ნივთიერი მტკიცებულება

 

·        „ნივთიერი მტკიცებულება’’ არის  ნებისმიერი ის ნივთი,საგანი,რომელსაც თავისი: ან ა)ხარისხით,ან ბ)თვისებით,ან გ)გარეგნული სახით,ან დ)ცვლილებებით,ან ე)განსაკუთრებული ნიშნებით,ან ვ)მასზე დატოვებული კვალით,ან ზ)თავისი არსებობით ან თ)სხვა ნიშნებით შეუძლია დადასატუროს ან ურაყოს საქმისთვის მნიშვნელობის მქონე „იურიდიული’’ფაქტის  ანდა „მტკიცებულებითი’’ ფაქტის [გარემოებების] არსებობა.

ხ

·        „ნივთიერი მტკიცებულების’’ დახმარებით სასამარტლოს შეუძლია დაადგინოს: ა) მიყენებული ზიანის ოდენობა,ბ)მიწოდებული პროდუქციის ხარისხი,გ)შეკვეთის შესრულების ხარისხი და სახვა.

ხ

·        „ნივთიერი მტკიცებულება’’ შეიძლება იყოს :

 

a.      „ნივთი’’[„ქონების განზრახ დაზიანებით მიყენებული ზიანის ანაზღარების ‘’ საქმეში- მოპასუხის მიერ დაზიანებული საყოფაცხოვრებო ნივთები ]

b.      „მიწის ნაკვეთი’’[რომელზეც დატოვებულია ნათესების ან ნარგავების განადგურების კვალი]

c.      „ხელწერილი’’ [ვალის გადახდევინების საქმეში] -რომელსაც  ატყვია მასში შეტანილი შესწორებების კვალი]

d.      „ფოტოები’’[შენობის გაყოფის საქმეში ნივთიერ მტკიცებულებად გამოიყენება შენობის გადაკეტებამდე გადაღებული ფოტო.

e.       „დოკუმენტი/საბუთი’’[ ყურადღება: დოკუმენტი[საბუთი] მხოლდ მაშინ არის „ნივთიერი მტკიცებულება’’,როცა ფაქტს ადასტურებს არა თავისი „შინაარსით’’,არამედ „გარეგნული სახით’’ და გარეგნული ნიშნებით’’. მაგ. „დაბადების მოწმობა’’   წერილობითი მტკიცეებულებაა’’ როცა ის „ადასტურებს პირის „დაბადების ფაქტს და დროს’’ ,მაგრამ გადაიქცევა „ნივტიერ მტკიცებულებად’’ თუ მას ატყვია შესწორებების კვალი და  დაადასტურებს „გაყალბების ფატს’’[და არა დაბადების ფაქტს’’].ამრიგად,როცა სასამართლო ინტერესდება „დოკუმენტის’’ „გარეგნული თვისებებით’’ ,ის „ნივთიერი მტკიცებულებაა ‘’[ და არა „წერილობითი მტკიცებულება’’. დოკუმენტი „წერილობითი მტკიცებულება’’ ,რომ იყოს მაშინ სასამართლოს ინტერესი უნდა მიმართული იყოს მისი  „შინაარსისკენ’’]

ხ

·        „ნივთიერი მტკიცებულებები’’ შეუცვლელი[ვერ შეცვლი] „მტკიცებულებებია’’[რადგან მატ გააჩნიათ ინდივიდუალური  თავისებურებები’’

·        „წერილობიტი მტკიცებულებები’’ კი შეიძლება შეიცვალოს საქმეში არსებული „სხვა მტკიცებულებებით’’

ხ

·        „ნივთიერი მტკიცებულების’’ „შინაარსი’’ არის ის ცნობები ფაქტების შესახებ,რომელთაც სასამართლო[მოსამართლე]  აღიქვამს „უშუალოდ ვიზუალურად’’ ანდა დახმარებისთვის მიმარტავს „ექსპერტს’’ ან „სპეციალისტს’’,რომელმაც უნდა დაადგინოს „ნივტიერი მტკიცებულების’’ შინაარსი[მაგ.ამოფხეკის და ამოშლის,დოკუმენტის შესწორების,სტანდარტისადმი პროდუქციის ხარისხის შეუსაბამობის ფაქტები]

ხ

·        სამოქალაქო პროცესში გამოკვეტილია „ნივთიერი მტკიცებულებების ‘’ 3 ჯგუფი[კლასი]:

 

1)     „სადავო ქონება“

„მტკიცებულებითი მნიშვნელობა“ აქვს :

a.      ამ სადავო ქონების „არსებობას’’

b.      ამ სადავო  ქონების „ფასს’’

c.      ამ სადავო  ქონების „ხარისხს’’

d.     ამ სადავო ქონების „მოცულობას’’ და სხვა

 

2)     „უხარისხო პროდუქცია,ან გაფუჭებული ნივთები რომლებმაც მთლიანად ,ან ნაწილობრივ დაკარგეს სასარგებლო თვისებები’’ [ამ სახის „ნივთიერი მტკიცებულებით’’  მტკიცდება ა)ამ პროდუქციის სამომხმარებლო ღირებულება და ბ) მოპასუხის ან მოპასიხის მხარეზე პროცესში ჩაბმული მე-3 პირის  აქრამართლზომიერი ქმედება,რისი შედეგიცაა ამ „ნივთიერ მტკიცებულებატა’’ ამგვარი მდგომარეობა.]

 

3)     „ყალბი დოკუმენტები’’ და „ოფიციალური ორგანოების მცდარი აქტები’’

 

ხ

·        „ნივთიერი მტკიცებულებების“  ამომწურავ ჩამონატვალს საპროცესო კოდექსი არ იძლევა

·        „ნივთიერი მტკიცებულება’’ შეიძლება იყოს ნებისმიერი ნივთი,რომელიც თავისი თვისებიტთ,ხარისხით თუ არსებობით წარმოადგენს საქმის გარემოებების[„ფაქტების’’]  დადგენის [დამტკიცების] საშუალებას.

ხ

·        „ნივთიერი მტკიცებულება’’  სამოქალაქო პროცესში შეიძლება წარმოადგენდეს როგორც ა) საკუთრივ „მტკიცებულებას’’ ისე ბ) „დავის ობიექტს’’[ანუ თავად იყოს დასამტკიცებელი ,რომ ყალბი არაა]

ხ

·        „ნივთიერი მტკიცებულება’’ სასამართლოსტვის საინტერესოა არა შინაარსით ,არამედ „თვისებებით’’[გარეგნული შესახედაობით,ცვლილებებით,არსებობით ,ვინმეზე კუთვნილებით]

·        სწორედ ამიტომ,„ნივთიერი მტკიცებულება’’ „შეუცვლელია როგორც მტკიცებულება’’

·        სასამართლოში მხარის მიერ წარდგენილი „ნივთიერი მტკიცებულება’’ საგულდაგულოდ უნდა იყოს შენახული სასამართლოს მიერ[ნივთიერი მტკიცებულება ინახება საქმეში ან საგანგებო აღწერის სახით ჩაბარდება სასამართლოს „ნივტიერ მტკიცებულებათა შესანახ კამერაში’’- იხ.სსსკ-ის 160-ე მუხლი.]

ხ

·        „ნივთიერი მტკიცებულებებს’’ შემდეგ შემტხვევებში აქვთ „მტკიცებულებითი’’ მნიშვნელობა:

1)     თუ ისინი „უშუალო შემეცნების ‘’ ობიექტებს წარმოადგენენ[მა. საქმის განხილვის დროს სასამართლო [მოსამართლე] ათვალიერებს მხარეების მიერ წარმოდგენილ ნივთებს და უშუალოდ რწმუნდება მათ ამა თუ იმ თვისებაში მაგ. უხარისხობაში რასაც ამტკიცებს მოსარჩელე]

2)     თუ მათ აქვთ „მტკიცებულებითი ფაქტის’’ მნიშვნელობა[მაგ. ნივთის არსებობა მოპასუხის მფლობელობაში ,შესაძლოა ადასტურებდეს სამართალდარღვევის ფაქტს]

3)     თუ ისინი „საექსპერტო გამოკვლევის საგანს’’ წარმოადგენენ

ხ

·        „ნივთიერი მტკიცებულებებს’’ სასამართლოს წარუდგენენ  მხარეები [თავიანთი „მოთხოვნის’’ თუ „შესაგებლის’’ დასასაბუთებლად[დასამტკიცებლად]]

·        ის,ვინც ამა თუ იმ საგანს წარადგენს ნივთიერი მტკიცებულების სახით ან შუამდგომლობს მისი გამოთხოვის შესახებ,ვალდებულია ა)აღნიშნოს  საქმის რა მნიშვნელოვანი „გარემოების’’[რომელი „ფაქტის’’] დადგენა შეიძლება ამ მტკიცებულებით ბ)მიუთითოს მიზეზები,რომელთა გამოც ვერ ეძლო „ნივთიერი მტკიცებულების’’ დამოუკიდებლად  და უბრკოლებლად მიღება გ) მიუტითოს რას ეფუძნება მისი ვარაუდი,რომ „ნივთიერი მტკიცებულებს’’ მის მიერ მითიტებული პირის ხელტაა.

·        მოსამარტლეს უფლება აქვს შუამდგომლობის აღმძვრელ პირს ხელზეზეც კი მისცეს „მტკიცებულების გამოთხოვის’’ სასამართლო განჩინება,რომლითაც ამ პირს უფლება ექნება მიიღოს გამოტხოვილი მტკიცებულება შედგომში სასამარტლოში წამოსადგენად[იხ.155-ე მუხლის ბოლო წინადადება]

·        ნივთიერი მტკიცებულების გამოთხოვაზე უარის თქმა სასამართლომ უნდა დაასაბუთოს თავის განჩინებაში,რომელიც ცალკე არ გასაცჩივრდება.

·        ნივთიერი მტკიცებულების გამოთხოვა ხდება სასამარტლოს მიერ „განჩინების ‘’ გამოტანით

·        ხ

·        საპროცესო კოდექსში გათვალისწინებულია სანქციები,ანუ პირტა პასუხისმგებლობა იმ შემტხვევაში ,ტუ ისინი არ შეასრულებენ „ნივთიერი’’ ან „წერილობითი’’ მტკიცებულებების წარდგენის მოვალეობას.

·        კერძოდ,სსსკ-ის 157-ე მუხლში აღნიშნულია,რომ ტთუ „ნივტიერი მტკიცებულების ‘’ წარდგენაზე არასაპატიო მიზეზით უარს ამბობს ერთ-ერთი მხარე,რომელიც არ უარყოფს ,რომ ეს მტკიცებულება მის ხელთაა,სასამართლოს შეუძლია გაათავისუფლოს  მტკიცებულების გამოტთხოვის თაობაზე შუამდგომლობის აღმძვრელი პირი იმ ფაქტის მტკიცების ტვირთისგან,რომელიც ამ მტკიცებულებით უნდა დაედასტურებინა და ამგვარი ტვირთი გადააკისროს მხარეს,რომელიც უარს ამბობს მის ხელთ არსებული ნივტიერი მტკიცებულების სასამართლოსთვის წარდგენაზე.

·        ამ ნორმის ანალიზიდან გამომდინარე შეიძლება დავასკვნათ,რომ „ფაქტი’’ ასეთ შემთხვევაში დადგენილად ითვლება და სასამართლოს შეუძლია დაეყრდნოს შუამდგომლობის აღმძვრელი პირის“ახსნა-განმარტებებს’’ თუ მეორე მხარე ვერ შეძლებს ამ „ფაქტის’’ უარყოფას.

ხ

·        კანონი ფიზიკურ და იურიდიულ პირებს რომელთც „არ აქვთ შესაძლებლობა წარადგინონ გამოტხოვილი ნივთიერი მტკიცებულება’’  ან „წარადგინონ ისინი სასამარტლოს მიერ დადგენილ ვადაში“,აკისრებს ვალდებულებას აცნობონ სასამარტლოს ამის შესახებ.

·        საპატიო მიზეზის არსებობის შემტხვევაში სასამართლო უფლებამოსილია 156-ე მუხლის 1-ლი ნაწილიტ გათვალისწინებულ პირებს განუსაზღვროს დამატებითი ვადა ნივთიერ მტკიცებულებათა წარმოსადგენად

·        დამატებითი ვადის განსაზღვრას მაშინ აქვს აზრი,როცა შესაბამის პირს არ შეუძლია გამოტხოვილი ნივთიერ მტკიცებულების წარდგენა სასამართლოს მიერ ადრე დანიშნულ ვადაში.

·        შეუტყობინებლობის,აგრეთვე იმ შემტხვევაში,როცა სასამართლოს მოტხოვნა ნივთის წარდგენის შესახებ არ შესრულებულა არასაპატიო მიზეზით,სასამართლო აჯარიმებს შესაბმის ფიზიკურ პირს ან იურიდიული პირის თანამდებობის პირს.

·        დაჯარიმება არ ათავისუფლებს აღნიშნულ პირებს სასამარტლოს მიერ გამოთხოვილი ნივტის წარმოდგენის მოვალეობისგან

·        ნივთიერი მტკიცებულების განმეორებით წარუდგენლობის შემთხვევაში სასამართლო აჯარიმებს ამ პირებს ჯარიმის სამმაგი ოდენობით

·        ხ

·        სასამართლოს შეუძლია გამოითხოვოს მხოლოდ საქმესთან დაკავშირებული „ნივთიერი მტკიცებულებები’’,რომლებიც თავიანთი თვისებების,ასევე მოცულობის გათვალისწინებით შეიძლება წარმოდგენილ[მიტანილ] იქნეს სასამართლოში.

ხ

·        სასამართლოს განჩინება,რომელიც უფლებას ანიჭებს მხარეს მიიღოს მფლობელისგან  ნივთიერი მტკიცებულება,გაიცემა მხოლოდ იმ შემთხვევაში,როცა მტკიცებულების გამოტხოვის ამგვარი საშუალება ხელს უწყობს[ეხმარება] სასამართლოს სწრაფად მიიღოს მტკიცებულება.

ხ

·        „ნივთიერი მტკიცებულება’’ ,ყოველტვის როდია ხელსაყრელი [მოსახერხებელი] სასამარტლო პრაქტიკაში გამოსაყენებლად

·        იგი შეიძლება იყოს დიდი ზომის,არატანსპორტაბელური ნივთები,რომლებიც საჭიროებენ შენახვის განსაკუთრებულ რეჟიმს[იხ. სსსკ-ის 160-ე მუხლი]

·        ამიტომ ისინი სასამართლოს გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შესვლის შემდეგ უბრუნდება ა)მფლობელს[ან მათ წარმომადგენელს],ანდა ბ)გადაეცემა იმას,ვისაც სასამართლომ მიაკუტვნა უფლება ამ ნივთზე [მუხ. 161-ე]

ხხხხხხხხხხხხ

 

·        სამოქალაქო პროცესში ასევე გათვალისწინებულია:

1)    „წარმოებული მტკიცებულებები’’

2)     იმ ნივტიერ მტკიცებულებატა „ადგილზე დათვალიერება’’,რომელტა მიტანაც სასამართლოში შეუძლებელია.

ა)„წარმოებული მტკიცებულებები’’

·        საგნების [„ნივთიწერი მტკიცებულებების’’ ] ნაცვლად სასამართლო სხდომაზე შეიძლება წარდგენილ იქნეს მათი: ფოტოები,ნახაზები,აღწერილობა[ ანუ არატრანსპორტირებადი  ნივთიერი მტკიცებულება დაწვრილებით უნდა აღიწეროს,ხოლო თუ აუცილებელია,ფოტოგრაფირებულ იქნეს და დაილუქოს],ასევე აუდიო-ვიდეო ჩანაწერი,ნახატები,ტვიფარი,ექპერიმენტული ნიმუშები და სხვა იხ. სსსკ-ს მუხ.160-ე]

·        იმ „წარმოებული მტკიცებულებების’’გამოყენების კუთხიტ,რომლებიც ცვლიან „პირველად ნივთიერ მტკიცებულებებს’’ არ არის დადგენილი რაიმე შეზღუდვა.

ხ

ბ)“ადგილზე დათვალიერება’’

·        ინფორმაციის მიღების ,ე.ი. ნივთიერ მტკიცებულებათა შემოწმების[გამოკვლევის] საშუალებაა მათი „დათვალიერება’’.

·        თუ ნივტთიერ მტკიცებულებატთა სასამართლოში წარდგენა ძნელი ან შეუძლებელია,სასამართლოს ,მხარეთა თხოვნით,ან თავისი ინიციატივით შეუძლია დაადგინოს მათი „ადგილზე დათვალიერება’’,რის შესახებაც გამოაქვს განჩინება.

·        თუ საქმეს სასამართლო კოლეგიურად იხილავს,ადგილზე დათვალიერების მოვალეობა ,ამ სასამარტლოს თავმჯდომარის გადაწყვეტილებით შეიძლება დაეკისროს ერთ-ერთ მოსამართლეს.

·        „ფაქტების ‘’ კონსტატაციის[დადგენის,დადასტურების] მიზნით „ადგილზე დატვალიერების’’ ჩატარება სასამართლომ შეიძლება დაავალოს „აღსრულების ეროვნულ ბიუროს.’’[!]

·        „ადგილზე დატვალიერება’’ წარმოებს „დატვალიერების’’ საერტო წესებით[იხ. ეს წესები  120-ე-126-ე მუხლებში]

ხ

·        „დათვალიერება’’ შეიძლება წარმოებდეს,როგორც სასამართლო სხდომის დარბაზში,ისე ნივთის ადგილსამყოფელის მიხედვით,თუ სიდიდის ან სხვა მიზეზით ნივთის უშუალოდ სასამარტლოში მიტანა ძნელი ან შეუძლებელია

ასევე ,აუცილებელია „მალფუჭებადი ნივთების’’ „ადფგილზე დატვალიერება’’

ხ

·        „ადგილზე დატვალიერება’’ არსებითად არაფრით არ განსხვავდება სასამარტლოს სხდომის დარბაზში ნივთიერ მტკიცებულებათა გამოკვლევისაგან

·        „ადგილზე დატვალიერების ‘’ შედეგები აისახება „სასამართლო სხდომის ოქმში’’[!]

ხ

·        „ნივტთიერი მტკიცებულებები“ სასამართლოს მიერ წარედგინება მხარეებს და მათ წარმომადგენლებს.მათ ასევე შეუძლიათ გაეცნონ „ადგილზე დათვალიერების ‘’ ოქმებს.

·        მხარეებს შეუძლიათ მისცენ „ახსნა -განმარტებები’’ და გამოთქვან თავიანტი მოსაზრებები ამ ნივტთიერ მტკიცებულებათა[მათი თვისებების] თუ მათი დათვალიერების ოქმების შესახებ.

·        ანუ სასამართლო ისმენს მხარეთა „ახსნა-განმარტებებს’’ ნივთიერ მტკიცებულებაში არსებული ფაქტობრივი მონაცემების თაობაზე

·        სასამარტლოს შეუძლია წარუდგინოს „ნივთიერი მტკიცებულება’’ მოწმეს,თუ ეს აუცილებელია სვადასხვა მტკიცებულებათა შორის  არსებულ წინააღმდეგობათა გამოსავლენად,ანდა ფაქტების უტყუარად დასადგენად

ხ

·        მხარეებს შეუძლიათ  სასამარტლოს ყურადღება მიაპყრონ „ადასათვალიერებელი’’ ნივთიერი მტკიცებულების ამა თუ იმ მხარეს

·        მხარეებს შეუძლიატ მთავარ სხდომაზე იშუამდგომლონ სასამართლოს წინაშე ნივთიერ მტკიცებულებათა შემოწმების მიზნიტ დაინიშნოს ექსპერტიზა,როცა საჭიროა სპეციალური ცოდნა ნივთიერი მტკიცებულების შინაარსის დასადგენად[თუ ასეთი შუამდგომლობა საპატიო მიზეზით არ იყო მათ მიერ აღძრულიჯერ კიდევ  საქმის მომზადების სტადიაზე.]

·        ექსპერტიზის დანიშვნაზე  შუამდგომლობა არ შეიძლება გახდეს საქმის განხილვის გადადების საფუძველი.

ხ

·        აღსანიშნავია,რომ ექსპერტიზის დანიშვნა ნივთიერ მტკიცებულებათა გამოკვლევის მიზნიტ სასამართლოს თავისი ნიციატივითაც შეუძლია[იხ..სსსკ-ის 158-ე მუხლი]

ხ

·        ნივთიერი მტკიცებულების  „დათვალიერების ოქმს’’ შეიძლება დაერთოს: დათვალიერების დროს შედგენილი ან შემოწმებული გეგმები,ნახაზები,სქემები,გაანგარიშებანი,დოკუმენტის ასლი,წერილობით და ნივთიერ მტკიცებულებატა ფოტოსურატები,აგრეთვე ექსპერტის დასკვნა და წეილობითი ფორმით გადმოცემული „სპეციალისტის’’ კონსულტაცია

·        ხ

·        გამოთხოვილი ნივთიერი მტკიცებულებათა შენახვა ხორციელდება სხვადასხვა საშუალებით.

·        სსსკ-ის 160-ე მუხლი ადგენს „ნივთიერ მტკიცებულებათა’’ შენახვის წესს,რაც უზრუველყოფს წარდგენილი ანდა გამოთხოვილი ნივთების შენახვას.

წესის თანახმად:

a.    „ნივთიერი მტკიცებულება’’ ინახება  საქმეში ან საგაგებო აღწერის სიით  ბარდება სასამართლოს[!] და შეინახება „ნივთიერ მტკიცებულებატა’’ შენახვის კამერაში

b.      ნივთები,რომელტა „მიტანაც’’ სასამართლოში შუძლებელია- „ადგილზე დათვალიერდება’’,ისინი  დაწვრილებით უნდა იქნეს აღწერილი ,ხოლო ტუ ეს საჭიროა -ფოტოგრაფირებული და „დალუქული’’[ადგილზე].

c.      სასამართლო იღებს ზომებს ნივთების „უცვლელ მდგომარეობაში’’ შესანახად.

ხ

·        თუ „ნივთიერი მტკიცებულებაა თვითონ სადავო ქონება[მაგ. ბინა],მის „შენახვას’’ [დაცვას განკარგვისგან ] ხელს უწყობს „სარჩელის უზრუნველყოფის ღონისძება“ - „ყადაღა’’

მაგ. ცოლი ქმარს ედავება ბინის ნახევარს  გაყრისას.ქმარმა რომ არ გაყიდოს სადავო ბინა ხდება სასამართლოს მიერ მისი წინასწარ  დაყადაღება,რის შემდეგაც გაყიდვა შეუძლებელია ხდება.

ხ

·        წარდგენილი ან გამოთხოვილი ნივთიერი მტკიცებულებების დაბრუნების საპროცესო წესი განისაზღვრება რიგი გარემოებებით.,კერძოდ: ნივთის ხარისხით ,ან თვისებით[ვთქვათ, ნივტი მალფუჭებადია],ასევე იმით,რომ ნივთი შეიძლება ამოღებული იყოს სამოქალაქო ბრუნვიდან[ოქრო,პლატინა,ვერცხლი,ალმასი],ასევე ნივთის კუთვნილებიტთ.

·        მალფუჭებად პროდუქტებს და ნივთებს[როგორც ნივთიერ მტკიცებულებებს] სასამარტლო დაუყონებლივ ათვალიერებს „სასამართლო მტკიცებულებატა უზრუნველყოფის წესით’’[იხ. სსსკ-ის 109-119-ე მუხლები] და „საქმის მომზადების წესით’’[იხ.სსსკ-ის 203-ე მუხლის 1-ლი ნაწილის „ე’’ პუნქტი],რის შესახებაც დგება ოქმი,რომელშიც დაწვრილებით უნდა იყოს აღწერილი ნივთის სასამართლოსთვის საინტერესო ფაქტობრივი მონაცემები[ნიშნები,თვისებები; ამ სპროცესო მოქმედებების შემდეგ ნივთები უბრუნდებათ იმ პირებს,რომელტაგანაც ისინი მიიღო სასამარტლომ

·        თუ ნივთები[ნივთიერი მტკიცებულებები] ვერ დაუბრუნდება მფლობელს[მალფუჭადობის გამო],მაშინ უნდა მოხდეს მათი სარეალიზაციოდ გადაცემა.

[რეალიზაციის შემდეგ მფლობელს დაუბრუნდება გაყიდული ნივტების ღირებულება,ანდა იმავე ხარისხის და გვარის[სახის] საქონელი.]

საქმეში უნდა ჩაიდოს ნივთების „სარეალიზაციოდ გადაცემის’’ და „სარეალიზაციოდ მათი მიღების’’ დამადასტურებელი წერილობითი დოკუმენტი.

·        „სხვა ნივთიერი მტკიცებულებები’’ [არა მალფუჭადები და არა სამოქალაქო ბრუნვიდან ამოღებულები] სასამართლოს  გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შესვლის შემდეგ უბრუნდებათ მატთწარმდგენ პირებს ან გადაეცემა იმ პირს,სასამართლომ მიაკუთვნა უფლება ამ ნივთზე.

·        ნივთი ,რომელიც არ შეიძლება იყოს ფიზიკური პირის მფლობელობაში,გადაეცემა სათანადო სახელმწიფო საწარმოს,დაწესებულებას ან ორგანიზაციას

ხ

·        როგორც გამონაკლისი „ნივტიერ მტკიცებულებათა დაბრუნების ზოგადი წესიდან’’,ცალკეულ შემთხვევებში ნივთიერი მტკიცებულება სასამართლოს მიერ მისი შემოწმების[დათვალიერების] და გამოკვლევის შემდეგ შეიძლება „საქმის დამთავრებამდე’’[ანუ გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შესვლამდე] დაუბრუნდეს მის წარმდგენ პირს.

·        ეს შესაძლებელია მაშინ,როცა ნივთის წარმდგენი შუამდგომლობს მისი დაბრუნების შესახებ.

ხ

·        ნებისმიერ შემთხვევაში,ნივთიერი მტკიცებულების დაბრუნებას[მისი დაბრუნების შუამდგომლობის დაკმაყოფილებას] გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შესვლამდე,შეიძლება ადგილი ჰქონდეს იმ პირობით,რომ ეს ზიანს არ მიაყენებს საქმის განხილვას,ან ხელს არ შეუშლის მტკიცებულებათა ობიექტურ გამოკვლევას და საქმის გარემოებების დადგენას.

·        აგრეთვე,როცა ეს არ გახდება დამაბრკოლებელი ფაქტორი სააპელაციო და საკასაციო ინსტანციის სასამართლოებისთვის მათ მიერ საქმის ფაქტობრივი გარემოებების შემოწმებისას

·        თუ დათვალიერება წარმოებდა „მტკიცებულებატა უზრუნველყოფის’’,“საქმის მომზადების“,ან „სხვა სასამართლოს მიერ სასამართლო დავალების შესრულების“ წესით,მაშინ ამ გზით მიღებული ოქმები,რომლებიც თავის მხრივ,“წერილობითი მტკიცებულებებია“[!!],განიხილება და მოწმდება საქმის განმხილველი სასამართლოს სხდომაზე სსსკ-ის 225-ე მუხლით დადგენილი წესით.

·        ხოლო,თუ ეს ოქმები არ განხილულა და არ შემოწმებულა კანონით დადგენილი წესით,მაშინ სასამართლოს უფლება არ აქვს გადაწყვეტილებაში დაეყრდნოს[ მიუთითოს] ამ ოქმებში ასახულ „ნივთიერ მტკიცებულებებს’’