ძირითადი უფლებები :ცნება,სუბიექტები,კლასიფიკაცია,პრინციპები.

 

განხილული საკითხები:

1.     ძირითადი უფლებებისა და თავისუფლებების  ცნება ,

2.     ძირითადი უფლებების და თავისუფლებების  სუბიექტები

3.     ძირითადი უფლებების და  თავისუფლებების  კლასიფიკაცია;

4.     თანაზომიერების პრინციპი;

5.     სამართლებრივი უსაფრთხოების პრინციპი

6.     ძირითადი უფლებები და თავისუფლებები ,როგორც „უშუალოდ მოქმედი სამართალი“- ანუ  ძირითადი უფლებების უზენაესობის პრინციპი

 

 

1.                  1. „ძირიადი უფლებების და თავისუფლებების“ ცნება

 

·         კონსტიტუციის მე-2 თავში განსაზღვრულ „ადამიანის უფლებეს და თავისუფგლებებს’’  სხვა სიტყვებით „ძირითად უფლებებადაც’’ მოიხსენიებენ

·        saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlo erT-erT gadawyvetilebaSi miuTiTebs, rom konstituciiT gansazRvruli `ZiriTadi uflebebi adamianis Tanmdevia da gaaCnia imitom, rom is adamiania. maT gareSe adamiani ver iqneba saxelmwifos arsebobis mizani. saxelmwifos ar SeuZlia mianiWos an waarTvas adamians ZiriTadi uflebebi, radgan is ar aris uflebamosili, Secvalos adamianis arsi. ...

·         saqarTvelos konstitucia „ZiriTad uflebebs“ adamianis „sayovelTaod aRiarebul uflebebad da Tavisuflebebad“ moixseniebs. aseTi Canaweri xazgasmiT miuTiTebs im garemoebaze, rom ZiriTadi uflebebis Taobaze arsebobs saerTaSoriso, sayovelTao Tanxmoba, rom isini yoveli adamianis `waruvali da uzenaesi Rirebulebebia~

ხ

·        . saqarTvelos konstitucia mkafiod miuTiTebs saxelmwifos valdebulebaze cnos da daicvas adamianis sayovelTaod aRiarebuli uflebebi.

` ...saxelmwifos mier maTi cnoba, pirvel rigSi, gulisxmobs maTi, rogorc yoveli adamianis Tanmdevi sikeTis, aRiarebis valdebulebas~

·        .amasTan, `fundamenturi uflebis araRiareba(არ ცნობა) arcerT SemTxvevaSi ar gulisxmobs, rom adamianebs es ufleba ar aqvT, magram es aucileblad gulisxmobs, rom ასეთ სახელმწიფოში  ufleba ganwirulia darRvevisTvis, radgan misi dacva mxolod xelisuflebis keTil nebaze SeiZleba iyos damokidebuli.~

ხ

·         aqve gasaTvaliswinebelia, rom samarTlebrivi saxelmwifos idea zRudavs aramxolod saxelmwifo xelisuflebas, aramed, zogadad, sajaro xelisuflebis ganxorcielebis yvela formas, maT Soris, uSualo demokratiis formiT xalxis xelisuflebis ganxorcielebasაც.

·        saqarTvelos konstituciiT, `xelisuflebis ganxorcielebisas saxelmwifo da xalxi SezRudulia adamianis uflebebiTa da TavisuflebebiT.~ [მუხ. 4 ნაწ.მე-2]

 

2.ძირითადი უფლებების სუბიექტები

 

·         კონსტიტუციით დადგენილი „ძირითადი უფლებები’’  : ან ა)“ადამიანის’’ უფლებებია ,ან ბ) „სამოქალაქო“ უფლებები [ეს მაშინ თუ მისი მოქმედება შემოფარგლება მხოლოდ საქართველოს მოქალაქეებით]

·         „ძირითადი უფლებების’’ სუბიექტია- ფიზიკური პირი;

ხ

·          ამასთან, ცალკეული „ძირითადი უფლების’’ სუბიექტია  ე.წ. „ყველა ადანიანი’’ [კონსტიტუცია ასეთ დროს იყენებს ასეთ კონსტრუქცია“ყველა ადამიანი’’ [იხ. მუხ .14 ] ,ან  „ადამიანი’’ [იხ. მუხ.15(1) და მუხ.17 ],ან  „ყოველი ადამიანი’’ [იხ.მუხ.19(1) და მუხ.20(1) ] და სხვა

·         ცალკეული „ძირითადი უფლების’’ სუბიექტი კი შეიძლება იყოს „მხოლოდ საქართველოს მოქალაქე ‘’[იხ. მუხ. 26(2)  და მუხ.28(1) ,ან მუხ 29(1) და სხვა]  ; ასეთი „ძირითადი უფლებები’’  ხშირად იწოდება ,როგორც „სამოქალაქო უფლებები’’,რამდენადაც დაკავშირებულია მოქალაქეობასთან(!)

ხ

·         „სიცოცხლის დაცვის’’ ძირითადი უფლების  დაცვის სუბიექტი კი  შეიძლება იყოს ჯერ კიდევ დაუბადებელი პირიც- ჩანასახი[ ჩანასახი სხვა  ძირითადი უფლებების სუბიექტიცააა თუ  კონსტიტუცია იცავს მხოლოდ მის „სიცოცხლის უფლებას“  ეს ამჟამად იურისტთა დავის საგანია]

ხ

·         ცალკეული ძირითადი უფლებების მოქმედება  კი გრძელდება სიკვდილის შემდეგაც[მაგ „ ადამიანის ღირსება“ [ე.წ. „მთავარი ძირითადი უფლება’’] ხელშეუხებელია გარდაცვალების შემდეგაც] ანუ ამ უფლების სუბიექტი შეიძლება იყოს გარდაცვლილი ადამიანიც[გვამი]

ხ

·         ძირითადი უფლებების „სუბიექტურობა’’[ ანუ სუბიექტად ყოფნის უნარი] არ არის დაკავშირებული პირის ასაკთან.

·         ძირითადი უფლებების სამართალსუბიექტურობა არ არის სამოქალაქო სამართლისუბიექტურობის იდენტური;[ზოგჯერ ძირითადი უფლებების სამართალსუბიექტურობა- უფრო ფართოა,ზოგჯერ კი უფრო ვიწრო ვიდრე  სამოქალაქო სამართლის სუბიექტურობა]

 

მაგ. არაქმედუნარიანი არასრულწლოვანი შეიძლება  იყოს ძირითადი უფლებების სუბიექტი,მაშინ როცა  „უცხოელი მოქალაქე“  ცალკეულ შემთხვევებში[მაგ. პოლიტიკურ ძირთად უფლებებში] არ არის ძირითადი უფლებების სუბიექტი

 

ხ

·         ძირითადი უფლებების სამართალსუბიექტურობა უნდა განვასხვავოთ „საკონსტიტუციო სარჩელის წარდგენის  პროცესუალური სამართალ სუბიექტურობისგან(!)“

·         მართლაც,პირი შეიძლება იყოს „ძირიტადი უფლებების’’ სუბიექტი ,მაგრამ არ ჰქონდეს საკონსტიტუციო სარჩელის წარდგენის  უფლება.

 

მაგ.

არასრულწლოვან პირს აქვს თავისი „აზრის  თავისუფლად გამოტქმისა და გავცელების ძირითადი უფლება’’,ამავე დროს,იგი ვერ იქნება საკონსტიტუციო სასამართლოში პროცესის მონაწილე[თავისი ძირითადი უფლებების დაცვა არასრულწლოვანს შეუძლია მშობლების ან კანონიერი წარმომადგენლის მეშვეობით]

 

 

იურიდიული პირი როგორც „ ძირითადი უფლებების’’ სუბიექტი

 

·         „კერძო სამართლის იურიდიული პირი’’ არის „ძირითადი უფლებების’’ სუბიექტი [მუხ.34-ე ნაწ.1]

 

    მუხლი 34. ადამიანის ძირითადი უფლებების უზრუნველყოფის ზოგადი პრინციპები

 

1. კონსტიტუციაში მითითებული ადამიანის ძირითადი უფლებები, მათი შინაარსის გათვალისწინებით, ვრცელდება აგრეთვე იურიდიულ პირებზე.

 

 

 

კერძო სამართლის იურიდიული პირის ცნება-საკონსტიტუციო სამართალში ფართოდ განიმარტება[ასეთია მაგ. პოლიტიკური პარტია]

·         საქართველოში „ძირითადი უფლებების’’ სუბიექტი შეიძლება იყოს მხოლოდ საქართველოს კერძო სამართლის იურიდიული პირი.

·         კერძო სამართლის იურიდიული პირის „შიდასახელმწიფოებრივ ბუნებას’’[ქართულობას] არ განსაზღვრავს  მისი წევრების მოქალაქეობა;

თუ „მოქალაქეობის ნიშნით’’ ვიხელმძღვანელებთ ,მაშინ

 

„ძირიტადი უფლებების სუბიექტებად’’ უნდა ვაღიაროთ საზღვარგარეთ დაფუძნებული  და მოქმედი კერძო სამართლის იურიდიული პირები,რომლის წევრებიც მხოლოდ საქართველოს მოქალაქეები არიან;

 

და პრიქით,საქართველოში დაფუძნებული და მოქმედი კერძო სამართლის იურიდიყლი პირი,რომლის წევრებიც უცხო ქვეყნების მოქალაქეები არიან ,ვერ იქნებოდა  „ძირითადი უფლებების სუბიექტი’’

 

·         ძირითადი უფლებების სუბიექტურობასთან დაკავშირებით გადამწყვეტი კრიტერიუმია -კერძო სამართლის იურიდიული პირის ადგილსამყოფელი;

·         კერძო სამართლის იურიდიული პირი[როგორც კონსტიტუციური უფლებების სუბიექტი] თავის საქმიანობას ძირითადად უნდა ახორციელებდეს საქართველოს ტერიტორიაზე;

 

ხ

·         უცხო სახელმწიფოს კერძო სამართლის იურიდიული პირი არ არის „ძირითადი უფლებების’’ სუბიექტი;

·         უცხო სახელმწიფოსკერძო სამართლის  იურიდიული პირი- სამართლებრივად, რა თქმა უნდა, დაცულია; იგი არის  ე.წ. „პროცესუალური ძირითადი უფლებების’’ სუბიექტიც

·         უცხო სახელმწიფოს იურიდიული პირი-„ძირითადი უფლებების’’ სუბიექტი იმ შემთხვევაშიც ვერ იქნება ,თუ საერთაშორისო ხელშეკრულების საფუძველზე იგი გათანაბრებულია საქართველოს იურიდიულ პირთან;[რადგან ეს წესი[გათანაბრება] მოქმედებს მხოლოდ მიმდინარე კანონმდებლობის და არა „ძირითადი უფლებების’’ სფეროში]

 

ხ

·         „საჯარო სამართლის იურიდიული პირი“-არ არის „ძირითადი უფლებების ‘’ სუბიექტი

·         რადგან საჯარო სამართლის იურიდიული პირი[როგორც სახელმწიფო ხელისუფლების წარმომადგენელი] პირიქით შებოჭილია  „ძირითადი უფლებებით’’

·         კონსტიტუცია  არ იცავს სახელმწიფოს უფლებებს-ეს არ არის კონსტიტუციის ფუნქცია.

·         საჯარო სამართლის იურიდიული პირი „ძირითადი უფლებების’’ ადრესატია და არა სუბიექტი(!)

·         საჯარო იურიდიულ პირს აქვს კომპეტენციები[უფლებამოსილებები] და არა -  უფლებები(!)

·         ადგილობრივი თვითმართველობის „უფლებაც’’ [იხ. კონს.მუხ.2(4)] არ შეიძლება განვიხილოთ,როგორც „ძირითადი უფლება’’

·         როგორც გამონაკლისი „საჯარო სამართლის იურიდიული პირი’’ შეიძლება იყოს „ძირითადი უფლებების’’ სუბიექტი ,თუ კონსტიტუციურად დაცულ რომელიმე სფეროში საქმიანობისას[მაგ.მეცნიერული ან რელიგიური სფერო და სხვა] იგი[ანუ სსიპ] რამდენადმე დისტანცირებულია სახელმწიფოსგან[მაგ. ეკლესია,უნივერსიტეტები და ფაკულტეტები,საზოგადოებტივი ტელევიზია და სხვ.]

ხ

·         იურიდიული პირის  ძირითადი უფლებების სამართალსუბიექტურობის დადგენისას უნდა გავითვალისწინოთ „ძირითადი უფლებების’’ შინაარსი და არა  იურიდიული პირის საქმიანობის შინაარსი;

·         მაგ. იურიდიულ პირს არ ახასიათებს  ადამიანის ღირსების გრძნობა,იურიდიული პირისთვის უცხოა სიცოცხლე და სიკვდილი,იურიდიული პირი ვერ დაქორწინდება და ვერ ეყოლება შვილები;[ამიტომ ვერ ექნება ეს უფლებები]

·         ამავე დროს,ეკონომიკური საქმიანობა,საკუთრება,პროფესიული საქმიანობა დამახასიათებელია იურიდიული პირისთვისაც

·         იურიდიული პირი ასევე შეიძლება იყოს რელიგიური თავისუფლების სუბიექტი და სხვა.

 

ხ

·         როცა კონსტიტუცია იყენებს ცნებებს „ყველა ადამიანი’’ ,“ადამიანი’’ ეს არ ნიშნავს რომ მისი მოქმედება ვრცელდება მხოლოდ-ფიზიკურ პირებზე;

·         მე-14-ე მუხლის თანახმად“ყველა ადამიანი  დაბადებით თავისუფალია და კანონის წინაშე თანასწორია’’

·         ცხადია კონსტიტუციური „თანასწორობის’’ ეს პრინციპი ვრცელდება  როგორც ფიზიკურ ,ისე იურიდიულ პირებზე ;

 

·         კონსტიტუციის მე-16 მუხლით განმტკიცებული „პიროვნული თავისუფალი განვითარების უფლება’’[მაგ. ქცევის საყოველთაო თავისუფლება]  მოიცავს იურიდიულ პირებსაც

 

 

·         მე-20 მუხლით დაცული „საცხოვრებელი ბინის’’ ცნება  მოიცავს არამარტო ცხოვრებისეული მოთხოვნილებების დასაკმაყოფილებლად [ჭამა,ძილი და სხვ) აუცილებელ ადგილ,არამედ სამუშაო ადგილსაც ;ამ თვალსაზრისით,კონსტიტუციით დაცული  „საცხოვრებელი ადგილის ხელსშეუხებლობის უფლება’’ უნდა გავრცელდეს იურიდიულ პირებზეც;

 

ხ

·         საჯარო სამართლის იურიდიული პირებიდან ცალკე უნდა გამოიყოს ეკლესია;

·         „ძირითადი უფლებებით’’ დაცულია  ეკლესიის საქმიანობა არამარტო რწმენის და მსოფლმხედველობის სფეროში არამედ ყველა სფეროში ,სადაც კი კერძო სამართლის იურიდიული პირი  შეიძლება იყოს „ძირითადი უფლებების’’ სუბიექტი

 

 

 

3.ძირითადი უფლებების კლასიფიკაცია

 

 

·         კლასიფიკაციის[დაყოფის] ყველაზე გავრცელებული სახეა „ძირითადი უფლებების ‘’ დაყოფა : ა)სოციალურ-ეკონომიკურ უფლებებად ბ) პირად უფლებებად გ)პოლიტიკურ უფლებებად დ)თავისუფლების უფლებებად ე)დამცავ უფლებებად და სხვა

ხ

·         ასევე,გავრცელებულია ძირითადი უფლებების დაყოფა სამართლის წყაროს მიხედვით

 

ამ ნიშნით[სამართლის წყაროს მიხედვით] შეიძლება გამოიყოს: ა) საქართველოს კონსტიტუციით დადგენილი ძირითადი უფლებები ბ)აჭარის და აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკების კონსტიტუციებში განმტკიცებული ძირითადი უფლებები გ)ადამიანის უფლებათა ევროპულ აქტებსა და საერთაშორისო დოკუმენტებში აღიარებული ძირითადი უფლებები;

ხ

·         ძირითადი უფლებების კლასიფიკაცია ხდება სუბიექტთა წრის მიხედვით

·         თუ ძირითადი უფლებების სუბიექტად კონსტიტუცია მოიხსენიებს „ყველას’’,უნდა ვივარაუდოთ,რომ საქმე გვაქვს-„ადამიანის უფლებებთან’’(!)

·         ხოლო  ე.წ. ‘’სამოქალაქო უფლებები’’[ძირითადი უფლებების კიდევ ერთი ჯგუფი]- ვრცელდება მხოლოდ საქართველოს მოქალაქეებზე

 

·         ცალკეული ძირითადი უფლების სუბიექტი  შეიძლება იყოს პირთა კიდევ უფრო ვიწრო წრე : ა) მხოლოდ მშობლები ბ) მხოლოდ შვილები გ) მხოლოდ პოლიტიკურად დევნილები და სხვ.

 

ხ

·         ადრესატების მიხედვით კლასიფიკაციისას შეიძლება გამოიყოს: 1) ძირითადი უფლებები რომლებიც ბოჭავს სახელმწიფო ხელისუფლებას და 2)ძირითადი უფლებები ,რომლებიცასევე ავალდებულებს კერძო პირებს[ძირითადი უფლებების მოქმედება მე-3 პირების მიმართ]

 

ხ

·         რეგულირების სფეროს მიხედვით კლასიფიკაციისას შეიძლება გამოიყოს ძირითადი უფლებები,რომლებიც მოქმედებს: ა) რელიგიის ბ)ეკონომიკის გ) პირადი ცხოვრების დ) პოლიტიკური საქმიანობის სფეროში და სხვა

·         თუმცა ,უნდა აღინიშნოს,რომ ძირითადი უფლებების მოქმედების სფეროების გამიჯვნა საკმაოდ პრობლემურია;

 

 

 

 

4. „ თანაზომიერების’’ პრინციპი (მუხ.34.ნაწ.3)

 

·         ძირითადი უფლების შეზღუდვა დასაშვებია:

  ა)საჯარო ინტერესებიდან გამომდინარე

და

ბ)“თანაზომიერების პრინციპის“ გათვალისწინებით ;

 

 

 

·         თანაზომიერების  პრინციპი ნიშნავს,რომ :

1.     მიზანი რომელსაც ესწრაფვის „ძირითადი უფლების ‘’ შეზღუდვა უნდა იყოს -კონსტიტუციური

2.       კანონონით გათვალისწინებული შემზღუდავი  ღონისძიება უნდა იყოს მისაღები და სათანადო საშუალება მიზნის მისაღწევად

3.       შეზღუდვისას გამოყენებული საშუალება უნდა იყოს აუცილებელი,რომ მიღწეულ იქნეს კანონით დასახული მიზანი

4.       მიზანი და საშუალება ერთმანეთთან გონივრულ თანაფარდობაში უნდა იყვნენ

 

ხ

 

·         „მიზნის კონსტიტუციურობა’’-არ ნიშნავს რომ იგი აუცილებლად განმტკიცებულია კონსტიტუციაში

·         ძირითადი უფლებები შიძლება შეიზღუდოს კანონმდებლობაში განმტკიცებული მიზნიდან გამომდინარე; მთავარია იგი არ ეწინააღმდეგებოდეს კონსტიტუციაში განმტკიცებულ მიზნებს;

·         რეგულირების მიზანი უნდა დაგინდეს კანონის განმარტების პროცესში,რომლის დროსაც განსაკუთრებული მყურადღება ექცევა ა) კანონის პრეამბულას ბ)კანონის ტექსტის შემუშავების ისტორიას და გ)საკანონმდებლო ორგანოში მიმდინარე დისკუსიის შედეგებს

 

ხ

·         თანაზომიერების პრინციპი მოითხოვ,რომ არჩეული საშუალება იყოს „აუცილებელი’’ და „სათანადო’’

·         საშუალება „სათანადოა’’ მაშინ,როცა  ზრდის დასახული მიზნის მიღწევის ალბათობას;

·         ხოლო „აუცილებელი’’ საშუალება ნიშნავს რომ არ არსებობს ალტერნატივა რომელიც მოგვცემდა დასახული მიზნის  მიღწევის შესაძლებლობას შედარებით ნაკლები შეზღუდვებით[ძირითადი უფლების];ანუ არ არსებობს სხვა უფრო“ რბილი ‘’ საშუალება რომელიც უზრუნველყოფდა დასახული მიზნის მიღწევას და ამავე დროს ძირითად უფლებებს საერთოს არ შეზღუდავდა

·         რაც უფრო დიდია ძირითადი უფლების შეზღუდვის მასშტაბი,მით უფრო მნიშვნელოვანი უნდა იყოს  მიზანი,რომელის მიღწევასაც ვესწრაფით შეზღუდვის ფორმით;

 

ხ

·         თანაზომიერების პრინციპი მოქმედებს ,როგორც აღმასრულებელი ,ისე საკანონმდებლო ხელისუფლების მიმართ;

·         თუმცა,მიზნის მიღწევის  საშუალების არჩევისას კანონმდებელი შეზღუდულია მხოლოდ კონსტიტუციით;

·         აღმასრულებელი ხელისუფლება კი მიზნის მიღწევის საშუალების არჩევისას შეზღუდულია როგორც კონსტიტუციით ისე კანონმდებლის გადაწყვეტილებით;

 

ხ

·         თანაზომიერების პრინციპთან მიმართებაში ბევრ პრობლემას წარმოშობს ის გარემოება,რომ კონსტიტუცია არ ადგენს ღირებულებით იერარქიას,რომლის საფუძველზე განისაზღვრებოდა მიზნის და მის მისაღწევად გამოყენებული საშულებების სისტემა;

·         არ არსებობს „თანაზომიერების“  უნივერსალური ფორმულა -ამიტომ თანაზომიერების პრინციპის გამოყენებისას უნდა გავითვალისწინოთ განსახილველი ურთიეთობის კონკრეტული ასპექტები;

 

მუხლი 34. ადამიანის ძირითადი უფლებების უზრუნველყოფის ზოგადი პრინციპები

3. ადამიანის ძირითადი უფლების შეზღუდვა უნდა შეესაბამებოდეს იმ ლეგიტიმური მიზნის მნიშვნელობას, რომლის მიღწევასაც იგი ემსახურება.

saqarTvelos sakonstitucio sasamarTlos ganmartebis Tanaxmad, `Tanazomierebis principi samarTlebrivi saxelmwifos ideidan gamomdinareobs da misi ZiriTadi datvirTva aris adamianis uflebebis SezRudvisas saxelmwifosTvis farglebis gansazRvra. is uzrunvelyofs Tavisuflebis da misi SezRudvis erTgvar gawonasworebul, Tanazomier damokidebulebas da krZalavs adamianis uflebebis imaze metad SezRudvas, rac aucilebelia demokratiul sazogadoebaSi. Tanazomierebis principi adamianis uflebaTa SezRudvis marTlzomierebis Sefasebis konstituciuri kriteriumia.~

 

ხ

5.“სამართლებრივი უსაფრთხოების პრინციპი’’

·         ძირიტადი უფლებების შეზღუდვისას ხელისუფლებამ უნდა გაითვალისწინოს სამართლებრივი უსაფრთხოების პრინციპიც

·         სამართლებრივი უსაფრთხოების პრინციპიდან  გამომდინარეობს,რომ კანონი ,რომელიც ზღუდავს „ძირითად უფლებებს’’ ,უნდა იყოს მაქსიმალურად გასაგები და ნათელი;

·         ინდივიდს ზუსტად უნდა შეეძლოს იმის გარკვევა თუ რა ფარგლებში იზღუდება მისი უფლებები;

·         რაც უფრო ფართოდ ზღუდავს კანონი ძირითად უფლებებს,მით უფრო  ზუსტი და კონკრეტული უნდა იყოს მისი ტექსტი;

 

ხხხხხხ

6.„ძირითადი უფლებები ‘’ როგორც „უშუალოდ მოქმედი სამართალი „

ანუ

ძირითადი უფლებების    უზენაესობის პრინციპი [მუხ.4 ნაწ.2]

 

·             saqarTvelos konstituciis me-4 muxlis me-2 punqtis თანახმად :

 

 

  მუხლი 4. სამართლებრივი სახელმწიფო

 

2. სახელმწიფო ცნობს და იცავს ადამიანის საყოველთაოდ აღიარებულ უფლებებსა და თავისუფლებებს, როგორც წარუვალ და უზენაეს ადამიანურ ღირებულებებს. ხელისუფლების განხორციელებისას ხალხი და სახელმწიფო შეზღუდული არიან ამ უფლებებითა და თავისუფლებებით, როგორც უშუალოდ მოქმედი სამართლით. კონსტიტუცია არ უარყოფს ადამიანის საყოველთაოდ აღიარებულ უფლებებსა და თავისუფლებებს, რომლებიც აქ არ არის მოხსენიებული, მაგრამ თავისთავად გამომდინარეობს კონსტიტუციის პრინციპებიდან.

 

 

·         rogorc araerTxel aRiniSna, demokratiuli da samarTlebrivi saxelmwifos mTavari Rirebuleba da mizani - adamiania.

·        konstitucia mkafiod miuTiTebs, rom კონსტიტუციაში შეტანილი „adamianis uflebebi da Tavisuflebebi“[მე-2 თავის მუხლები] gansazRvrulia ara ubralo lozungis da programuli dapirebis doneze, aramed is uSualod moqmed samarTals warmoadgens, romelic sajaro xelisuflebis ganxorcielebis nebismier formas(აღმასრულებელს,საკანომდებლოს,სასამართლოს) boWavs.(!)

·         saqarTvelos konstituciiT „adamianis sayovelTaod aRiarebuli uflebebisa da Tavisuflebebis“, rogorc „waruval da uzenaes adamianur Rirebulebebad“ moxseneba adamianis bunebiTi uflebebis arsebobis (!)konstituciuri dadasturebaa.

 

·        bunebiTi uflebebi adamianis Tandayolili uflebebia, romelic mas gaaCnia ara imis gamo, rom saxelmwifom an Tundac xalxma konstituciiT Tu sxva aqtiT uboZa, aramed mas es uflebebi gaaCnia imitom, rom is adamiania.

·        Sesabamisad isini „waruvali da uzenaesi Rirebulebebia’’, romlis warTmevის  უფლება არავის აქვს(!).

ხ

·         konstitucia aRiarebs ara mxolod konstituciis meore TaviT gansazRvrul adamianis ZiriTad uflebebs(!) aramed im uflebebsac, romelic konstituciiT gansazRvruli ar aris, მაგრამ konstituciis principebidan gamomdinareobs. (!)[მე-4 მუხლის მე-2 ნაწ.]

·        konstituciis ასეთ principebSi,საიდანაც ადამიანის  სხვა უფლებები[არა მე-2 თავში განსაზღვრული]გამომდინარეობს არის სწორედ : ა)demokratiuli, ბ)samarTlebrivi და გ)socialuri saxelmwifos principebi(!!!!)

·         ეს პრინციპები   adamians rogorc „uzenaes Rirebulebas“ ისე ganixilavs, xolo xelisuflebas - adamianis „keTildReobis uzrunvelyofis instrumentad“ .