რუსთაველი - სამახსოვრო ადგილები(ნაწილი მე-7- ქაჯეთის ციხის აღება)

 

1.   წიგნი ნესტან-დარეჯანისა საყვარელთან მიწერილი

2.   წიგნი ავთანდილისა ფრიდონთან მიწერილი

3.   წასვლა ავთანდილისა გულანშაროთ და ტარიელის შეყრა

4.   ტარიელისა და ავთანდილისაგან წასვლა ფრიდონისასა

5.   თათბირი ნურადინ-ფრიდონისა

6.   თათბირი ავთანდილისა

7.   თათბირი ტარიელისა

 

რა მივაქციოთ ყურადღება ?

·                 „ვეფხისტყაოსანში“ ათზე მეტი წერილია ჩართული.წერილები („წიგნები“) პოემის  სიუჟეტური ხაზის განვითარებაში გარკვეულ როლს თამაშობენ,მაგრამ ორი ნაწერი ტექსტი- „ანდერძი ავთანდალისა ‘’ და „წიგნი ნესტან-დარეჯანისა საყვარელთან მიწერილი ‘’-პოემის იდეურ-მხატვრული სამყაროს მწვერვალია.

·                 ნესტანის წერილი სიყვარულით ამაღლებული სულის ღაღადისია.ეს არის ლირიკული აღსარება,რომელშიც მიჯნურის გულის ფეთქვა ისმის.ნესტანს ამა სოფლად სატრფოსთან  შეხვედრის იმედი გადასწურვია და მარადიულ საუფლოში  მოელის მასთან შეხვედრას.

·                 დატყვებული სატრფოს უზიარებს თავის ფიქრებს :

1.               საწუთროს ამაოებაზე

2.               სიყვარულის მარადიულობაზე

3.               სიკვდილ-სიცოცხლეზე

4.               ყოველივე ნივთიერების შემადგენელ ოთხ ელემენტზე

·                  ამ მარადიულ და ყოვლისმომცველ საკითხებზე საუბრობს ნაზი არსება,რომლის უსათუთესი მიმართვა სატრფოსადმი- „ე,ჩემო“- გამიჯნურებული ქალის სულის თრთოლაა თითქოს და არა ერთი ჩვეულებრივი ნაცვასლსახელი.ნესტანი სატრფოს სახელის ხსენებასაც კი ეკრძალვის.

·                 სიყვარულის ძალის ასე გამოხატვა ,ასეთი ფსიქოლოგიური სიღრმით,ამ ეპოქის მსოფლიო ლიტერატურაში იშვიათია.

·                 ბაანა ბრეგვაძეს საგულისხმო პარალელები აქვს ნესტანის წერილსა   დანტე ალიგიეისა და ჯუზეპე ვერდის შემოქმედებასთან.

·                 „შენთვის მოვკვდები,გავხდები ყორანთა დასაყივარად“   გაიხსენე მიკოლოზ ბარათაშვილის ყორანი მისი „მერანიდან“

·                 „წასვლა ავთანდილისა გულანშაროთ და ტარიელის შეყრა“ ძალზე მნიშვნელოვანი თავია იმის საჩვენებლად,თუ როგორ უახლოვდებიან პოემის გმირები სანუკვარ მიზანს.ამბის თხრობა საზეიმო ტონით წარიმართება და ტარიელის „დაბნედაც“ ხანმოკლე აღმოჩნდება.ჭირგამოვლილი გმირები სრულად არიან გადასხვაფერებულნი,მალე მათ ფრიდონი თავის ლაშქრით შეუერთდება.კარს მომდგარი გამარჯვება ეჭვს აღარ იწვევს.

·                 რუსთაველის ეპოქის მწერლობისთვის ბუნების განცდა არ არის დამახასიათებელი,მაგრამ გმირების შეხვედრით გამოწვეულ ემოციას პოეტი სწორედ ბუნების გამოღვიძების,ვარდის ფურცლობის ფონზე გვიხატავს:

„მიწურვილ იყო ზაფხული,ქვეყნით ამოსვლა მწვანისა,

ვარდის ფურცლობის ნიშანი,დრო მათი პაემანისა ‘’

 

გაიხსენე გიორგი ლეონიძის „ყივჩაღის პემანი’’

 

·                „ვეფხისტყაოსნის“ მკვლევარები განსაკუთრებულ ყურადღებას ამახვილებენ შემდეგ ფაქტზე: ავთანდილის მიერ გაცხადებული პოემის მთავარი იდეა(ავტორის სათქმელი)- „ბოროტსა სძლია კეთილმან,არსება მისი გრძელია“,-სრულად გაიაზრა და გამოხატა ცოდვილმა ვაჭარმა ქალმა,ფატმანმა :“ვცან სიმოკლე ბოროტისა,კეთილია მისი გრძელი!“

·                მკითხველს ალბათ არც ის დაავიწყდება,რომ ნესტანის ადგილსამყოფელი გულანშაროში გაარკვია“ყოველთათვის ტკბილად მხედმა“ ღმერთმა;

 

სამახსოვრო ადგილები:

წიგნი ნესტან-დარეჯანისა საყვარელთან მიწერილი

 

ხ

dawera wigni, msmenelTa gulisa gasagmirali, vardi gaapis,

gamoCndis mun broli gamomWvirali.

ხ

`he Cemo, ese ustari ars Cemgan monaRvawebi,

 tani kalmad maqvs, kalami navRelsa amonawebi,

me guli Seni qaRaldad gulsave Cemsa vawebi

ხ

hxedavca, Cemo, sofeli raTa saqmeTa mqmnelia!

razommca naTobs sinaTle, CemTvis egreca bnelia.

brZenni icnoben, swunoben, miT maTgan sawunelia

ხ

Senman mzeman, aqanamdis Sen cocxali ar megone;

Cemi meTqva: gardasrulda sicocxle da yovli Rone;

aw ra mesma, Semoqmedi vadide da RmerTsa vhmone,

Cemi yvela aqanamdis Wiri lxinsa Sevawone.

 

`Seni sicocxle meyofis Cemad imedad gulisad,

gulisa erTob wylulisa da asre dadagulisad!

momigonebde, gaxsovde me SenTvis dakarguli sad;

vzi mzrdeli siyvarulisa, mis Cemgan danergulisad.

ხ

`cixes vzi ezom maRalsa, Tvalni Zliv gardaswvdebian,

gza gvirabiTa Semova, mcvelni mun zeda dgebian,

dRisiT da RamiT moymeni nobaTsa ar dascdebian,

maTTa SembmelTa daxocen, marT cecxlad moedebian.

 

`nuTu eseni gegonnen sxvaTa mebrZolTa wesiTa?!

nuca me momklav WiriTa, amisgan uaresiTa;

Sen mkvdarsa gnaxav, daviwvi, viTa abedi kvesiTa;

mogSordi, damTme guliTa, kldisaca umagresiTa!

ხ

`Sen, sayvarelo, nu sWmunav WmunviTa amisTaniTa,

Cemi sTqva: sxvaTa mihxvdao igi alvisa taniTa.

aram sicocxle uSenod! var aqamdisca naniTa;

an Tavsa kldeTa Caviqcev, anu moviklav daniTa.

 

Senman mzeman, uSenosa arvis mihxvdes mTvare Seni,

Senman mzeman, vervis mihxvdes, mo-ca-viden samni mzeni!

aqaT Tavsa gardaviqcev, axlos maxlvan didni kldeni,

suli Cemi Seivedre, zeciT momxvden nuTu frTeni.

 

`RmerTsa Semvedre, nuTu kvla damxsnas soflisa Sromasa,

cecxlsa, wyalsa da miwasa, haerTa Tana Zromasa;

momcnes frTeni da aRvfrinde, mivhxvde mas Cemsa ndomasa,

 dRisiT da RamiT vhxedvide mzisa elvaTa krTomasa.

ხ

`mze uSenod ver iqmnebis, raTgan Sen xar misi wili,

ganaRamca mas eaxel misi etli, ar Tu wbili!

muna gnaxo, madve gsaxo, ganminaTlo guli Crdili,

Tu sicocxle mware mqonda, sikvdilimca mqonda tkbili!

 

`me sikvdili aRar mimZims, Semogvedreb raTgan sulsa,

magra Seni siyvaruli Cavitane, CamrCa gulsa;

momegonos moSorveba, mematebis wyluli wylulsa;

nuca mtir da nuca miglov, Cemo, SenTvis dakargulsa!

 

`wadi, indoeTs mihmarTe, arge ra Cemsa mSobelsa,

mterTagan Seiwrebulsa, yovlgniT xel-aRupyrobelsa,

gulsa alxine Cemisa moSorvebisa mTmobelsa,

da momigonebdi mtiralsa, SenTvis creml-SeuSrobelsa!

 

ხ

raca viCivle bedisa Cemisa, kma saCivarad;

can, samarTali marTali gulisa gulsa miva rad.

SenTvis movkvdebi, gavxdebi yoranTa dasayivarad,

vire cocxal var, geyofi satirlad da satkivarad.

 

aha, iniSne niSani Seneulisa ridisa!

gadrmikveTia alami, Cemo, erTisa kidisa,

eseRa dagrCes sanacvlod mis imedisa didisa.

risxviT mobrunda borbali Cvenzeda cisa Svidisa

ხ

Tav-moxdilsa dauSvenda sisxo, sigrZe, TmaTa feri,

 alvisagan suli moqris, yornis frTaTaT monaberi

ხ

waval, dgomad aRara mcals, dro mosrula SarSandeli,

ficxlad qajeTs moviyvano maTi momspob-amwyvedeli

ხ

`midiT da fridons uambeT ambavi ar-nacqafavi;

me vera vnaxav, viswrafi, gza Cemi ars naswrafavi.

man gaaxafos xma xafi, kvla ufro gasaxafavi,

Tqven mogce lari yvelai me, Cemi naalafavi.

 

`Cemsa zeda didi aris vali, Tqvengan danadebi;

madlsa sxvaebr gardavixdi, TuRa fridons Seveyrebi;

aw waiReT yvelakai, mekobreTa wanaRebi,

amis metsa veras mogcem, vici, amad geZunwebi.

 

saxli ar maxlavs, ar Zal-maqvs gacema saboZvarisa~.

 misca marT savse xomaldi, ricxvi turfaTa larisa,

ხ

ნესტანის წერილი ტარიელს

 

·    ტარიელს ნესტანი წერილს უგზავნის ქაჯეთის ციხიდან  „დაწერა წიგნი მსმენელთა გულისა გასაგმირალი“

·    ჩემო,ეს წერილი ჩემგანაა,როცა ამ წერილს ვწერ ტანი კალმად მაქვს და ნაღვლის მელანში ვაწობ,ქაღალდად ჩემი გული მაქვს რომელიც შენს გულს შევაწებე

·    ხედავ ,ჩემო, ეს „სოფელი“ რა საქმეების გამკეთებელია, ამ „სოფელს’’ ბრძენნი იცნობენ და იწუნებენ .

·    ხედავ ,ჩემო როგორ გაგვყარა  ამ „სოფელმა ‘’ და დაწყევლილმა დრომ („ჟამმა კრულმა“) ვეღარ გნახე მხიარული,მხირულმა.

·    შენს სიცოცხლეს ვფიცავარ,აქმდე ცოცხალი არ მეგონე;როცა გავიგე რომ ცოცხალი ხარ შემოქმედი(ღმერთი) ვადიდე და დავემონე

·    შენი სიცოხცლე მეყოფა ჩემი გულის იმედად,მომიგონე არ დამივიწყო

·    სხვა ჩემი ამბავი რა მოსაწერია,ენა დაიღლება(დაშვრების) ყური ვერ დაიჯერებს.ფატმანმა გრძნეულებისგან დამიხსნა,მაგრამ „სოფელმა“  კვლავ ქაჯთა ხელში ჩამაგდო. ეს სულ ბედის ნამოქმედარია, რც ჩვენ დაგვემართა.

·    ძალიან მაღალ ციხეში ვზივარ,თვალი ძლივს შესწვდება,ციხეში შემოსასვლელი გვირაბითაა,გვირაბს დღისით და ღამით იცავენ.ვინც მათ შეებმება ცეცხლივით დასწვავენ.

·    ესენი სხვა მებრძოლებივით არ გეგონოს,უარესი ჭირით ნუ მომკლავ.შენ მკვდარი რომ გნახო ,დავიწვები როგორც აბედი კვესით.დამთმე.

·    შენ საყვარელო ჩემზე ნუ ინაღვლებ,თქვი ჩემზე სხვისი გახდაო;უშენოდ სიცოცხლე ჩემთვის არამია(აკრძალულია).ან კლდიდან გადავვარდები,ან დანით მოვიკლავ თავს.

·    შენს სიცოცხლეს ვფიცავარ,შენს გარდა მე არავისი გავხდები.აქ ახლოს დიდი კლდეებია ,კლდიდან გადავვარდები.ჩემი სული შეივედრე,იქნებ ზეცად აფრინდეს იგი.

·    ღმერთს შემავედრე ,დამიხსნას ამ „სოფლისგან“,ცეცხლისგან,წყლისგან,მიწისგან და ჰაერისგან(4 სტიქია -ძველი ბერძნული ფილოსოფია)შემავედრე რათა მომცეს ფრთები და ავფრინდე მზისკენ.

·    შენ მზის ნაწილი ხარ,შენ მზის ეტლი ხარ,შენც მზეს ეახლები.იქ მზესთან გნახავ.იქ მზესთან წარმოგიდგენ(„მანდვე გსახო“) და მაშინ სიცოცხლე თუ მწარე მქონდა სიკვდილი მექნება ტკბილი.

·    მე სიკვდილი აღარ მიძნელდება,რადგან ჩემი სული შემოგავედრე,მაგრამ შენი სიყვარული გულში ჩამრჩა,რომ მაგონდება შენთან განშორება, გულში ჭრილობა ჭრილობაზე მემატება ( „მემატების წყლული წყლულსა ‘’)ნუღარც მე მიტირებ და ნუღარც ჩემს სიყვარულს იგლოვ.

·    ინდოეთს დაბრუნდი,მტრებისგან შევიწროვებულ ჩემს მშობელს(მეფეს) დაეხმარე,ყოველი მხრიდან უტევენ.შენს გულს მოალხენინე.ხანდახან მომიგონე შენთვის ცრემლშეუშრობელი.

·    საკმარისია რაც ჩემს ბედზე დავიჩივლე,მე შენთვის მოვკბდები,ყორნების კერძი გავხდები.სანამ ცოცხალი ვარ სატირლად და სატკივარად გეყოფი.

·    შენეული რიდის კიდეს ალამი მოვკვეთე და წერილთან ერთად გიგზავნი,ესღა დაგრჩეს დიდი იმედის სანაცვლოდ.

„რისხვით მობრუნდა ბორბალი ჩვენზედა ცისა შვიდისა“

 

·   ფატმანის გრძნეული მონა გულანშაროს დაბრუნდა და ნესტანის წერილები და რიდე-ნიშანი მიიტანა.

·   ავთანდილმა ფატმანს უთხრა შენი გადაუხდელი ვალი მაქვსო,ვეღარ დავრჩები წავალ,ქჯეთში იმათი მომსპობელი უნდა წამოვიყვანოო.

·   ფატმანმა უთხრა იჩქარე ქაჯები თუ დაბრუნდნენ იქ მისვლა მერე გაგიძნელდებათო.

·   ავთანდილმა ფრიდონის მოცემულ 4 მონას მეკობრეებისთვის ადრე წართმეული  ყველაფერი აჩუქა, ფრიდონთან გაგზავნა და წერილი გაატანა.

 

 

 ხ

წიგნი ავთანდილისა ფრიდონთან მიწერილი

     სამახსოვრო ადგილები :

 

 ·        დაწერა“ფრიდონ მაღალო,სვე სრულო მეფეთ-მეფეო

ლომისა მსგავსო ძალ-გულად,მზეო შუქ მოიაფეო

მოვლენილო და მორჭმულო,მტერთა სისხლისა მჩქეფეო

უმცროსმან ძმამან შორი-შორ სალამი დავიყეფეო“

 

ასე მიმართავს ავთანდილი ფრიდონს წერილში

·        მართალია ბევრი ჭირი გადავიტანე,მაგრამ სამაგიერო მივიღე,ჩემი განზრახული საქმე კარგად დამთავრდა,გავიგე მზედ მიჩნეული სახის მქონე ქალის ამბავი,იმ ქალის ქვესკნელში დამარხული ლომის (ტარიელის) ცოცხლად გადარჩენა რომ შეუძლია.

·        ის „მზე’’ ქაჯთა მეფეს ჰყავს,ქაჯეთის სამეფოს პატიმარია,იქ წასვლა გართობად მიმაჩნია ,მიუხედავად იმისა რომ ომი გარდაუვალი იქნება.ახლა იქ ქაჯები ჯერ არ არიან,მაგრამ დიდი ჯარი დგას.

·        გახარებული ვარ,რადგან ვიცი სადაც შენ და შენი ძმა(ტარიელი) იქნებით ყველა სიძნელე დაძლეული იქნება,თქვენ ადამიანი კი არა კლდეც ვერ დაგიდგებათ წინ(„კლდეცა გაგილბილდების“(დაგირბილდება))

·        მაპატიე,ვერ გნახავ,ვერ შემოგივლი სანახავად(„შორს  წაგიარე“),გზაში ვერ დავყოვნდები,პატიმრადაა ის მთვარე,მე და ტარიელი მალე გინახულებთ და შენც ძმას ძმურად მოეხმარე.

·        თქვენი მონები ერთგულად მემსახურნენ,მაგრამ იმას ქება რად უნდა ვინც თქვენთან ნამსახურია. რადგან  „მსგავსი ყველაი მსგავსა შობს,ესე ბრძენთაგან თქმულია“(აფორიზმი იგულისხმება რომ რადგან ფრიდონი კარგია,ამიტომ მისი მონებიც კარგები არიან)

·        ავთანდილმა წერილი(„უსტარი“)დაასრულა,შეკრაა,დაახვია და ფრიდონის მონებს მისცა,ზოგი რამ ზეპირად გადასაცემად დააბარა.

·        შემდეგ მოძებნა გემი რომელიც წაიყვანდა ტარიელისკენ.ფატმანი,უსენი და მათი მონები ცხელი ცრემლით ტიროდნენ როცა ავთანდილი ზღავათა სამეფოდან წავიდა.

        ხ

         წასვლა ავთანდილისა გულანშაროთ და ტარიელის შეყრა

           სამახსოვრო ადგილები :

       mowurvil iyo zafxuli, qveyniT amoslva mwvanisa,

vardis furclobis niSani, dro maTis paemanisa,

etlis cvaleba mzisagan, Sejdoma saratanisa.

sulTqna, ra naxa yvavili man, unaxavman xanisa.

 

agrgvinda ca da Rrubelni crodes brolisa cvariTa;

 vardTa akoca bagiTa, miTve vardisa dariTa;

ubrZana: `giWvret TvaliTa, gul-tkbilad SemxedvariTa,

misad sanacvlod movilxen TqvenTana saubariTa

 

ra moegonis moyvare, sdindian cremlni mwareni.

tarielisken iarna man gzani sawyinareni,

udaburni da ugzoni, ucxoni rame areni,

sadaca naxnis, daxocnis lom-vefxni moSambnareni.

ხ

miacorvebs da imReris mxiaruliTa guliTa,

marT saxel-debiT uyivis xmiTa miT saxaruliTa.

cotai wavlo, gamoCnda mze sinaTliTa sruliTa:

Sambisa pirsa tariel dga xrmliTa momaxuliTa.

 

tariels lomi moekla, miT xrmalsa sisxli scxeboda;

Sambisa pirsa qveiTi dga, cxeni ara hxleboda;

yivili avTandilisa esmoda, eoceboda, Sexedna,

icna, gaiqca, miske mirboda, xldeboda.

 

xrmali gatyorca tariel, mihmarTa missa Zmobilsa.

yma cxenisagan gardiWra, hgvanda etlisa swrobilsa.

maT erTmanerTsa akoces, hgvanan yel-gardaWdobilsa,

xma Saqris-ferad gauxda vardsa, xSir-xSirad pobilsa

ხ

tariel tirs da avTandil siciliT eubneboda;

gaRimdis, Zowi gaapis, kbilTagan elva hkrTeboda;

etyoda: `vcano ambavi, Sen rome geameboda,

aw gaaxldebis yvavili, vardi aqamdis Wneboda

ხ

ra tariel ar Sesjerda, avTandilca ar dawynarda,

mis ambisa dayovneba veRar gaZlo, auCqarda,

 gamoiRo ride misi, vin bageTa vardi varda.

 ra tariel naxa, icna, gamouRo, Semovarda.

 

wigni da kide ridisa icna da ga-ca-Sala man,

pirsa daidva, daeca, vardman feriTa mkrTalaman,

sulni gaiqcnes, modrika Tavi giSrisa talaman.

misni ver gaZlnes patiJni ver kaen, verca salaman.

 

avTandil uWvrets tariels, usulod qve-mdebaresa,

Sefrinda, Svelad mihmarTa mas, tkbilad moubaresa,

vera ver argo damwvarsa, srulad cecxl-nadebaresa;

misTa niSanTa sicocxle marT misi miibaresa..

ხ

pirsa ixoks, RawvTa sisxli Casdioda missa mWvretsa:

`raca vqmeno, ar uqmnia arca Smagsa, arca retsa;

wyali swrafiT rad davasxi cecxlsa, Znelad dasaSretsa!

Cqarad eces, ver gauZlebs guli lxinsa metis-metsa.

 

`me movkal Cemi moyvare; ra mmarTebs gawbilebulsa?

Tavsa vabralob saqmesa, ar dasmiT gagonebulsa!

cru kaci kargad vera iqms saqmesa gaZnelebulsa,

Tqmula: «siwynare gmobili sjobs siCqaresa qebulsa!»

ხ

avTandil mkerdsa daasxa mas lomsa sisxli lomisa;

tariel SekrTa, SeiZra razmi indoTa tomisa,

Tvalni aaxvna, mieca Zali ze wamojdomisa.

ხ

zamTari vardTa gaaxmobs, furcelni Camoscvivian,

zafxulis mzisa siaxle daswvavs, gvalvasa Civian,

magra mas zeda bulbulni turfasa xmasa yivian, -

sicxe swvavs, yinva daazrobs, wylulni orjelve stkivian.

 

agreve guli kacisa mosagvareblad Znelia,

Wirsa da lxinsa orsave zeda marT viTa xelia,

miwyiv wyluldebis, sawuTro misi arodes mrTelia.

igi miendos sofelsa, vinca Tavisa mteria!

ხ

avTandils madli ubrZana, qmna uyo saubarisa:

`me Seni qeba viTa vTqva, brZenTagan saqebarisa!

viTa ze-mTisa wyaroman, mohrwye yvavili barisa,

damwyvide dena cremlisa, nargisTa nagubarisa.

 

me vera giyo nacvali, RmerTi gardgixdis cieri,

zegardmoT misiT SemogzRos muqafa Cem-magieri!

Sesxdes da Sina wavides, maT lxini hqonda Zlieri;

 aw ga-ve-aZRo sofelman asmaT, adriTgan mSieri.

ხ

avTandil cxensa gardaxda asmaTis mosaxvevelad;

man mihyo xeli alvasa, Sto mohyva mosarxevelad,

yelsa da pirsa akocebs, aris cremlisa mfrqvevelad:

ხ

asmaT ra naxa ustari, cna misi danaweroba,

gakvirda, zarman aiRo, aTrTolebs, viTa xeloba,

terfiT Txemamdis gauxda mas meti sakvirveloba;

ityvis: `ra vnaxe, ra mesmis? arsmca amisi mrTeloba?!

 

 

`nu geSis, ege ambavi mrTelia;

ლxini mogveca, mogvSorda yoveli Wiri Znelia,

mze mogveaxla, ukuni CvenTvis aRara bnelia,

borotsa sZlia keTilman, - arseba misi grZelia! (მთელი პოემის იდეა)

ხ

me odes qvabni wavuxven, davxoce devTa dasebi,

mas aqaT maTi aqa Zes saWurWle Zvir-nafasebi.

 

`me agre ara minaxavs, marT viTa ara mndomia;

modi da gavxsnaT, SevigneT, saWurWle Tu ra zomia

eama, adges ornive, arca qve asmaT mjdomia,

dalewes kari ormoci, maTgan ar zeda omia

ხ

poves saWurWle usaxo, kvla unaxavi Tvalisa,

mun idva riye Tvalisa, xel-wmidad ganaTalisa,

Cndis margaliti odeni burTisa saburTalisa;

vinmca qmna ricxvi oqrosa, vervisgan danaTvalisa?!

 

igi saxli ormocive Sigan iyo gatenili.

poves erTi zaradxana, abjrisaTvis saxlad qmnili;

mun abjari yovli-feri asre idva, viTa mwnili,

Sigan erTi kidobani dabeWdili, ar-gaxsnili.

 

zeda ewera: `aqa Zes abjari sakvirvelio,

jaWv-muzaradi, almasi xrmali basrisa, mWrelio;

Tu qajni devTa Seebnen, dRe iyos igi Znelio!

umisJamisod vinc gaxsnas, aris mefeTa mklvelio

 

 kidobani gaxsnes, poves mun abjari sami tani,

 rasaca viT Seimosen meomarni samni ymani:

  jaWvi, xrmali, muzaradi, sabarkuli maTi gvani, -

 zurmuxtisa budebiTa iyvnes viTa luskumani.

 

TviToman TviTo Caicves, Tavis Tavs gamoscdidian,

 jaWv-muzaradsa, abjarsa marT vera ver mohkidian;

 xrmali rkinasa mohkrian, viT bambis mkedsa sWridian,

maT uRirs yovlad qveyanad, Sevatyev, ar gahyidian

ხ

ავთანდილის გულანშაროდან წასვლა და ტარიელთან შეხვედრა

 

·        ავთანდილმა ზღვა გადმოლახა,ზაფხული იწურებოდა,ვარდის ყვავილობის დრო იდგა.ტარიელისთვის დანიშნული პაემნის დრო.

·        ვარდები რომ იხილა ამოიოხრა(“სულთქვნა“) .რადგან თინათინი მოაგონდა.ვარდებს აკოცა.მის მაგივრად თქვენთან საუბრით მოვილხენო.

·        შემდეგ ტარიელისკენ ძნელი გზით იარა(“ტარიელისკენ იარა მან გზანი საწყინარენი“)

გზად  „სადაცა ნახის,დახოცნის ლომ-ვეფხვნი მოშამბნარენი“

 

·        გამოქვაბულები გამოჩნდნენ,ავთანდილს ესიამოვნა,ეს ის კლდეებია სადაც ჩემი მეგობარი აფარებს თავსო. მერე ივარაუდა თუ ტარიელი პაემანზე მოსულია გამოქვაბულში არ დარჩებოდა სადმე ახლოს იქნებოდა წასული.ავთანდილი გამოქვაბულებისკენ აღარ წავიდა და ტარიელს ბუჩქნარში დაუწო ძებნა ( „შამბ-შამბ“) თან სახელს ხმამაღლა უძახდა.ცოტა მანძილი გაიარა და  ტარიელი დაინახა .ტარიელს ლომი ჰყავდა მოკლული და ხელში სისხლიანი ხმალი ეჭირა.ქვეითად იყო.უცხენოდ.

·        თავისი სახელი  შემოესმა,გაუკვირდა.შეხედა.იცნო.გაიქცა.მირბოდა.ხტებოდა.

 

·        ხმალი მოისროლა  და  ავთანდილს მიეგება,ავთანდილი ცხენიდან ჩამოხტა.ისინი ერთმანეთს გადაეხვივნენ.

 

·        რადგან შენ ისევ გნახე ჩემი სატანჯველი აღარ მახსოვსო უთხრა ტარიელმა ავთანდილს.ტარიელი ტიროდა და ავთანდილი იცინოდა.ეუბნებოდა გავიგე შენ რომ გესიამოვნება ისეთი ამბავიო

 

·        ტარიელმა უთხრა დღეს სალხენად შენი ნახვაც მეყოფაო. არ გაგიგია ნათქვამია კაცი რას გაუგებს საღმრთო საქმეებსო.

 

·        ტარიელმა რომ არ დაუჯერა,ავთანდილმა ვეღარ მოითმინა,აჩქარდა ,თავი ვერ შეიკავა და რიდე და ნესტანის წერილი ამოიღო.ტარიელმ რიდე იცნო, ეცა და ხელიდან გამოსტაცა,ტუჩებთან მიიტანა და უსულოდ დაეცა.მის სატანჯველს ვერც კაენი(ძმის მკვლელი ძველი აღთქმიდან) და ვერც სოლომონი(სოლომონ ბრძენი ძველი აღთქმიდან) ვერ გაუძლებდა

 

·        წერილმა და რიდემ(ნესტანის ნიშნებმა) ტარიელის სული მიიბარეს.ავთანდილი იჯდა და ტიროდა.მე რაც ვქენი გიჟი არ აიზამდაო მოსთქვამდა.ცეცხლზე წყალი ასე ერთბაშად რატომ დავასხიო. ხომ ვიცოდი რომ „ჩქარად ეცეს ვერ გაუძლებს გული ლხინსა მეტის-მეტსა“ გული დიდ სიხარულს ვერ უძლებსო.

 

·        მე მოვკალი ჩემი მეგობარი,ჩემი ბრალია.

 

„ცრუ კაცი კარგად ვერა იქმს საქმესა გაძნელებულსა“

 

რთულ საქმეს ვერ მოაგვარებს „ცრუ კაცი“-ო(„ცრუ კაცი“-ერთს ამბობს და მეორეს აკეთებს ,ძირითადად თავის სასარგებლოს და არა სხვის სასარგებლოს)

 

·        გონებადაკარგული ტარიელი ნაცარივით იდო მიწაზე,ავთანდილმა წყალს დაუწყო ძებნა.ტარიელის მოკლული ლომი იპოვა,მისისი სისხლი მოიტანა და ტარიელს მკერდზე დაასხა.

·        ტარიელმა თვალი გაახილა,წამოჯდომის ძალაც მიეცა

·        ზამთარი ვარდს ყინავს ფურცლებს ჩამოჰყრის,ზაფხულის გვალვაც ახმობს ვარდს ,ადამიანის გულიც ვარდივითაა ჭირიც და ლხინიც ტკივილს აყენებს.ამიტომ დაე,ის მიენდოს „სოფელს“ (ადამიანის ამქვეყნიურ ცხოვრებას )ვინც საკუთარი თავის მტერია.

·        ტარიელმა იცნო თავისი „მკვლელის“-ნესტანის ნაწერი,კითხულობს მაგრამ  მღელვარებისგან აზრს  ვერ იგებს

·        ავთანდილი ეუბნება ახლა რაღა ვქნათ ტარიელ ? დროა გავიღიმოთ ადექი წავიდეთ მის საძებრად,მალე იქ მიგიყვან სადაც შენ ასე გსურს.

·        ტარიელი რაღაც დროის შემდეგ დამშვიდდა და ყველაფერი დაწვრილებით გამოკითხა ავთანდილს მერე მადლობა ასე გადაუხადა:

„მე შენი ქება ვითა ვთქვა,ბრძენთაგან საქებარისა

ვითა ზე-მთისა წყარომან,მორწყე ყვავილი ბარისა;

დამწვიდე დენა ცრემლისა,ნაგისთათ ნაგუბარისა

 

მე ვერა გიყო,ნაცვალსა ღმერთი გარდიხდის ციერი

ზეგარდმოთ მისით შემოგზღოს მუქაფა ჩემ-მაგიერი“

 

·        გამოქვაბულის შესასვლელთან ასმათი მარტო იჯდა,დაინახა მისკენ მომავალი ტარიელი,რომელსაც ავთადილი ახლდა თან.ორივე სიმღერით მოდიოდნენ.

·        აქამდე მხოლოდ მოტირალი ტარიელი ენახა ასმათს,ახლა კი გაცინებულს და მომღერალს ხედავდა.შეშინებული წამოვარდა ფეხზე ასმათ.

·        ავთანდილი ცხენიდან ჩამოხტა  და ასმათს გადაეხვია

„ მან მიჰყო ხელი ალვასა,შტო მოჰყვა მოსარხეველად

ყელსა და პირსა აკოცებს,არის ცრემლისა მფრქვეველად „

 

·        ავთანდილმა ასმათს ნესტანის წერილი მისცა და უთხრა

„მზე მოგვეახლა,მოგვეცა ჩვენ მოშორვება ჩრდილისა“-ო

 

·        ასმათმა წერილი რომ ნახა,“ტერფით თხემამდის“ თრთოლამ დაუარა და შეშინდა

·        ავთანდილმა დაამშვიდა

„მზე მოგვეახლა უკუნი ჩვენთვის აღარა ბნელია

ბოროტსა სძლია კეთილმან არსება მისი გრძელია“

(აფორიზმი სიკეთე ყოველთვის საბოლოო ჯამში იმარჯვებს ბოროტებაზე ასეთია „სოფელი“)

 

·        ღმერთს  დიდი მადლობა კვლავ უძღვნეს.გამოქვაბულში შევიდნენ.ასმათი ისევ მასპინძლობდა.

·     გამოქვაბულში ტარიელმა ავთანდილს დევების საჭურჭლის ამბავი მოუყვა. ორმოცი კარი დალეწეს და გახსნეს დევების საჭურჭლე. ძვირფასი თვლები რიყის ქვასავით ეყარა.ბურთის ზომის მარგალიტები და უთვალავი ოქრო ნახეს.შემდეგ იარაღის შესანახი ზარადხანა აღმოაჩინეს .ყველანაირი იარაღი და აბჯარი „მწნილივით“ ეწყო(ანუ დიდი რაოდენობით ეწყო).იქ ერთი დაბეჭდილი კიდობანი აღმოჩინეს.კიდობანზე წყევლა ეწერა.მხოლოდ მაშინ გაიხსნას როცა დევები ქაჯებს შეებმევიანო,ვინც მანამდე გახსნას მეფეთა მკვლელი იყოსო „

·  კიდობანი გახსნეს და იქ  აბჯრის(ჯაჭვ-მუზარადი,ალმასის ხმლები.საბარკლული და სხვა) 3 კომპლექტი აღმოჩნდა.ეს ყველაფერი  ზურმუხტის ბუდეებში ეწყო.

·  ავთადილმა და ტარიელმა აბჯარი ჩაიცვეს და გამოსცადეს,ხმალი ვერაფერს აკლებდა .ალმასის ხმლები კი რკინას ბამბასავით ჭრიდა.

·  ღმერთმა გადმოგვხედა კარგი თვალითო თქვეს.ერთი აბჯარი ფრიდონისთვის გადადეს.

·  შემდეგ საჭურჭლიდან ნაწილი  ოქრო და თვალ-მარგალიტი აიღეს ორმოცი საჭურჭლე  ისევ დაბეჭდეს ; მეორე დილით ფრიდონისკენ აპირებდნენ გამგზავრებას.

 

 ხ

            ტარიელისა და ავთანდილისაგან წასვლა ფრიდონისასა

   სამახსოვრო ადგილები :

ra gaTenda, gaemarTnes, waitanes asmaT Tana,

nuradinis qveyanamdi Seisvian maT ukana;

mun vaWarman oqros fasad cxeni misca, ar uZRvana;

avTandil kma yolaozad, sxvamca vinRa waitana!

 

iares da zedan Sehxdes nuradinis mejogeTa;

jogi naxes, moewona, fridonisTvis eageTa.

mun avTandils indo etyvis: `gaqmnev kargTa siSmageTa,

modi, fridons velaRobneT, jogsa missa movadgeTa!

 

`jogi wavuRoT, mosrulni vesmiT jogisa waRebad,

gamoemarTvis saomrad, velTa sisxliTa daRebad,

anazdad gvicnobs, gakrTebis, gulsa Sehlamis daRebad, -

amoa kargi laRoba, laRsa Se-ve-iqms laRebad

ხ

dauwyes pyroba taiWTa fridonis ukeTesebsa.

mun mejogeTa fanosi Seeqmna, ekra kvesebsa;

uyivles: `vin xarT, moymeno, vin iqmT saqmesa zesebsa?

jogi misia, vin mtersa hkravs xrmalsa, ar akvnesebsa

ხ

Seekazma fridon, Sejda, Sekazmuli gamovida.

xma Seiqmna, Seiyarnes, razmi velTa dahfarvida.

igi mzeni moegebnes, vis zamTari ver dahzrvida;

daexura zaradebi, pirsa maTsa ufarvida.

 

ra tariel fridon icna, Tqva: `vnaxeo, vinca mina~.

muzaradi moixada, gaiRima, gaicina; fridons uTxra: `

rasa hlami, Cveni moslva ras gewyina?

purad avi maspinZeli mogvegebvi omad wina!

 

ხ

hgvanda, Tuca Seyril iyvnes orni mzeni, erTi mTvare

ხ

gamoisvenes mas RamiT fridonis maspinZlobiTa;

abanos banna, aavsna Sesamoslisa ZRvnobiTa,

damosna turfa-turfiTa, erTmanerTisa mjobiTa,

Tval-margaliti Raribi uZRvna oqrosa gobiTa.

 

uTxra, Tu: `ese sityvaa avisa maspinZelisa, -

hgavs, moswyenodes stumroba Tqven brZnisa viTa xelisa,

magra aw yovna ar varga, waslva sjobs gzisa grZelisa,

Tu qajni mogveswrebian, saeWvi ars siZnelisa.

 

didTa ras vaqmnevT laSqarTa? kargni gvindan da cotani;

samasi kaci gveyofis, wavideT marT meotani;

Cven qajeTs qajTa saomrad davagneT xrmalTa kotani,

mas adre vhpovebT, visica mogvklavs alvisa, mo, tani.

 

qajeTs erTxel kvlac yofilvar, hnaxavT,

Tqvenca gemagrebis; yovlgniT kldea,

 gareSemo mteri vera moadgebis;

Tu idumal ar SevuvalT, cxadad Sebma ar egebis,

miT laSqari arad gvinda, razmi malviT ver mogvyvebis

ხ

ra gauTendis, dadgian da RamiT ficxlad vlidian;

mivides, aCnda qalaqi, mcvelTa ver dasTvalvidian,

gare klde iyo, guSagTa xma jarviT gaadidian.

 

gvirabis karsa Wabuki aTi aTasi mcvelia.

maT lomTa naxes qalaqi, mTvare dgas mun naTelia;

Tqves: `viTaTbiroT, viTa vqmnaT, aw gamorCeva Znelia;

asi aTassa ajobebs, Tu gamorCeviT mqmnelia

ხ

 

 ·        ტარიელ,ა და ავთანდილმა ფრიდონის ქვეყნამდე ასმათი უკან შემოსმული მიიყვანეს.იქ ვიღაც ვაჭარს ოქრო მისცეს და ცხენი იყიდეს ასმათისთვის.

·        იარეს და ფრიდონის მეჯოგეები ნახეს.ჯოგი მოეწონათ.ტარიელმა ავთანდილს უთხრა მოდი ფრიდონს გავეხუმროთ(„ველაღობნეთ“) მისი ჯოგი გავიტაცოთო.

·        ჯოგის გატაცების ამბავს რომ გაიგებს საომრად წამოვა,უცებ გვიცნობს და კარგი ხუმრობა გამოვაო.

·        დაუწყეს საუკეთესო ტაიჭებს დაჭერა.მეჯოგეებმა დაუყვირეს ვინ ხართ რა საქმეს ჩადიხართ ? ეს ჯოგი იმისია „ვინ მტერსა ჰკრავს ხრმალსა,არ აკვნესებსა’’

·        ჯოგის გამტაცებლებმა ახლა მშვილდები გადმოიღეს და მეჯოგეებს დაედევნენ.მეჯოგეები ყვირილით გაიქცნენ  ,გვიშველეთ მეკობრეებმა ამოგვწყვიტესო.

·        ფრიდონი რაზმთან ერთად მაშინვე წამოვიდა.ტარიელმა ფრიდონი რომ დაინახა მუზარადი რომელიც სახეს უფარავდა აიხადა და სიცილით უთხრა,რას აპირებ ?ავი მასპინძელი ომით გვეგებებიო ?

·        ფრიდონი მაშინვე დაქვეითდა,მიწაზე დავარდა და თაყვანისცა.ტარიელი და ავთანდილიც დაქვეითდნენ და ფრიდონი გადაკოცნეს.მათი შეხვედრა 2 მზის და ერთი მთვარის შეხვედრას ჰგავდა.

·        სასახლეში ფრიდონმა ავთანდილი აახლოს დაისვა ტარიელს კი ოქსინო-გადაფარებული ტახტი დაუდგა.

·        ფრიდონს აბჯარი აჩუქეს და უთხრეს ჯერ შენთვის სხვა საჩუქარი არ გვაქვსო.ფრიდონმა მიწას აკოცა და თქვა ამ აბჯრის ჩემთვის ბოძება თქვენი შესაფერისიაო.

·        იმ ღამეს ფრიდონმა უმასპინძლა „აბანოს ბანა,აავსნა შესამოსლისა ძღვნობითა,დამოსნა(ჩააცვა) ტურფა- ტურფითა,ერთმანეთისა მჯობითა,

თვალ-მარგალიტი ღარიბი(იშვიათი) უძღვნა ოქროსა გობითა(დიდი ჯამი)“

 

·        შემდეგ ფრიდონმა მათ უთხრა,ავი  მასპინძელივით კი ვიქცევი ვისაც სტუმარი მოსწყინდა,მაგრამ დაყოვნება არ ვარგა,ქაჯები თუ დაბრუნებას მოასწრებენ საქმე გაგვირთულდებაო

·        დიდი ლაშქარი არ გვჭირდება,სამასი კაცი გვეყოფა ,ოღონდ  რჩეული მეომრებიო.ქაჯეთში ნამყოფი ვარ,სულ კლდეა, მტერი ვერ მიუდგება. აშკარად შებმას მათთან აზრი არ აქვს.მალულად თუ შევალთ ამიტომ დიდი ლაშქარი არ გამოდგებაო.

·        ტარიელი და ავთანდილი ფრიდონს დაეთანხმნენ.ასმათი იქ დატოვეს.სამასი რჩეული მეომარი წაიყვანეს და ქაჯეთისკენ დაიძრნენ.

·        ზღვა გადაცურეს.ფრიდონი მიუძღვებათ, რადგან გზა იცის.მისი რჩევით ქაჯეთის ტერიტორიაზე  მხოლოდ ღამით გადაადგილდებიან  რათა დროზე ადრე არ გამჟღავნდნენ.

·        მივიდნენ.კლდეზე აღმართული ქალაქი გამოჩნდა.მთვარე ღამეს ანათებდა.გვირაბის კარს 10000 მცველი იცავდა.თქვეს  ვითათბიროთო.

რადგან ომში

„ასი ათასსა აჯობებს თუ გამორჩევით მქმნელია ‘’(აფორიზმი მცირერიცხოვანი ჯარი მრავალრიცხოვანს აჯობებს თუ მეთაური სწორად აირჩევს მოქმედების ტაქტიკას)

ხ

თათბირი ნურადინ-ფრიდონისა

თათბირი ნურადინ ფრიდონისა

 `Cemsa simcrosa gamzrdelni samuSaiTod mzrdidian,

maswavlnes maTni saqmeni, maxltunebdian, mwvrTidian;

             asre gavidi sabelsa, rom Tvalni ver momkidian"

·        ფრიდონმა თქვა ;ჩვენ ცოტანი ვართ,ქალაქის ასაღებად კი დიდი ძალებია საჭირო,პირისპირ ომი არ შეგვიძლია,ახლა კვეხნის დრო არაა,ათასი წელი ვერ შევალთ ,თუ კარებს დახშავენ(დაკეტავენ).

·        ბავშობაში მუშაითობა მასწავლეს(ბაგირზე სიარული),ისე გავივლი საბელზე(ბაგირზე-მსხვილ თოკზე) თვალს ვერ მომკიდებენ(ვერ დამინახავენ)

·        შევტყორცნოთ საგდებელი და ციხის ერთ ბურჯს გადავაგდოთ საბლის ბოლო,

შემდეგ საბელზე გავივლი,ჩავხტები,ქარივით ვეცემი,კარის მცველებს დავხოცავ და კარს გავაღებთ,თქვენ იქით წამოდით საიდანაც ომის ხმას გაიგონებთ.

ხ

თათბირი ავთანდილისა

 isi kacni ar iWirven mgzavrsa, qalaqs Semavalsa,

savaWroda movekazmvi, saqmesa viqm me muxTalsa,

erTsa jorsa gardavhkideb muzaradsa, jaWvsa, xrmalsa.

ხ

me marto Seval vaWrulad da kargad Sevetyuebi,

malviT Cavicvam abjarsa, gavCndebi, gavecruebi,

ხ

           kliteTa davlew, gavaxvam, damidgams ver qvitkiri sad

·        ფრიდონ,მკლავის იმედი გაქვს მაგრამ თუ გესმის გუშაგების ხმა  რა ახლო- ახლო ისმოს

·        შენ რომ საბელზე სვლას დაიწყებ გუშაგებს აბჯრის ჩხარუნის ხმა მოესმებათ,თოკს გადაჭრიან,წაგიხდება ჩაფიქრებული გეგმა.სხვა რამ მოვიფიქროთ.

·        ჯობია,თქვენ სადმე დაიმალოთ.ისინი მგზავრებს ქალაქში შესვლის საშუალებას აძლევენ. მუხთალ(ღალატიან) საქმეს ვიზავ ვაჭარივით ჩავიცვავ.ერთ-ერთ  ჯორს კი ჩემს აბჯარს ავკიდებ  და  მოტყუებით შევალ ქალაქში.მერე აბჯარს ჩავიცვავ და თუ ღმერთი მომხედავს უხვად ვადენ იქ სისხლის რუებს.

·        კარის მცველებს მოვიცილებ,კლიტეებს დავლეწავ,კარს გავხსნი თქვენც ამ დროს შემოუტიეთ გარედან.ამ ჩემს რჩევას თუ სხვა რამ ჯობს თქვენ ბრძანეთ. 

ხ

თათბირი ტარიელისა

 xma esmas Cemsa xel-mqmnelsa, zeda gardmodges mze viTa,

 Tqven gqondes omi ficxeli, uomrad mnaxos me viTa?

ხ

gaviyoT kaci as-asi, ra Rame Cndes naTenebi,

 samTave samgniT mivhmarToT, ficxlad davsxlitoT cxenebi;

mogvegebvian, vemcrobiT, Cven xrmalsa mivsceT mZle nebi.

ხ

`ficxlad SevebneT, SevsjarneT, ver mogvaswreben karebsa,

samTagan erTi SevuvalT, sxva gareT vscemdeT garebsa,

man erTman SigniT Siganni mivscneT sisxlisa Rvarebsa,

xeli kvla vhxadoT abjarsa, mas Cvengan mZled naxmarebsa

·        მე ვხედავ რომ გმირთა შორის გმირები ხართ,თქვენი თათბირი თქვენვე გგავთ, მაგრამ ჩემიც მოისმინეთ;

·        ხმას რომ გაიგებს,ჩემი შემშლელი,ზემოდან გადმოიხედავს,თქვენ ფიცხელი ომი გექონებათ  გამართული და მე უომრად მნახავს, ეს როგორ იქნება ?ეს მე დამსვრის.

·        სჯობს როგორც კი ინათებს ასა-ასი კაცით, სამივემ, სამი მხრიდან შევუტიოთ ქალაქს ,ვეცოტავებით ,მოგვეგებებიან(არ ჩაიკეტებიან)

·        ერთ-ერთი მაინც შევაღწევთ ,ვინც გარეთ დავრჩებით გარეთ ვიომოთ, ვინც შიგნით შევა შიგნით მყოფებს ადინოს სისხლის რუებიო.

·        ფრიდონი ტარიელს გაეხუმრა, რომ მცოდნოდა ქაჯეთში ომი მომიწევდა, მაგ ცხენს არ გაჩუქებდი,რადგან ჩვენი ცხენები მაგას კარებში შესვლას  ვერ მოასწრებენო(ანუ ის ერთი ჩვენს შორის, ვინც ქალაქში შესწრებს ალბათ შენ იქნებიო. ისაუბრეს და ბოლოს „დაასკვნეს იგი თათბირი  ტარიას განაზრახები“.

       ქაჯეთის ციხის აღება

       pirvel amod midiodes mgzavrTa raTme magierad,

maT SiganTa vera ugrZnes, verca dahxvdes gul-xmierad;

gulsa SiSi ara hqonda, amod dges da nebierad,

midges gare, muzaradni daixurnes Jamierad.

 

anazdad cxeni gaqusles, maTraxman Seqmna wriali.

რa naxes, karni gaaxvnes, qalaqiT gaxda zriali.

samTave samgniT mihmarTes, Tavsa miT uyves riali,

ikres nobsa da dabdabsa, Seiqmna bukTa tkrciali.

 

maSin qajeTs moiwia usazomo risxva RmrTisa:

kronos, wyromiT Semxedvelman, moiSorva sitkbo mzisa;

maTve risxviT gardubrunda borbali da simgrgvle cisa,

velni mkvdarTa ver itevdes, gadiadda jari mkvdrisa.

 

kacsa ukravad dabneddis xma tarielis xafisa,

abjarsa frewdis, gacuddis simagre javSan-qafisa.

samgniTve karTa Sesjarnes, Wirni ar naxnes kafisa,

ra qalaqs Sexdes, Seiqmna sixarke cixes swrafisa

ხ

cixisa mcveli yvelai idva marT viTa sneuli,

TaviT ferxamdis daWrili, abjari mun daxeuli,

cixisa karni ganxmulni, karTa nalewi sreuli,

cnes naqmrad tarielisad, Tqves: `saqme ars miseuli~.

ხ

samasisa kacisagan as-samoci Sehyoloda;

fridons umZims spaTa misTa, magra cal-kerZ uxaroda;

monaxes da ar acocxles, raca mbrZoli darComoda,

rome povnes saWurWleni, awmca Tvalva viT iTqmoda!

 

mokrifes jori, aqlemi, raca viT poves malebi;

samiaTassa ahkides margaliti da Tvalebi,

Tvali yvelai daTlili, iagundi da lalebi,

igi mze Sesves kubosa, ars maTgan ganakrZalebi.

 

samoci kaci daagdes qajeTs cixisa mcvelia,

wamoiyvanes igi mze, maTiRa wagvra Znelia;

zRvaTa qalaqsa dahmarTes, Tuca gza muniT grZelia,

Tqves: `fatman vnaxoT, muqafa gvac misi garduxdelia

ხ

gzani daxvdes Sekafulni, Sevides da gaZvres xvrelsa,

naxes, mzisa Sesayrelad gamoeSva mTvare gvelsa,

 muzaradi moexada, hSvenis akrva Tmasa lelsa,

mkerdi mkerdsa Seeweba, gardaeWdo yeli yelsa.

 

        ·          ფრიდონი და ავთანდილი შეუდარებლი  მეომრები არიან ,მაგრამ ტარიელთან შებმას ვერავინ გაბედავს.ისმინე მსმენელო  ფიცხელი ომის ამბავი.

·        თითომ ქალაქის თითო კარი აირჩია.სულ 300 მეომარი ჰყავდათ,მაგრამ რჩეული.

·        გათენდა.ქალაქისკენ დაიძრნენ.ჯერ წყნარად მიდიოდნენ მგზავრების მსგავსად ,ქალაქის მცველებმა საფრთხე ვერ იგრძნეს,მშვიდად იდგნენ და ნებიერად.

·        უცებ ცხენები ქალაქისაკენ გაქუსლეს,ჰაერში მათრახი აწრიალდა.ქალაქში ხმაური ატყდა.კარებეები გახსნეს და მცველები გარეთ გამოვიდნენ.

·        ქალაქს სამი მხრიდან შეუტიეს.ატყდა ნობის დაბდაბის და ბუკთა(საკრავებია) ტკრციალი,გნგაში ატყდა.

·        „მაშინ ქაჯეთს მოიწია უსაზომო რისხვა ღმრთისა:

კრონოს(მითოლოგიური ღმერთი ზევსის მამა),წყრომით შემხედველმან,მოიშორვა სიტკბო მზისა

მათვე რისხვით გარდუბრუნდა ბორბალი და სიმრგვლე ცისა,

ველნი მკვდართა ვერ იტევდის,გადიადდა ჯარი მკვდრისა ‘’

 

·        ტარიელის ხმა იარაღის უკრავად კლავდა,აბჯარი ვერავის შველოდა

სამივე კარიდან შეაღწიეს ქალაქში.სხვადასხვა კარიდან შესული ავთანდილი და ფრიდონი ქალაქში ერთმანეთს შეხვდნენ.მტერი სრულიად გაეწყვიტათ და მათი სისხლი დაეღვარათ.ტარიელს დაუწყეს ძებნა.ტარიელის ამბავი არცერთმა არ იცოდა

·        ტარიელის კარისკენ წავიდნენ და იქ ნახეს რომ აბჯარი და დამტვრეული ხმლები რიყესავით ეყარა.10000  მცველი კი უსულოდ იდო ,მტვერივით.თავიდან ფეხებამდე გაპობილი. ქაჯეთის ციხის კარი კი ღია იყო.

·        ფრიდონი და ავთანდილი გვირაბში შევიდნენ  და

„ნახეს მზისა შესაყრელად გამოეშვა მთვარე გველსა“

ტარიელი და ნესტანი ერთმანეთს გადახვეოდნენ და კოცნიდნენ.

 

·        ფრიდონი და ავთანდილი წარუდგნენ ნესტანს და მისალმნენ

·        ბედნიერმა ნესტანმა გაუცინა მის მშველელებს , აკოცა , თავმდაბლურად, ნარნარი სიტყვით  მადლობა გადაუხადა

·        ფრიდონი და ავთანდილი ტარიელს მიესალმნენ,ტარიელს არაფერი სჭირდა.აბჯარს დაეცვა იგი.

·        ფრიდონის 300 კაციდან,მხოლოდ 160  გადარჩენილიყო ომს. ფრიდონს უმძიმდა დანაკარგი,მაგრამ მეორე მხრივ უხაროდა.შემდეგ მტრის გადარჩენილი მებრძოლები მონახეს და არ აცოცხლეს.

·        შემდეგ

„მოკრიფეს ჯორი აქლემი,რაცა ვით პოვეს მალები(სწრაფები)

სამიათასსა აჰკიდეს მარგალიტი და თვალები(ძვირფასი ქვები),

თვალი ყველაი დათლილი(დამუშავებული),იაგუნდი და ლალები“

·        ნესტანი შესვეს  ტახტევანზე(კუბო-სამგზავრო ტახტი)

·        60 მეომარი  ქალაქის გარნიზონად დატოვეს

·        წამოიყვანეს ნესტანი და წამოვიდნენ

·        ზღვათა ქალაქის- გულანშაროსკენ გაემართნენ.  ფატმანის ნახვა  სურდათ.

 

ხ

ეპილოგი

რუსთველოლოგთა დიდი ნაწილი პოემის ეპილოგს რუსთაველს არ მიაკუთვნებს,მაგრამ ტრადიციის ძალით მას ტექსტის პუბლიკაციებს მაინც ურთავენ ხოლმე.ცხადია,ამ დროს ანგარიშს უწევენ ანონიმი მელექსის უდავო პოეტურ გაწაფულობას და,რაც მთავარია ,რამდენიმე ფასეულ ცნობას,რომელიც ეპილოგში გვხვდება ;

gasrulda maTi ambavi viTa sizmari Ramisa.

gardaxdes, gavles sofeli, - naxeT simuxTle Jamisa! –

is grZlad hgonia, misTvisca aris erTisa wamisa

.vwer vinme mesxi meleqse me rusTvelisad amisa.

 ხ

ese aseTi sofeli, arvisgan misandobeli,

wamia kacTa Tvalisa da wamwamisa mswrobeli!

rasa vin eZebT, ras aqmnevT? bedia mayivnebeli,

vis ar Seucvlis, kargia, orisav iyos mxlebeli.

 

amiran darejanis Ze moses uqia xonelsa,

abdul-mesia – SavTelsa, leqsi mas uqes romelsa,

dilargeT – sargis Tmogvelsa, mas ena-dauSromelsა 

tariel – missa rusTvelsa, misTvis creml-SeuSromelsa.