ ქვპ].

 

სსკ-ის 218-ე მუხლის მე-2 ნაწილი[ „ბრალის დამამძიმებელი გარემოებები’’]

 

  მუხლი 218. გადასახადისათვის თავის არიდება

1. დიდი ოდენობით გადასახადისათვის განზრახ თავის არიდება, –

ისჯება ჯარიმით ან თავისუფლების აღკვეთით ვადით სამიდან ხუთ წლამდე.

2. იგივე ქმედება, ჩადენილი:

ა) არაერთგზის;

ბ) განსაკუთრებით დიდი ოდენობით,

გ) წინასწარი შეთანხმებით ჯგუფის მიერ, –

ისჯება თავისუფლების აღკვეთით ვადით ხუთიდან რვა წლამდე.

 

·        „არაერტგზისობის ‘’ ცნება განმარტებულია სსკ-ის მე-15 მუხლით

 

   მუხლი 15. არაერთგზისი დანაშაული

 1

1. არაერთგზისი დანაშაული ნიშნავს წინათ ნასამართლევი პირის მიერ ამ კოდექსის იმავე მუხლით გათვალისწინებული დანაშაულის ჩადენას. ამ კოდექსის სხვადასხვა მუხლით გათვალისწინებული ორი ან მეტი დანაშაული მხოლოდ მაშინ ჩაითვლება არაერთგზის დანაშაულად, თუ ამის შესახებ მითითებულია ამ კოდექსის შესაბამის მუხლში.

2. დანაშაული არაერთგზის ჩადენილად არ ჩაითვლება, თუ კანონით დადგენილი წესით პირი წინათ ჩადენილი დანაშაულისათვის ა)გათავისუფლებული იყო სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობისაგან ანდა ბ) თუ მას წინათ ჩადენილი დანაშაულისათვის ნასამართლობა მოხსნილი ან გ) გაქარწყლებული ჰქონდა

 

·        „განსაკუთრებით დიდი ოდენობით’’  „გადასახადისტვის ტავის არიდებად’’ ითვლება გადაუხდელი თანხა ,რომელიც აღემატება 150 000 ლარს[218-ე მუხლის „შენიშვნა’’ ნაწ.1-ლი]

·        დანაშული „წინასწარ შეტანხმებული ჯგუფის’’ მიერაა ჩადენილი  თუ „იგი განახორციელა ა)დროის განსაზღვრულ პერიოდში არსებულმა, ბ)შეთანხმებულად მოქმედმა, გ)სტრუქტურული ფორმის მქონე ჯგუფმა, დ)რომლის წევრები წინასწარ შეკავშირდნენ ერთი ან რამდენიმე დანაშაულის ჩასადენად ან ე)რომლის მიზანია პირდაპირ ან არაპირდაპირ ფინანსური ან სხვა მატერიალური სარგებლის უკანონოდ მიღება’’ [ სსკ-ის მუხ.27-ე ნაწ. მე-3]

·        ყურადრება: რადგან „წინასწარი შეთანხმებით ჯგუფის მიერ’’ ამ დანაშაულის ჩადენა „დამამძიმებელ გარემოებად’’ [218-ე მუხლის მე-2 ნაწილში] გაითვალისწინა კანონმდებელმა,ამიტომ 218-ე მუხლის 1-ელი ნაწილის დანაშაულის „ამსრულებლად ‘’[!]შეიძლება მოვიაზროთ ან „წინასწარ შეუთანხმებელი ჯგუფი’’ ,ან „ერთპიროვნული ამსრულებელი’’

 

სსკ-ის 218-ე მუხლის მე-3 ნაწილი [„ქონების გასხვისებით’’  გადასახადისთვის თავის არიდება ]

 

3. ქონების ან მისი ნაწილის გასხვისება გადასახადისათვის თავის არიდების მიზნით, –

ისჯება ჯარიმით ან თავისუფლების აღკვეთით ვადით ორიდან სამ წლამდე.

 

·        თუ „გადასახადის გადამხდელს’’  აქვს „ბიუჯეტის დავალიანება’’  სავარაუდოდ „შემოსავლების სამსახური’’ მისი ქონებიდან ეცდება ამ დავალიანების ამოღებას.

·        ასეთ დროს „გადასახადის გადამხდელმა’’ შეიძლება ქონება „გაასხვისოს’’,რატა თავი აარიდოს გადასახადის გადახდას..

·        „გადასახადისთვის თავის არიდების მიზნით’’ არ არის გამორიცხული ქონების ან მისი ნაწილის „გასხვისება’’  „ცრუმაგიერ პირებზე’’

·        აქ მხედველობაშია ის შემთხვევა ,როცა „გადასახადის გადამხდელი’’ ჯერ კიდევ არაა „გადახდისუუნარო’’[!] და სწორედ იმიტომ „ასხვისებს’’ ქონებას ან მის ნაწილს,რატა „გადახდისუუნარო ‘’ გახდეს და შეუძლებელი გახდეს მისგან „დავალიანების ‘’ ამოღება.

·        „გადასახადის გადამხდელის’’ სწორედ ამგვარი უკანონო ქმედებების კრიმინალიზაცია მოახდინა კანონმდებელმა 218-ე მუხლის მე-3 ნაწილით.

 

სსკ-ის 218-ე მუხლის „შენიშვნის მე-2 ნაწილი[„წამახალისებელი ნორმა’’]

 

2. პირს ამ მუხლით გათვალისწინებული სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობა არ დაეკისრება, თუ

 ა)  საგადასახადო შემოწმების შედეგებზე „საგადასახადო მოთხოვნის“ მიღებიდან 45 სამუშაო დღის ვადაში  “გადახდილი“, „გადავადებული“ ან „კორექტირებული“  იქნება გადასახდელად დაკისრებული ძირითადი თანხა

ან  

ბ) მისი გადახდის ვალდებულება „შეჩერებულია“ კანონის საფუძველზე.