აბორტი [ჩანასახის სიცოცხლის მოსპობა] საქართველოში[კონსტ.მე-10 მუხლი]

 

საკითხები :[ფინალურისთვის]

1.     ჩანასახის სიცოცხლის უფლება საქართველოში;

2.     ჩანასახის სიცოცხლის უფლებაში ჩარევის საფუძვლები (ჩვენებები);

 

 

 

·        საქართველოს კონსტიტუციის მე-10 მუხლის მიხედვით:

    მუხლი 10. სიცოცხლისა და ფიზიკური ხელშეუხებლობის უფლებები 

 

 

1. ადამიანის სიცოცხლე დაცულია. სიკვდილით დასჯა აკრძალულია.

 

 

·        საქართველოში „ფეტუსის[ჩანასახის]  სიცოცხლის უფლება“ მხოლოდ ნაწილობრივადაა დაცული.[და არა აბსოლუტურად]

ხ

·      საქართველოს კანონმდებლობით აბორტი[ჩანასახის სიცოცხლის მოსპობა] ნებადართულია, თუკი ნაყოფის ასაკი არ აღემატება 12 კვირას;

·      აბორტის თაობაზე გადაწყვეტილების მიღება დედის[ორსულის] პრეროგატივაა;

·      ხოლო ორსულობის 12 კვირის შემდეგ კი აბორტი მხოლოდ სამედიცინო ან სოციალური ჩვენებების საფუძველზე არის დაშვებული

ხ

·        ემბრიონის (ფეტუსის) სიცოცხლესა და ჯანმრთელობას არაპირდაპირ იცავს  საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსი  „ორსული ქალის სიცოცხლის ხელყოფისა“ [მუხ.109-ე „დ’’] თუ „ორსული ქალის  ჯანმრთელობის დაზიანებისათვის“[მუხ.117-ე „ვ’’] გამკაცრებული [დამძიმებული]პასუხისმგებლობის დაწესებით.

·         გარდა ამისა, დადგენილია სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობა „უკანონო აბორტისათვის“ (სსკ 133-ე მუხლი).

ხ

აბორტის  სამართლებრივი  საფუძვლები[ჩვენებები]

·         ნაყოფის სიცოცხლის უფლებაში ჩარევის სამართლებრივი საფუძვლები ( მედიცინი ენაზე „ჩვენებები’’) ძირითადად რამდენიმე ჯგუფად შეიძლება დაიყოს:

ა)სამედიცინო, ბ)სოციალური, გ)ეთიკური და დ)ევგენური.

 

·        სამედიცინო ჩვენებაში მოიაზრება მდგომარეობა, როდესაც აუცილებელია დაუბადებელი ბავშვის სიცოცხლის მოსპობა – ანუ ორსულობის შეწყვეტა „ქალის სიცოცხლისა და ჯანმრთელობისათვის სერიოზული საფრთხის არსებობისას“.

·        სოციალური ჩვენების დროს სახეზეა სოციალურ–ეკონომიკური გარემოებები ანუ დედის მძიმე ეკონომიკური მდგომარეობა, როდესაც შეუძლებელია ბავშვის ცხოვრებისა და აღზრდისათვის აუცილებელი მინიმალური პირობების შექმნა.

·        ეთიკური ჩვენება ნიშნავს მდგომარეობას, როდესაც ბავშვი ჩასახულია საზოგადოების ზოგადი ზნეობრივი შეხედულებების საწინააღმდეგო ფორმით, მაგალითად, დანაშაულებრივი ჩარევის (გაუპატიურების) შედეგად ,ან ინცესტის გზით

·        ევგენური ჩვენება კი გულისხმობს მდგომარეობას, როდესაც არსებობს საშიშროება, რომ დაიბადოს არაჯანმრთელი, ფიზიკური ნაკლის მქონე ბავშვი.

ხ

 

·        საქართველოს კანონმდებლობით[„ჯანმრთელობის დაცვის შესახებ“ კანონი და „პაციენტის უფლებების შესახებ“ კანონი] ორსულობის ნებაყოფილობითი შეწყვეტა, მისი განხორციელების პერიოდულობის თვალსაზრისით, იყოფა 2 სახედ:

1)ორსულობის ნებაყოფილობითი შეწყვეტა, როდესაც ნაყოფის ასაკი არ აღემატება 12 კვირას და

2)როდესაც ნაყოფის ასაკი 12–დან 22 კვირამდეა.

·        22 კვირის შემდგომ აბორტის გაკეთების შესაძლებლობას საქართველოს კანონმდებლობა არ ითვალისწინებს(!).

 

ხ

·        12 კვირამდე ჩანასახის არსებობისას აბორტის შემთხვევაში გათვალისწინებულია, რომ ორსულობის ნაბაყოფილობითი შეწყვეტა უნდა მოხდეს ორსულის ინიციატივით, მხოლოდ სათანადო უფლების მქონე სამედიცინო დაწესებულებაში, სერტიფიცირებული ექიმის მიერ. ამასთან, ორსულს სამედიცინო დაწესებულებაში უნდა ჩაუტარდეს წინასწარი გასაუბრება და გასაუბრებიდან ოპერაციამდე გასული უნდა იყოს 3 დღის მოსაფიქრებელი ვადა. გასაუბრების დროს ექიმმა უპირატესობა უნდა მიანიჭოს ნაყოფის სიცოცხლის დაცვას, თუმცა არჩევანი ქალის პრეროგატივაა (მუხლი 39).

ხ

·         რაც შეეხება 12–დან 22 კვირამდე ნაყოფის სიცოცხლის მოსპობას, ამ შემთხვევაში პროცედურა უფრო გართულებულია და ასევე აუცილებელია გარკვეული ჩვენებების (მდგომარეობების) არსებობა. ორსულის განცხადების შემთხვევაში, ორსულობის შეწყვეტის სამედიცინო ჩვენებები დადგენილ უნდა იქნეს ლიცენზირებულ ამბულატორიულ-პოლიკლინიკურ ან სტაციონარულ დაწესებულებაში კომისიური წესით, რომლის შემადგენლობაში უნდა შედიოდეს დაწესებულების მთავარი ექიმი, მკურნალი ექიმი, იურისტი და იმ სპეციალობის ექიმი, რომლის სფეროში შედის ორსულის დაავადება. კომისია იქმნება ჯანმრთელობის დაცვის დაწესებულების ხელმძღვანელის ან მთავარი ექიმის ბრძანებით. ორსულობის ხელოვნურად შეწყვეტის ოპერაცია უნდა ჩატარდეს მხოლოდ ლიცენზირებულ სამეანო-გინეკოლოგიური პროფილის სტაციონარულ დაწესებულებაში (განყოფილებაში).

ხ

·        „ჯანმრთელობის დაცვის შესახებ“ კანონით თორმეტ კვირაზე მეტი ხანგრძლივობის ორსულობის შემთხვევაში აბორტი შესაძლებელია გაკეთდეს მხოლოდ  2 სახის ჩვენების: ა)სამედიცინო და ბ)სოციალური ჩვენების მიხედვით.

 

·         სამედიცინო ჩვენებების ჩამონათვალს ადგენს საქართველოს შრომის, ჯანმრთელობისა და სოციალური დაცვის სამინისტრო.

·         სოციალური ჩვენებები განისაზღვრება საქართველოს კანონმდებლობით („ჯანმრთელობის დაცვის შესახებ“ კანონის მუხლი 140).

ხ

·        ევგენური ჩვენებები საქართველოში არ არის აღიარებული.(!!!!)[ანუ ამ საფუძვლით საქართველოში აბორტის გაკეთება უკანონოა]

·        ყურადღება:

მართალია, როგორც ზემოაღნიშნულ „ჯანმრთელობის დაცვის შესახებ“ კანონშია მითითებული, სოციალური ჩვენებები განისაზღვრება საქართველოს კანონმდებლობით, მაგრამ საქართველოში ნაყოფის სიცოცხლის მოსპობისათვის ამჟამად სოციალური ჩვენებები არ არის გათვალისწინებული.(!!!)[ანუ ამ საფუძვლით საქართველოში აბორტის გაკეთება უკანონოა]

 

2007 წლამდე „სოციალურ ჩვენებებად ‘’ ითვლებოდა:

a.      ქმრის I-II ჯგუფის ინვალიდობა;

b.      ქალის ან მისი ქმრის უმუშევრობის აღიარება სათანადო წესით;

c.      საცხოვრებლის უქონლობა,

d.     ცხოვრება საერთო საცხოვრებელში ან ნაქირავებ ბინაში;

e.      თუ ქალს გააჩნია ლტოლვილის ან იძულებით გადაადგილებული პირის სტატუსი;

f.       მრავალშვილიანობა (სამი ან მეტი შვილი);

g.       თუ შემოსავალი ოჯახის ერთ წევრზე ნაკლებია რეგიონისათვის დადგენილ მინიმუმზე

h.     ქმრის გარდაცვალება ცოლის ორსულობის დროს;

i.        ქალის ან მისი ქმრის ყოფნა თავისუფლების აღკვეთის ადგილებში;

j.        გაუთხოვარი ქალის ფეხმძიმობა;

k.     განქორწინება ორსულობის დროს;

l.       ოჯახში ინვალიდი ბავშვის არსებობა.

ც

·        არასამედიცინო ჩვენებებს  [სოციალური ჩვენებების გარდა] საქართველოს კანონმდებლობის მიხედვით  2007 წლამდე ასევე მიეკუთვნებოდა ე.წ ეთიკური ჩვენებები:

 ა)ორსულობა გაუპატიურების შედეგად და

ბ)სასამართლო გადაწყვეტილების არსებობა მშობელთა უფლებების შეწყვეტის ან შეზღუდვის შესახებ.

·        ყურადღება: 2007 წლის შემდეგ  ზემოაღნიშნული ჩვენებებიდან ძალაში დარჩა მხოლოდ „ორსულობა გაუპატიურების შედეგად“,ოღონდ  თუ ის აღიარებულია სასამართლოს მიერ(!!!).

ხ

·         ასევე საქართველოს კანონმდებლობა ითვალისწინებს ორსულობის შეწყვეტის ისეთ ჩვენებებსაც, რომლებიც დაკავშირებულია ორსული ქალის ასაკთან.

·        კერძოდ, ა)თუ ქალის ასაკი არ აღემატება 15 წელს ან პირიქით ბ)გადაცილებულია 45 წელს, მას[ორსულ ქალს] უფლება აქვს ამ საფუძვლით  მიმართოს ორსულობის ხელოვნურად შეწყვეტას.[ანუ აბორტს]