2.“სახელმწიფოთა სუვერენული თანასწორობის’’ პრინციპი

 

·        “სახელმწიფოთა სუვერენული თანასწორობის’’ პრინციპი ჩამოყალიბდა მე-15- მე-16 საუკუნეებში დასავლეთ ევროპაში“ცენტრალიზებული სახელმწიფოების’’ სექმნის ხანაში,როდესაც საფრანგეთის,ინგლისის, და სხვა ქვეყნების გაძლიერებული მონარქები იწყებდნენ ბრძოლა რომის პაპის და „საღვთო იმპერიის’’ იმპერატორების[გერმანია] წინააღმდეგ,არა მარტო „დამოუკიდებლობისტვის’’,არამედ  “თანასწორობისთვისაც’’.თუმცა ამ დროს „თანასწორობას’’ მხოლოდ ერთნაირი სიძლიერის სახელმწიფოებს შორის „ცნობდნენ’’[!]

·        მე-18 საუკუნისტვის „თანასწორობის პრინციპი’’ „საყოველთაოდ აღიარებულ’’ პრინციპად გვევლინება,თუმცა სახელმწიფოთა კლასიფიკაცია მათი „ღირსების’’ მიხედვით და რთული „დიპლომატიური ცერემონიალი’’ ჯერჯერობით ამ საუკუნეში ისე შენარჩუნებული იყო.

·        „ბურჟუაზიული რევოლუციების’’ ხანაში“ბუნებითი სკოლის’’  წამომადგენელთა ზეგავლენით გაუქმდა“ფეოდალიზმის’’ ნაშთები და „სახალხო სუვერენიტეტთან’’ ერთად შეიქმნა“სუვერენული თანასწორობის’’ თეორია; ამ თეორიამ სულ მალე პრაქტიკული გამოყენება ჰპოვა-  სახელმწიფოთა „სუვერენული თანასწორობა’’  „საერთაშორისო სამართლის’’ „ჩვეულებითი ნორმა’’ გახდა; თუმცა,სახელმწიფოთა „სუვერენული თანასწორობა’’  თავიდანვე „ფიქცია’’ იყო  რადგან ა)მხოლოდ“ცივილიზებულ ქვეყნებზე’’[ე.ი. აშშ-ზე და ევროპის ქვეყნებზე] ვრცელდებოდა და ბ) თით ამ“ცივილიზებულ ქვეყნებს’’ შორისაც  პრაქტიკულად ბატონობდა რამდენიმე ქვეყანა[რუსეთის იმპერია,ინგლისი,საფრანგეთი,ეპანეთი,ავსტრიის იმპერია,პორტუგალია ,აშშ]

ხ

 

“სახელმწიფოთა სუვერენული თანასწორობის’’ პრინციპი [„გაეროს წესდების’’ მიხედვით ]

 

·        “სახელმწიფოთა სუვერენული თანასწორობის’’ პრინციპი „გაეროს წესდების’’ საფუძველია [იხ. მე-2 მუხ. 1-ლი პარაგ.]

·        „ყოველი სახელმიუხედავად მისი ტერიტორიის სიდიდისა და მოსახლეობის რაოდენობისა,მისი მმართველობის ფორმისა და პოლიტიკური რეჟიმისა მისი სამხედრო-ეკონომიკური სიძლიერისა ან სისუსტისა,ყველა დანარჩენ ქვეყნებთან ერთად თანაბრად სარგებლობს იმ „საერთაშორისო სამართლებრივი უფლებაუნარიანობით’’,რომლის შინაარსი განისაზღვრება თანამედროვე საერთაშორისო სამართლის „ძირითადი პრინციპებით’ და „ნორმებით’’

 

a.      „არც ერთ ძლიერ სახელმწიფოს არ აქვს უფლება მოახვიოს სუსტს თავისი ბატონობა ან პრივილეგიურ მდგომარეობაში დააყენოს თავისი თავი’’

b.      „ყველა საერთაშორისო კონფერენციაზე ყოველ სახელმწიფოს თიტო ხმა მიეკუტვნება,მიუხედავად მისი ეკონომიკურ-პოლიტიკური და სამხედრო ძლიერებია’’

c.      „მცირე გამონაკლისის გარდა[?] არც ერთ სახელმწიფოს არ შეიძლება თავს მოეხვიოს ის ნორმები,რომელთა შექმნაში მას არ მიუღია მონაწილეობა ან რომელთა სავალდებულო ხასიათი მან თვითონ არ აღიარა შემდგომ.

d.     „ყოველი სუვერენული სახელმწიფო უფლებამოსილია მიიღოს მონაწილეობა „საყოველთაო საერთაშორისო სამარტლის’’ ნორმების შემუშავებაში,დაესწროს იმ „საერთაშორის კონფერენციებს’’,სადაც წყდება ისეთი საკითხები,რომელიც უშუალოდ ეხება მის ინტერესებს.

e.      ყოველი სახელმწიფოს „დიპლომატიური და საკონსულო წარმომადგენლები“ ,აგრეთვე „სახელმწიფო ქონება საზღვარგარეთ’’ სარგებლობს „იმუმიტეტით’’,რომლის მოცულობა „საერთაშორისო სამარტლებრივი ნორმებით განისაზღვრება’’

ხხხხ

·        ამრიგად,“ყველა სუვერენული სახელმწიფო’’ იურიდიულად თანასწორია,ე.ი. თანასწორია „საერთაშორისო სამართლის“ წინაშე

·        თანამედროვე საერთაშორისო სამართალი არეგულირებს ურთიერტობას „თანასწორთა’’ შორის[სახელმწიფოთა სამხედრო-პოლიტიკური ძლევამოსილების მიუხედავად]

·        მხოლოდ გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის „უშიშროების საბჭოში’’ წარმოდგენილი ხუთი „დიდი სახელმწიფო’’

[აშშ,ინგლისი,საფრანგეტი,ჩინეთი,რუსეთი[რომელიც ყოფილი „საბჭოტა კავშირის’’ სამართალმემკვიდრეა] სარგებლობს გარკვეული პრივილეგიებით[მათ შორის „ვეტოს’’ უფლებით]

·        ამ ხუთიდან თითოეულ მათგანს „უშიშროების საბჭოს მუდმივი წევრის’’ სტატუსი აქვს

·        „მშვიდობის დაცვასთან’’ დაკავშირებულ ღონისძიებათა „მიღების’’ დროს ხუთივე „დიდი სახელმწიფოს’’ თანხმობაა საჭირო[ეს დაიმახსოვრე]

·        გაეროს წესდება მთავარ პასუხისმგებლობას „მშვიდობის დაცვის’’ საქმეში სწორედ ამ „დიდ სახელმწიფოებს’’ აკისრებს.

 

ხხხხხ

“სახელმწიფოთა სუვერენული თანასწორობის’’ პრინციპი[ „ჰელსინკის თათბირის დაკვნითი აქტის’’ მიხედვით]

 

·        „ჰელსინკის თათბირის დასკვნითი აქტი’’ შემდეგნაირად განმარტავს “სახელმწიფოთა სუვერენული თანასწორობის’’ პრინციპის შინაარსს:

 

a.      სახელმწიფოები პატივს სცემენ ერტმანეთის სუვერენულ თანასწორობას და თავისებურებას,აგრეთვე ყველა უფლებას,რომლებიც დამახასიატებელია მატი სუვერენიტეტისათვის და რომლებსაც მოიცაცავს იგი.მათ შორის „თითოელი სახელმწიფოს“ ა) იურიდიული თანასწორობის ,ბ)ტერიტორიული მთლიანობის,გ)თავისუფლებისა და დ)პოლიტიკური დამოუკიდებლობის უფლებას.

b.      სახელმწიფოები პატივს სცემენ ერთმანეთის უფლებას  „თავისუფლად აირჩიონ და განავითარონ თავიანთი პოლიტიკური,სოციალური,ეკონომიკური და კულტურული სისტემები’’.ისევე ,როგორც იმ უფლებას,რომ დააწესონ „თავიანტი კანონები’’ და „ადმინისტრაციული წესები’

c.      საერთაშორისო სამართლის ფარგლებში ყველა სახელმწიფოს „თანაბარი უფლებები და მოვალეობები’’ აქვთ

ისინი „პატივს სცემემ’’ ერთმანეთის უფლებას თავიანთი შეხედულებისამებრ განსაზღვრონ ,განახორციელონ ურთიერთობა სხვა სახელმწიფოსთან საერთაშორისო სამართლის შესაბამისად- „მშვიდობიანი გზით’’ და „შეთანხმებით’’

d.     ყველა სახელმწიფოს უფლება აქვს ეკუდვნოდეს ან არ ეკუთვნოდეს „საერთაშორისო ორგანიზაციებს’’,იყვნენ ან არ იყვნენ „ორმხრივი’’ ,ან „მრავალმხრივი’’ ხელშეკრულების მონაწილენი,კერძოდ უფლება აქვთ იყვნენ  არ იყვნენ  „საკავშირო ხელშეკრულებატა’’ მონაწილენი

e.      ყველა სახელმწიფოს აგრეტვე აქვს’’ „ნეიტრალიტეტის უფლება’’ 

ხ

·        ასეთია “სახელმწიფოთა სუვერენული თანასწორობის’’ პრინციპის  „ზოგადი არსი’’ ,გამონაკლისებზე ვისაუბრებთ სხვაგან .