დანაშაულის ობიექტი. სისხლის სამართლის კოდექსის სტრუქურა. დანაშაული ,სამართალდარღვევა და ამორალური ქცევა

 

sisxlis samarTlis sistema, zogadi da kerZo nawili

 

·       sisxlis samarTlis regulirebis[მოწესრიგების] sagania ის sazogadoebrivi urTierTobebi, romlebic warmoiSoba piris mier danaSaulebrivi qmedebis Cadenisas da amisaTvis am piris mimarT sasjelis gamoyenebisas.(საზეპირო)

ხ

 

 

სისხლის სამართლის  sistema(ანუ sisxlis samarTlis kodeqsi) Sedgeba ori nawilisgan-:

1.   sisxlis samarTlis zogadi ნაწილისაგან  

da

2.  სისხლის სამართლის gansakuTerbuli, anu kerZo nawilisgan.

ხ

·       sisxlis samarTlis zogadi nawili Seiswavlis da adgens iseT zogad debulebebs, romelTa codnis gareSe SeuZlebelia vimsjeloT sisxlis samarTlis iseT mniSvnelovan institutebze, rogoricaa:

a.  sisxlis samarTlis miznebi da amocanebi;

b.  sisxlis samarTlis kanonis moqmedebis farglebi;

c.  sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobis safuZveli;

d.   sisxlis samarTlis principebi;

e.   sisxlis samarTlis kanoni da mis axsna-ganmartebis xerxebi da saSualebebi;

f.  danaSauli (qmedeba, marTlwinaaRmdegoba, brali);

g.  daumTavrebeli danaSauli;

h.   danaSaulSi Tanamonawileoba;

i.  marTlwinaaRmdegobis gamomricxveli da bralis gamomricxveli da Semamsubuqebeli garemoebebi;

j.  sasjelis miznebi da saxeebi;

k.  sasjelis daniSvnis wesi da safuZvlebi;

l. pirobiTi sasjelis cneba da misi gamoyenebis pirobebi;

m.   sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobisa da sasjelisgan gaTavisuflebis wesi da pirobebi da sxv.

 

·       sisxlis samarTlis gansakuTrebuli nawili ki adgens da Seiswavlis imas, Tu konkretulad ra saxis qmedeba (moqmedeba an umoqmedoba) SeiZleba CaiTvalos danaSaulad da ra saxis sasjeli SeiZleba Seefardos mis Camden pirs.

·       ufro swored igi Seiswavlis da adgens im konkretuli saxis qmedebebs, romlebic sisxlis samarTlis kodeqsiT dasjad qmedebadaa gamocxadebuli.

·        gansakuTreuli nawilis sistemaSi  danaSaulebriv qmedebaTa xelyofis obieqtები  Semdegi TanmimdevrobiTaa warmodgenili:

a.  adamianis sicocxlis winaaRmdeg mimarTuli danaSauli;

b.   adamianis janmrTelobis winaaRmdeg mimarTuli danaSauli.

c.  adamianis sicocxlisa da janmrTelobisaTvis safrTxis Semqmneli danaSaulebi;

d.  sqesobrivi Tavisuflebisa da xelSeuxeblobis winaaRmdeg mimarTuli danaSauli;

e.   adamianis uflebebisa da Tavisuflebebis winaaRmdeg mimarTuli danaSauli;

f.   ojaxisa da arasrulwlovanis winaaRmdeg mimarTuli danaSauli;

g.  sakuTrebis winaaRmdeg mimarTuli danaSauli;

h.   danaSauli samewarmeo an sxva ekonomikuri saqmianobis winaaRmdeg;

i.  danaSauli fulad-sakredito sistemaSi;

j.  danaSauli safinanso saqmianobis sferoSi;

k.  danaSauli samewarmeo an sxva organizaciaSi samsaxuris interesis winaaRmdeg;

l. danaSauli sazogadoebrivi uSiSroebisa da wesrigis winaaRmdeg;

m.   samuSaos warmoebisas usafrTxoebis wesis darRveva;

n.  danaSauli mosaxleobis janmrTelobisa da sazogadoebrivi zneobis winaaRmdeg;

o.  narkotikuli danaSauli;

p.    satransporto danaSauli;

q.   kiber danaSauli;

r.  garemos dacvis wesis winaaRmdeg mimarTuli danaSauli;

s.  saqarTvelos konstituciuri wyobilebisa da uSiSroebis safuZvlebis winaaRmdeg mimarTuli danaSauli;

t.   terorizmi;

u.  samoxeleo danaSauli;

v.   sasamarTlo organoebis winaaRmdeg mimarTuli danaSauli;

w.  mtkicebulebis mopovebis saproceso wesis winaaRmdeg mimarTuli danaSauli;

x.  sasamarTlo aqtebis aRsrulebis winaaRmdeg mimarTuli  danaSauli;

y.   samxedro samsaxurisa da kacobriobis winaaRmdeg mimarTuli danaSauli.

ხ

 

ხხხხ

(წასაკითხად)

·       sisxlis samarTlis kodeqsis dayofa zogad da kerZo nawilad pirvelad safrangeTis 1791 wlisa da 1810 wlis sisxlis samarTlis kodeqsebiT moxda, Tumca aqve unda SevniSnoT, rom dResac arsebobs iseTi qveynebi sadac kanonmdeblobis amgvari dayofa ar aqvT an saerTod ar aris kodificirebuli sisxlis samarTlis kanonebi (precendentuli samarTlis qveynebi). am ukanasknelis magaliTad gamogvadgeba didi britaneTi, sadac saerTo samarTlis principebis Sesabamisad sasamarTlo precendentebTan erTad uamravi kanoni arsebobs, romelic awesrigebs sisxlis samarTlis zogadi da kerZo nawilebis institutebs.

·       ar aris kodificirebuli, arc muslimuri sisxlis samarTali, romelic zogierT SemTxvevaSi moqmedebs kodificirebul aqtTan erTad.

ხ

·       aqve unda SevniSnoT, rom sisxlis samarTlis zogadi da keZo nawilebi organuladaa erTmaneTTan dakavSirebuli da erT mTlianobas qmnis. maTi erTianoba ganisazRvreba erTi da imave amocanebis arsebobiT, rac miznad isaxavs adamianis, da saxelmwifos dacvas danaSaulebrivi xelyofisgan.

ხ

·        kerZo nawili konkretul danaSaulTan brZolis saqmeSi Tavis funqcias asrulebs zogadi nawilis normebis meSveobiT.

 

ase magaliTad, saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis 179-e muxlSi aRwerilia yaCaRobis niSnebi, romelic yaCaRobas ganmartavs, rogorc Tavdasxma sxvisi moZravi nivTis marTlsawinaaRmdego misakuTrebis mizniT Cadenili sicocxlisTvis an janmrTelobisTvis saSiSi ZaladobiT, anda aseTi Zaladobis gamoyenebis muqariT.

 

magram imisTvis, rom piri pasuxisgebaSi iyos micemuli yaCaRobisaTvis aucilebelia zogadi nawilis normebis gamoyeneba, romlebic gansazRvraven sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobis safuZvlebs, Seracxadobas, brals, Tanamonawileobas da a.S.

 

·       aseve, es danaSauli pirveli nawiliT iTvaliswinebs sasjelis saxiT Tavisuflebis aRkveTas 5-dan 7 wlamde.

·       cxadia, rom sasamarTlom sasjelis daniSvnisas da misi vadis gansazRvrisas aseve unda ixelmZRvanelos zogadi nawilis normebiT, yuradReba miaqcios danaSaulis kategorias da aqedan gamomdinare, sasjelis Sefardebis specifikas da a.S.

·       sisxlis samarTlis kerZo nawili sisxlis samarTlis saqmeze marTlmsajulebis ganxorcielebis aucilebeli elementia.

ხ

·       aqve unda SevniSnoT isic, rom sisxlis samarTalSi dominirebs subieqturi-Seracxvis principi, romlis arsic imaSi gamoixateba, rom sisxlis samarTlis pasuxismgebloba ekisreba da sasjeli edeba mxolod im pirs, romelsac brali miuZRvis danaSaulebrivi qmedebis CadenaSi, eseigi განzrax an gaufrTxileblobiT Caidina sisxlis samarTlis kanoniT gaTvaliswinebuli marTlsawinaaRmdego da braleuli qmedeba.

·       sisxlis samarTlis kerZo nawili Seicavs danaSaulTa amouwurav CamonaTvals.

·       TiToeul am danaSauls konkretuli saxeli hqvia da, rogorc wesi, aRwers misTvis damaxasiTebel ZiriTad niSnebs.

·       sagamoZiebo da sasamarTlo organoebis movaleobaa yovel konkretul SemTxvevaSi daadginon piris qmedebaSi danaSaulis Semadgenlobis niSnebi,

 

(სასწავლად)

 

e.i. sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobis safuZvelia danaSauli, დანაშაული sami erTmaneTTan dakavSirebuli elementisagan Sedgeba:

1. sisxlis samarTlis kodeqsiT gaTvaliswinebuli qmedeba, anu „qmedebis Semadgenloba“;

2. „marTlwinaaRmdegoba“;

3. „brali“.

 

 nebismieri qmedeba, romelic sisxlis samarTlis kodeqsiT SeiZleba danaSaulad CaiTvalos danaSaulis samive elementis Semcvleli unda iyos(!).

 

rac imas niSnavs, rom am sami elementidan romelimes ararsebobis SemTxvevaSi ganxorcielebuli qmedeba danaSaulad ver Sefasdeba.

 

ufro metic, Tu saxeze araa faqtobrivad ganxorcielebuli qmedebis niSnebis Semcvleli „danaSaulis Semadgenloba’’, maSin arc mis „marTlwinaaRmdegobaze’’ SeiZleba saubari. Sesabamisad, Tu qmedeba araa marTlsawinaaRdmego, maSin „bralis’’ arsebobaze ver vimsjelebT,

 

 

კაზუსების ამოხსნა სისხლის სამართალში

 

(აქ წასაკითხად ,ისე ამაზე ცლკე გვაქვს  ფაილები)

 

kazusis amoxsna bunebrivia yovelTvis „faqtobrivi garemoebebis“ detaluri SeswavliT iwyeba, romelsac samarTlebrivi sakiTxebis gamokvlevis faza mosdevs.

 

kazusis amomxsnelma pirvel etapze unda gadawyvitos, Tu romeli danaSaulis Semadgenlobis niSnebs iZleva „faqtobrivi garemoebebi“ da raSi gamoixateba es qmedeba?(magaliTad, saxeze iyo moqmedeba Tu umoqmedoba, ganzraxva Tu gaufrTxilebloba).

 

 „faqtobrivi garemoebebis“ analizi im samarTlebrivi normebis moZiebis winapirobaa, romelic mocemulia sisxlis samarTlis kodeqsis zogad da kerZo nawilSi, Sesabamisad, romlis safuZvelzec unda gakeTdes saTanado daskvna.

 

 daskvna unda pasuxobdes hipoTezaSi gadmocemul problemas, amave dros, daskvna unda iyos kategoriuli, rac Seexeba kazusis amoxsnas, igi unda dasruldes iseTi SedegiT, sadac calsaxad uaryofilia an dadasturebulia hipoTezaSi dayenebuli varaudi.

 

qmedebis kvalifikacia unda iyos amomwuravi, rasac mivaRwevT im SemTxvevaSi, rodesac კაზუსში dasmul SekiTxvaze argumentirebulad yovelmxriv iqneba gacemuli pasuxi.

 

saboloo daskvnaSi miTTebuli unda iyos ssk-is muxli (muxlis nawili da qvepunqti) aseve, დანაშაულის mcdelobaa Tu momzadeba, amsruleblobaa saxeze Tu Tanamonawileoba da a.S.

 

 kazusis amoxsnis dawyebamde saWiroa amoxsnis sqema, romelic erTgvari orientiria sadac iqneba warmodgenili msjelobebi gaSlili saxiT.

 

 kazusis amoxsnisas mniSvnelovania zogadi  da kerZo nawilis normebis Tanmimdevruli da gaazrebuli gamoyeneba.

 

arasdros ar unda dagvaviwydes, rom sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi da kerZo nawilis normebi erTian organulad ganuyofel erTobliobas warmoadgenen.

 

სისხლის სამართალი და სასამართლო პრაქტიკა

 

 sisxlis samarTlis kerZo da zogadi nawilis erTianoba aSkarad vlindeba sasamarTlo praqtikaSi.

 

yovel konkretul saqmeze da gadawyvetilebis miRebisas mosamarTlem unda ixelmZRvanelos sisxlis samarTlis zogadi nawilis normebiT, romlebic Seexeba:

a.      sasjelis miznebs,

b.      pasuxismgeblobis damamZimebel da Semamsubuqebel garemoebebs,

c.      Tanamonawileobas da sxva.

 

მაგ. imisTvis, rom piri micemul iqnes sisxlis samarTlis pasuxisgebaSi da gasamarTlbuli im danaSaulisaTvis, rasac iTvaliswinebs ssk-is 187-e muxlis pirveli nawili (sxvisi nivTis dazianeba an ganadgureba, ramac mniSvnelovani ziani gamoiwvia)

 

aucilebelia dadgindes, rom:

 

a.  qmedebis Camdeni piri Seracxadia,

b.  miRweulia Sesabamis asaks,

c.  moqmedebda ganzrax,

d.  rom danaSaulebrivi qmedeba Cadenili ar iyo ukiduresi aucileblobis mdgomareobaSi,

e.   rom qmedeba mcire mniSvnelobis araa da sxva.

 

ხოლო aRniSnuli danaSaulisTvis sasjelis daniSvnisas sasamarTlo valdebulia ixelmZRvanelos sisxlis samarTlis kodeqsis iseTi muxlebiT rogorebicaa;

 

a.  ssk-is 39-e (sasjelis miznebi);

b.  ssk-is 53-e (sasjelis daniSvnis zogadi sawyisebi) da sxva.

c.  ssk-s me-40 muxliT (sasjelis saxeebi).

 

Tu sasamarTlo gansasjels Seufardebs vaდიაn Tavisuflebis aRkveTas (ssk-is 50-e muxli) am SemTxvevaSi unda ganisazRvros sasjelis moxdis vada ssk-is 187-e muxliT dadgenili sanqciis farglebSi.

 

ხ

 

kodeqsis am or nawils Soris organuli kavSiri arseboba dasturdeba

 

magaliTad, imiTაც, rom sisxlis samarTlis kodeqsis pirvel karSi gaTvaliswinebuli normebi („sisxlis samarTlis kanonis Sesaxeb“) vrceldeba sisxlis samarTlis kodeqsis kerZo nawiliT gaTvaliswinebul yvela danaSaulis Semadgenlobasa da sanqciaze.

 

meore kariT (`danaSauli~) gaTvaliswinebuli normebi kerZo nawilSi dakonkretebulia danaSaulTa Semadgenlobebis saxiT.

 

mesame karSi (`sasjeli~) gansazRvrulia sasjelis sistema da saxeebi, romelTa mixedviTac agebulia calkeul danaSaulTaTvis gaTvaliswinebuli sanqciebi.

 

 calkea gamoyofili meoTxe kari, romelSic gaTvaliswinebulia sisxlissamarTlebrivi pasuxismgeblobisa da sasjelisgan gaTavisuflebis safuZvlebi da pirobebi. am karSi asaxuli normebi gamoiyeneba kerZo nawiliT gaTvaliswinebul danaSaulTa mimarT.

 

sisxlis samarTlis kodeqsis zogadi nawilis meeqvse prima karSi gansazRvrulia iuridiuli piris sisxlissamarTebrivi pasuxismgebloba, sasjelTa saxeebi da maTi gamoyenebis wesebi da pirobebi.

 

 დანაშაული ,სამართალდარღვევა და ამორალური ქცევა

·       სამართალდარღვევისთვის პასუხისმგებლობის  საკითხი მოწესრიგებულია : ადმინისტრაციული,სამოქალაქო,საოჯახო,შრომის,საფინანსო და ა.შ სამართალში

·       დანაშაულისთვის  პასუხისმგებლობის  საკითხი მოწესრიგებულია- სისხლის სამართალში

ხ

·       დანაშაულის და არადანაშაულებრივ სამართალდარღვევათა გამიჯვნა ხდება სამი ძირითადი კრიტერიუმის მიხედვით  :

1.     დაცვის  ობიექტი

2.     საზოგადოებრივი საშიშროება

3.     მართლწინააღმდეგობის სახეობა

 

 

დაცვის  ობიექტი

 

·       დანაშაულის ობიექტად  ზოგჯერ მიცნეულია ისეთი  სიკეთე ,რომლის დაცვა მხოლოდ სისხლის სამართლის ნორმებით ხორციელდება.

მაგ.  კონსტიტუციური წყობილების საფუძვლები,მშვიდობა,უშიშროება

·       სისხლის სამართლის კანონმდებლობით დაცული ობიექტებია : მმართველობის წესი,ქონებრივ ურტიერთობათა წესი,თანამდებობრივი უფლებამოსილების სფერო,ეკოლოგია,პიროვნების ინტერესები ;

ხ

·       სამოქალაქო სამართლის დაცვის ობიექტია : პირთა თანასწორობაზე დამყარებული  კერძო ხასიათის ქონებრივი ,საოჯახო და პირადი ურთიერთობები;

 

ხ

·       დისციპლინარული გადაცდომა ხელყოფს  სახელმწიფო და სამსახურეობრივ დისციპლინას ,იგი იწვევს დისციპლინარულ სახდელის შეფარდებას (საყვედური,სამსახურიდან ან სასწავლებლიდან დათხოვნა,ჯარიმა და სხვა)

·       ეს სახდელები გათვალისწინებულია კანონებში,კანონქვემდებარე აქტებში,თანამდებობის პირთა ბრძანებებში;

ხ

საზოგადოებრივი საშიშროება

·       დანაშაული სხვა არადანაშაულებრივი სამართალდარღვევებისგან იმით განსხვავდება,რომ  მას[დანაშაულს] გაცილებით მეტი საშიშროება ახასიათებს

·       კანონმდებელი და სასამართლოები ცდილობენ  დანაშაულის და გადაცდომის(სამართალდარღვევის) ერთმანეტისგან გამიჯვნას;

·       გამიჯვნისას გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს ზიანის მოცულობას;

·       დანაშაულის სუბიექტური ელემენტებიდან კანონი ყველაზე ხშირად ასახელებს : ფორმას,მოტივებს და მიზნებს ;

·       მაგ. სხეულის განზრახ  მსუბუქი დაზიანება(ანუ ცემა) -დანაშაულია,ხოლო სხეულის ასეთი დაზიანება გაუფრთხილებლობით- გადაცდომაა;

ხ

მართლსაწინაარმდეგობის სახეობა

·       მართლსაწინაარმდეგობის სახეობა და სანქციის სახე არის კიდევ ერთი ნიშანი  რითაც დანაშაული განსხვავდება   სამართალდარღვევისგან(გადაცდომისგან)

·       დანაშაულს სისხლის სამართლის კანონი კრძალავს -სასჯელის მუქარით;

სასჯელის მოხდის შემდეგ პირი ითვლება ნასამართლევად;

ხ

·       არადანაშაულებრივი სამართალდარღვევებისთვის  პასუხისმგებლობა

კი რეგულირდება ადმინისტრაციული,შრომის,საოჯახო,სამოქალაქო და ა.შ. კანონმდებლობით და კანონქვემდებარე ნორმატიული აქტებით ;

·       სამართლის ამ დარგებით გათვალისწინებული სანქციები გაცილებიტთ უფრო მსუბუქია ,ვიდრე სისხლის სამართლით გათვალისწინებული სასჯელები

ხ

დანაშაული და მორალი

·       დანაშაული ყოველთვის მართლსაწინააღმდეგო ქმედებაა

·       ამორალურად კი შეიძლება მიცნეულ იქნას არა მხოლოდ ქმედება,არამედ  აზრი, მისი გამჟღავნება ;

·       ამორალური ქცევა  გაცილებით ნაკლებად საშიშია, ვიდრე  დანაშაული;

ხ

·       დანაშაული აკრძალულია სისხლის სამარტლის კანონით

·       ამორალური ქცევა საერთოდ არ რეგულირდება სამართლებრივი ნორმებით .(რეგულირდება მორალის ნორმებით)

 

 

დასკვნა:

დანაშაული არა დანაშაულებრივი  სამართლებრივი  დარღვევებისგან განსხვავდება იმით რომ:

 

1.     დაცვის ობიექტები სისხლის სამართალში უფრო ბევრი და მრავალფეროვანია(ერთმანეთისგან განსხვავებულებია) ,ვიდრე სამართლის სხვა დარგებში

2.     დანაშაული უფრო დიდი საზოგადოებრივი საფრთხის შემცველია ,ვიდრე სხვა სამართალდარღვევები;

3.     სისხლის სამართლის კოდექსი ითვალისწინებს ქვენა ხასიათის მოტივაციას,ქმედების ჩადენის საშიშ ხერხს,საშუალებას,დამნაშავე სუბიექტის მირ თანამდებობრივი მდგომარეობის და იარაღის გამოყენებას;

 

 დანაშაულის ობიექტები

·       დანაშაულის ობიექტი არის სამართლებრივი სიკეთე ,რომელსაც დანაშაულის ჩადენის შედეგად  ზიანი მიადგა ან შეიძლება ზიანი მიადგეს

ხ

·       დანაშულის ობიექტის ნიშნები:

 

1.     დანაშაულის ობიექტი არის სიკეთე ან პირის ინტერესი(უფლება) რომლითაც ის მონაწილეობს სამართლებრივ ურთიერთობებში;

მაგ.

 ა-მ  ბ-ს მოპარა მანქანა ; აქ“დანაშაულის ობიექტი ‘’ არის საკუთრების უფლება მნქანაზე ;

მკვლელობის დროს ,დანაშაულის ობიექტია’’  ადამიანის სიცოცხლე(როგორც ბიოლოგიური არსების) და არ ის  საზოგადოებრივი ურთიერთობები,რომელშიც ეს ადამიანი მონაწილეობს;

ხ

·       დანაშაულის ობიექტი  ( სამართლებრივი სიკეთე ,რომელსაც დანაშაულის ჩადენის შედეგად ადგება ზიანი ) არის ,იმავდდრულად,  სისხლის სამართლის დაცვის ობიექტი;

( სინონიმური ცნებებია)

ხ

·       ერთი დაიგივე სიკეთე(ობიექტი)  ხელყოფის ხასიათის და საშიშროების  შესაბამისად შესაძლებელია რამდენიმე სამართლის დარგით იყოს დაცული

(მაგ. ფულადი თანხა(დანაშაულის ობიექტი):  სესხის დაუბრუნებლობისას (სამოქლაქო სამართლით)  ,ხოლო ქურდობისას ან ყაჩაღობისას,ან თაღლითობისას (სისხლის სამართლით)

 

2.     ასევე, „დანაშულის ობიექტად’’ ჩაითვლება სიკეთე ,იმისდა მიუხედავად, მიადგა თუ არა მას ზიანი ,მთავარია მის მიმართ განხორციელდეს დანაშაულებრივი ხელყოფა;

 მაგ.

დაუმთავრებელი მკვლელობის დროს,მართალია ადამიანის სიცოცხლის მოსპობა არ ხდება, მაგრამ  მის მიმართ ხორციელდება  დანაშაულებრივი ხელყოფა  და ადამიანის სიცოცხლე წარმოადგენს  მკვლელობის მცდელობის ან მომზადების ობიექტს.

იგივე ითქმის ფორმალური და  კონკრეტული  საფრთხის „დანაშაულის შემადგენლობაზე“(იხ. ფაილი „დაშაულის შემადგენლობა’’)  ,როცა დანაშაული დამთავრებულად ითვლება,არა  უშუალოდ შედეგის(ზიანის=დელიქტის) დადგომიდან ,არამედ  ქმედების განხორციელებიდან და კონკრეტული საფრტხის შექმნის მომენტიდან ;

3.     გახსოვდეს, „დანაშაულის ობიექტი’’  „ქმედების ობიექტური შემადგენლობის’’ აუცილებელი ნიშანია(!);

არ არსებობს არცერთი დანაშაული ,რომელსაც არ ჰქონდეს „ხელყოფის/დანაშაულის   უშუალო ობიექტი’’;

 

ამასთან, „დანაშაულის ობიექტი’’ არის სისხლის სამართლის კოდექსის კერძო ნაწილის სისტემის აგების (კოდიფიკაციის) ძირითადი საფუძველი;

 

ამასგარდა, დანაშაულის გამიჯვნა სხვა სახის არადანაშულებრივი სამართალდარღვევისაგან  თუ ამორალური ქცევისგან  -სწორედ „დანაშაულის ობიექტის’’ დადგენით  ხდება 

 

 „ დანაშაულის ობიექტს’’ უდიდესი მნიშვნელობა აქვს ქმედების „დანაშაულად კვალიფიკაციისთვის’’ ,რათა ერთი დააშაული გავმიჯნოთ მეორისგან და სწორად გადავწყვიტოთ  პასუხისმგებლობის საკითხი;

მაგ.“სხვისი  ნივთის დაზიანება ან განადგურება“  შეიძლება გავმიჯნოთ „საბოტაჟისგან“.

ნივთის დაზიანების  ან განადგურების დროს „დანაშაულის ობიექტი’’ არის სხვისი საკუთრება  ,ხოლო „საბოტაჟის’’ დროს    „დანაშაულის ობიექტი’’ არის სახელმწიფოს სტრატეგიული ინტერესები;

 

ხ

 

 

„დანაშაულის ობიექტის’’  სახეები:

მიჯნავენ „დანაშაულის ობიექტის შემდეგ სახეებს:

1.    დანაშაულის ზოგადი ობიექტი

2.    დანაშაულის გვარეობითი ობიექტი

3.    დანაშაულის სახეობითი ობიექტი

4.    დანაშაულის უშუალო ობიექტი

ხ

·       დანაშაულის ზოგადი ობიექტი-არის იმ სიკეთეთა(ინტერესთა)  ერთობლიობა,რომელსაც სისხლის სამართლის კანონი იცავს დანააულებრივი ხელყოფისაგან.(ცნება)

ხ

·       დანაშაულის გვარეობითი ობიექტი-არის   „დანაშაულის ზოგადი ობიექტის“ ნაწილი  და ამასთან ,ერთგვაროვან სიკეთეთა(ინტერესთა) ერთობლიობა ,რომელთაც ხელყოფს ერთგვაროვან დანაშაულთა ჯგუფი;

·       დანაშაულის გვარეობითი ობიექტი-არის   სისხლის სამართლის კოდექსის „კარებად’’ დაყოფის საფუძველი(ანუ კოდექსის დაყოფა კარებად ამ კრიტერიუმით ხდება)

ხ

·     დანაშაულის სახეობითი  ობიექტი-არის   ერთგვაროვან  სიკეთის (ინტერესის) ცალკეული  სახე ,რომელსაც ხელყოფს  კონკრეტული დანაშაული;

·       დანაშაულის სახეობით  ობიექტებად დაყოფა -არის   სისხლის სამართლის კოდექსის  „კარის ‘’    „თავებად’’  დაყოფის საფუძველი;

მაგ დანაშაული „სიცოცხლის წინააღმდეგ“  ან დანაშაული „ჯანმრთელობის წინააღმდეგ’’

 

შენიშვნა :

თუ სისხლის სამართლის კოდექსის კერძო ნაწილის  კარი შედგება ერთი თავისაგან მაშინ „დანაშაულის გვარეობითი ობიექტი’’ და დანაშაულის სახეობითი ობიექტი’’ ერტმანეთს ემთხვევა;

მაგ

მე-10 კარი(დანაშაული „გარემოს დაცვის და ბუნებრივი რესურსებით სარგებლობის წესის“ წინააღმდეგ

და

36-ე კარი(დანაშაული“ბუნებრივი რესურსებით სარგებლობის წესის’’ წინააღმდეგ.

 

 

ხ

·       „დანაშაულის უშუალო ობიექტი’’ - შეიძლება იყოს  : ა) ძირითადი და ბ) დამატებითი

·       ეს ეხება ისეთ დანაშაულებს,რომლებიც ერთდროულად ხელყოფენ 2 სიკეტეს(ინტერესს)

მაგ. ყაჩაღობისას  „დანაშაულის ძირითადი ობიექტია“ „საკუტრება’’,(„ყაჩაღობა’’  საკუთეწბის წინააღმდეგ მიმართული დანაშაულის  კარშია განხილული),ხოლო „დანაშაულის დამატებითი  ობიექტებია“- ადამიანის სიცოცხლე და  ჯანმრთელობა;

ხ

·       „დანაშაულის დამატებითი  ობიექტები“ - თავის მხრივ, შეიძლება იყოს 

ა) აუცილებელი(სავალდებულო) და  ბ) ფაკულტატური(არასავალდებულო)   ობიექტებად

·       მაგ. „ყაჩაღობისას’’  ადამიანის სიცოცხლე და ჯანმრთელობა „აუცილებელ დანაშაულის ობიექტებს ‘’წარმოადგენს,რადგან არ არსებობს „ყაჩაღობა’’  ადამიანის სიცოცხლეზე და ჯანმრთელობაზე  საშიში ძალადობის ან ასეთი ძალადობის მუქარის გარეშე ;

·       თუ „დანაშაულის დამატებითი ობიექტი’’ კანონში(მუხლში) მითითებულია არა სავალდებულო ,არამედ ალტერნატიული ფორმით,მაშინ სახეზეა ე.წ. „დანაშაულის ფაკულტატური  დამატებითი ობიექტი’’

მაგ. „გამოძალვის’’ დროს  დანაშაულის ფაკულტატური  დამატებითი ობიექტია  ადამიანის პატივი და ღირსება ან სიცოცხლე და ჯანმრთელობა ;

 

 

4. „დანაშაულის საგანი’’

 

·       „დანაშაულის საგანი’’ არის კონკრეტული დანაშაულის შემადგენლობით გატვალისწინებული  მატერიალური ნივთი,რომელზე ზემოქმედებითაც დამნაშავე ხელყოფს  დანაშაულის ობიექტს;

მაგ. ტელეფონის ყაჩაღურად თავდასმით დაუფლებისას ,ტელეფონი არის „დანაშაულის საგანი’’ ,ხოლო „დანაშაულის ობიექტი არის „საკუტრების უფლება’’ ტელეფონზე;

ხ

·       „დანაშაულის საგანი’’ ზოგიერთი  „დანაშაულის შემადგენლობის’’ აუცილებელ ელემენტს წარმოადგენს ;

·       ასეთ დროს „დანაშაულის საგანი’’ უშუალო ზემოქმედებას ახდენს „დანაშაულის კვალიფიკაციაზე’’

მაგ. ცეცხლსასროლი იარაღის ფარული დაუფლება მართლსაწინააღმდეგო მისაკუთრების მიზნით ,თავად საგნის მომეტებული საფრთხიდან გამომდინარე კვალიფიცირდება  სსსკ-ის 237-ე მუხლით ,როგორც „საზოგადოების  უშიშროების წინააღმდეგ მიმართული დანაშაული „ და არა როგორც „ქურდობა“;

ხ

·       ზოგიერთ დანაშაულს „დანაშაულის საგანი’’ საერთოდ არ გააჩნია :

მაგ. გაუპატიურებას,ცილისწამებას,დეზერტირობას;

ხ

·       ზოგიერტ შემტხვევაში „დანაშაულის საგანის’’ მიხედვით მძიმდება სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობა

·        მაგ. საბაჟო წესის დარღვევისას მომწამვლელი,შხამიანი,რადიაქტიული ნივთიერებების გადატანა საზღვარზე ან გადმოტანა განიხილება,როგორც „კვალიფიციური შემადგენლობა’’

ხ

„დანაშაულის მსხვერპლი’’

·       დანაშაულის ჩადენისას პირი ზიანს(დელიქტს) (მორალურს,ფიზიკურს,ქონებრივს) აყენებს პიროვნებას და მას „დანაშაულის მსხვერპლი’’ ეწოდება;

·       მსხვერპლის პიროვნების შესწავლას ახორციელებს -ვიქტომოლოგია - კრიმინოლოოგიის ერთ-ერთი მიმართულება;

·       ზოგიერთი „დანაშაულის შემადგენლობაში’’ ,  „დანაშაულის მსხვერპლს’’  „  „დანაშაულის კვალიფიკაციისთვის’’  არსებითი  მნიშვნელობა აქვს (!)

 

მაგ.

მკვლელობისა და გაუპატიურებისას  ხელყოფა არასრულწლოანზე განიხილება ,როგორც დამამძიმებელი გარემოება ;

 

16 წელს მიუღწეველტან  ნებაყოფლობითი სქესობრივი კონტაქტიც დანაშაულად არის მიჩნეული და იწვევს სისხლისამარტლებრივ პასუხისმგებლობას;

ხ

·       ხსირად „დანაშაულის მსხვერპლის’’ მიერ სპეციალურად ხდება დანაშაულის პროვოცირება(გამოწვევა) ;

·       ასეთი ქმედება  კვალიფიცირდება,როგორც დანაშაულის  „პრივილიგირებული შემადგენლობა’’

მაგ. ძლიერი სულიერი აღელვების დროს ჩადენილი მკვლელობისას აფექტის წარმოშობის მიზეზი შეიძლება იყოს მსხვერპლის მიერ დამნაშავის ან მისი ახლო ნათესავის წინააღმდეგ განხორციელებული  მართლსაწინააღმდეგო ძალადობა,(გაიხსენე. ოლიმპიური ჩემპიონის ზვიადაურის საქმე) ,მძიმე შეურაცხყოფა ,ან  სხვა მძიმე ამორალური ქმედება;

ხ

·       ზოგიერთ შემტხვევაში „დანაშაულის მსხვერპლის’’ პიროვნებას განიხილავენ ,როგორც სასჯელის დამამძიმებელ გარემოებას;

მაგ. დანაშაულის ჩადენისას არასრულწლოვანის მიმართ, დანაშაულის ჩადენისას ორსული ქალის მიმართ;

 

ხ

 

„დანაშაულის იარაღი’’

·       „დანაშაულის საგნისაგან’’ უნდა განვასხვავოთ „დანაშაულის იარაღი’’ და საშუალება ,ანუ  ის საგნები,რომლებიც შეიძლება გამოყენებულ იქნას დანაშაულის ჩადენის საშუალებებად;

·       „დანაშაულის ჩადენის საშუალება  და იარაღი’’ - არის ის ინსტრუმენტი,რომლის საშუალებითაც პირი ჩადის დანაშაულს და ზემოქმედებს „დანაშაულის საგანზე’’

             მაგ. ძალაყინის საშუალებით( დანაშაულის იარაღი) პირმა გატეხა

                   მანქანა(დანაშაულის საგანი )

·       ერთი და იგივე ნივთი შეიძლება იყოს როგორც „დანაშაულის ჩადენის იარაღი“ ,ისე „დანაშაულის საგანი’’.

·       მაგ. მკვლელობისას  რევოლვერი არის „დანაშაულის იარაღი’’,ხოლო ქურდობისას „დანაშაულის საგანი’’