რუსთაველი - სამახსოვრო ადგილები(მე-6 ნაწილი-ნესტანი ტყვეობაში)

 

1.               აქა ფატმანისგან ნესტან-დარეჯანის ამბის მბობა

2.               ამბავი ნესტან-დარეჯანისა ქაჯთაგან შეპყრობისა

3.               წიგნი ფატმანისა ნესტან-დარეჯანის წინაშე მიწერილი

4.               წიგნი ნესტან დარეჯანისა ფატმანთანა

 

რას მივაქციოთ ყურადღება ამ თავებში ?

·                  ფატმანის მონათხრობით პოემის სიუჟეტი  მიდის კულმინაციისკენ;

·                 სევდამოძალებული ადამიანი ხშირად ბუნების ჭვრეტაში პოვებს შვებას.ფატმანს სევდა მოეძალება და ეს მნიშვნელოვან როლს ითამაშებს პოემის სიუჟეტის განვითარებაში.

·                 ფატმანის მონათხრობშიც ნესტანი ორჯერ არის შედარებული ვეფხვს,მაგრამ უფრო ხშირია მთვარესთან შედარებები.

·                 პოემაში ერთმანეთს ერწყმის რეალური სინამდვილის ამსახველი სურათები და ფანტასტიკური ელემენტები,რისი მაგალითიცაა ფატმანის მიერ გრძნეული მონების გაგზავნა ქაჯეთში,აგრეთვე - ქაჯთა უნარების ჩამოთვლა.

·                 როცა ავთანდილი ფატმანს ნესტანისა და ტარიელის ამბავს მოუყვება და დახმარებას სთხოვს ,მანამდე არცთუ სიმპატიური პერსონაჟი ,ფატმანი, სრლიად გარდაიქმნება,მის ცხოვრებას თითქოს სხვა აზრი მიეცემა.რუსთაველი გვიჩვენებს,რომ სიკეთის გზა არავისთვის არ არის დახშული,ხოლო ცოდვილი ადამიანის ხსნის და გადარჩენის გზად დასახულია   მოყვასის სიყვარული.

·                 თავის პოემაში რუსთაველი გვიჩვენებს,რომ დიადი მიზანი  სიკეთის გზაზე დამდგარი ყველა ადამიანის ერთობლივი ძალისხმევით მიიღწევა.

 

    სამახსოვრო ადგილები :

`ama qalaqsa wesia, dResa mas navrozobasa

 arca vin vaWrobs vaWari, arca vin wava gzobasa;

 yovelni sworad daviwyebT kazmasa, lamazobasa,

didsa Seiqmen mefeni puroba-darbazobasa.

 

`Cven did-vaWarTa zeda-gvac darbazs miReba ZRvenisa,

maT saboZvrisa boZeba hmarTebs msgavsisa Cvenisa;

aT dRemdis ismis yovelgan xma winwilisa, ebnisa,

 moedans mRera, burToba, dgriali cxenTa dgenisa.

 

qmari Cemi did-vaWarTa wauZRvebis, usen, wina,

 maTTa colTa me wavasxam, mawveveli arad mina;

dedofalsa ZRvensa vuZRvniT, mdidari Tu glaxa vin a,

darbazs amod gavixarebT, mxiarulni movalT Sina.

 

დRe movida navrozoba, dedofalsa ZRveni vsZRveniT;

Cven mivarTviT, maT gviboZes, avavseniT, avivseniT;

Jamierad mxiarulni wamovediT nebiT CveniT,

kvla davsxediT gaxarebad, uneburni ar viyveniT.

 

`baRsa Sigan TamaSobad saRamosa gave Jamsa,

 gavitane xaTunebi, - maTi Wmeva Cemgan xamsa;

 momyvebodes momReralni, ityodian tkbilsa xmasa,

vimRerdi da vymawvilobdi, vicvalebdi ride-Tmasa.

 

`iq baRsa Sigan turfani saxlni, natifad gebulni,

maRalni, yovlgniT mxedvelni, zRvas zeda wakidebulni,

mun Sevitanen xaTunni, igi CemTana xlebulni,

 kvla davideviT nadimi, davsxediT amod Svebulni

 

vaWris colTa vumaspinZle mxiarulad, amod, durad;

smasa zeda umizezod gavxe rame ugemurad,

ra Sematyves, gaiyara, sxdomil iyo raca purad,

marto davrCi, sevda rame Semomeqca gulsa murad.

 

ukmovaxven sarkmelni da Sevaqcive piri gzasa,

 vixedvidi, viqarvebdi kaeSnisa Cemgan zrdasa;

Sors amiCnda cota rame, mocurvida Sigan zRvasa,

mfrinvelad vTqvi, anu mxecad, sxvas vamsgavse memca rasa!

 

maSorvida, verad vican; momeaxla, iyo navi;

orTa kacTa, tanad SavTa, TviT pirica edga Savi;

iqiT-aqaT mosdgomodes, axlos uCnda oden Tavi,

 gamovides, gamikvirda igi ucxo sanaxavi.

 

gamozides igi navi, gamoiRes baRsa wina,

miixedes, moixedes, vin gviWvretso, sada, vina,

vera naxes sulieri, verca raman SeaSina;

da me idumal vixedvidi, sul-Rebuli viyav Sina.

 

`miT navidaRma maT rome gardmosves kidobaniTa,

ahxades, qali gardmosves ucxoTa rame taniTa,

 Tavsa ridiTa SaviTa, qveSeT mosili mwvaniTa,

mzesa siturfiT eyofis, iyos misiTa gvaniTa.

 

ra mobrunda qali Cemke, Semoadges sxivni kldesa,

RawvTa misTa elvareba elvarebda zesTa zesa;

daviwuxen Tvalni, yola ver Sevadgen, viTa mzesa,

ukmovixSev kari Cemke, maTi Wvreta vera cnesa.

 

movixmen oTxni monani, Cemsa winaSe mdgomelni,

 vuCvene: «hxedavT, indoTa tyved hyvanan Suqni romelni?

CaepareniT, CaediT, Cqarad nu mixvalT mxltomelni,

mogyidon, fasi mieciT, risaca iyvnen mndomelni.

 

«Tu ar mogcen, nuRa miscemT, wahgvareT da daxoceniT,

moiyvaneT isi mTvare, qmeniT kargad, ecadeniT!»

 

ხ

`me sarkmelTa gardavadeg. ra Sevigen, ar mohyides,

Sevuzaxen: «daxoceniT!», daipyrnes da Tavsa sWrides;

 igi zRvasa Seasrivnes, Semoadges qalsa, scvides;

Cavegebe, gamovhgvare, zRvis pirs xansa ar dazmides.

ხ

`ra giambo qeba misi, ra siturfe, ra nazoba!

vficav, rome igi mzea, ara hmarTebs mzesa mzoba!

vin gaicdis SuqTa misTa, vinmca viT qmna naxazoba!

me Tu damwvavs, aha mza var, arRa unda amas mzoba!

ხ

`ra mivaWirve kiTxviTa, metiTa saubariTa,

 gul-amoxvinCviT atirda miT rame xmiTa wynariTa;

 brol-lalsa Rvari nargisTaT mosdis giSrisa RariTa;

misi mWvreteli daviwvi, gavxe guliTa mkvdariTa.

 

 `miTxra: «Sen CemTvis, dedao, xar umjobesi dedisa,

  ras aqmnev Cemsa ambavsa, zRapari aris ybedisa

ხ

 

`aviyvane igi pir-mze naqebi da ver vTqvi uqi;

survilman da mzeman misman, Zliv davmale misi Suqi,

Camovhbure mraval-keci stavra mZime, ar subuqi;

cremlsa setyvs da vardsa azrobs, wamwamTagan moqris buqi.

 

moviyvane Sina Cemsa igi pir-mze taniT alviT,

movukazme saxli erTi, Sigan davsvi metad malviT;

arvis vuTxar suliersa, Sevinaxe farviT, krZalviT,

 erTi zangi vamsaxure, me Sevidi, vnaxi xalviT.

 

`viT giambo sakvirveli me, glax, misi yofa-qceva,

dRe da Rame gauwyvedlad tirili da cremlTa frqveva!

 Sevexvewi: «dadumdio», wam erT hqondis Cemi Tneva.

aw umisod viT cocxal var, hai CemTvis, vaglax me, va!

 

`Sina Sevidi, mas wina edgis cremlisa gubebi,

Sigan melnisa morevsa eyaris giSris Subebi,

 melnisa tbaTaT iRvrebis savse saTisa rubebi,

Sua Zowsa da ayiysa sWvirs margaliti tyubebi.

 

`Jami ver vpove kiTxvisa niadag cremlTa Rvrisagan,

 Tumca mekiTxa:«vina xar, egre gasruli risagan?»

 mCqefrad sisxlisa nakadi mosdis alvisa xisagan,

mas xorcieli viT gasZlebs sxva, kidegani qvisagan!

arad undis saburavi, arca wola sagebliTa,

miwyiv iyvis ridiTa da miT erTiTa yabaCiTa,

mklavi misi sasTaulad miidvis da miwvis miTa,

Zliv vaWami cota rame aTasiTa SexvewiTa.

 

`sxva giambo sakvirveli ridisa da yabaCisa;

var mnaxavi yovlisave ucxosa da Zvirfasisa,

magra misi ara vici, qmnili iyo ragvar risa:

 silbo hqonda naqsovisa da simtkice - naWedisa.

 

`man turfaman saxlsa Cemsa egre dayo xani didi;

ver gavandev qmarsa Cemsa, Sesmenisa mqonda ridi;

vTqvi, Tu: «vuTxra, gamamJRavnebs, darbazs miva isi flidi».

 

ხ

mive marto, qmarsa Cemsa velaRobe, velacice,

merme vuTxar: «giTxrob rasme, magra pirvel Semomfice,

arvis uTxra suliersa, saficari momec mtkice»

 

ხ

usen gakvirda, ga-ca-krTa, ra Suqni naxna mzisani;

Tqva: «ra miCvene, ra vnaxe, rania, netar, risani?!

ხ

vardi erTgan Seeweba, margalitsa ar aCenda;

gvelni moSliT moekecnes, baRi SeRma Se-re-Senda

ხ

vefxi-avaza pir-quSad zis, wyroma ver vugrZeniTa.

kvlaca vawyineT, atirda mCqefrad cremlisa deniTa,

ხ

`usen ityvis: «bevr-aTasni Wirni aman amixocnes;

ese Rawvni mzisad kmaran, kacTaganmca viT ikocnes!

umarTlea, ver-mWvretelman Tu patiJni iasocnes,

 me Tu Svilni mirCevnian, RmerTman igi damixocnes!»

ხ

mas vuWvriteT didi xani, wamovediT sulTqmiT, axiT.

 Seyra gviCndis sixarulad, gayra didad vivaglaxiT.

vaWrobisa saqmisagan movicaliT, igi vnaxiT,

 guli Cveni gauSveblad daetyvevnes misiT maxiT

ხ

`usen tabaksa daawyo margaliti da lalebi.

davvedre: «darbazs dagxvdebis darbazis eri mTrvalebi;

ama qalisa ambavsa, momkal, Tu ar ekrZalebi».

kvla Semomfica: «ar vityvi, Tavsaca meces xrmalebi!»

 

usen mivida, xelmwife dahxvda nadimad mjdomeli,

- usen arifi mefisa, mefeca misi mndomeli,

- wina miisva, SeiZRvna, ZRveni miarTva romeli.

 aw naxeT mTrvali vaWari, cqafi, uwrfeli, mswromeli.

 

ra mefeman usens wina sva mravali dostaqani,

kvla Sesves da kvla aivsnes sxva farCni da sxva Wiqani.

 daaviwydes igi ficni, ra musafni, ra maqani!

marTlad Tqmula: «ara hmarTebs yvavsa vardi, virsa rqani».

 

`uTxra didman xelmwifeman uWkuosa usens, mTrvalsa:

«dia mikvirs, saZRvnod Cvenad siT moiReb ama Tvalsa,

margalitsa didroansa, usaxosa hpoveb lalsa?

ver gardvixdi, Tavman Cemman, ZRvenTa SenTa naaTalsa».

 

Tayvanis-sca usen, hkadra: «he maRalo xelmwifeo,

 zeciT SuqTa momfenelo, marCenelo arsTa, mzeo!

 raca sxva maqvs, visi aris oqro, Tunda saWurWleo?

dedis mucliT ra gamomyva? mboZebia Tqvengan meo.

 

«amas gkadreb, Tavman Tqvenman, ara gmarTebs madli ZRvnisa;

sxva rame miTqs sasZlo Tqveni, SesarTavi Tqvenis Zisa;

mas ucilod damimadlebT, odes hnaxoT msgavsi mzisa,

maSin metad gaamravloT Tqven brZaneba netarZisa».

 

ras vagrZelebde! gatexa fici, simtkice sjulisa,

uambo povna qalisa, mWvretTagan mzed saxulisa.

mefesa metad eama, mieca lxini gulisa,

ubrZana darbazs moyvana, srul-qmna usenis Tqmulisa.

ხ

kargi ram mWirdes, gikvirdes, avi ra sakvirvelia!

sxva-da-sxva Wiri Cemzeda ar axalia, Zvelia»

(ნესტანის სიტყვებია)

ხ

`Seve saWurWles, romelsa fasi ar daedeboda,

Tval-margaliti aviRe, rac oden ameReboda,

TviTo da TviTo TviTosa qalaqsa efaseboda,

mive, mas welTa Sevartyi, Sav-guli visTvis kvdeboda.

ხ

`viT mzeman, misni mWvretelni Seqmnna Tvalisa mfaxvelad;

mefeman brZana: «gamxada naxuli me unaxvelad,

RmrTisagan kide vin iyo kaci amisad msaxvelad!

hmarTebs amissa mijnursa, xeli Tu rbodes, ax, velad!»

 

`gverdsa daisva, eubna tkbiliTa saubariTa:

 «miTxaro, vin xar, visi xar, mosruli visTa gvariTa?»

man ara gasca pasuxi piriTa, mzisa dariTa;

Tav-modrekili daRrejiT qve zis cnobiTa wynariTa.

 

`ar ismenda mefisasa, rasa ginda ubrZanebda,

 sxvagan iyo guli misi, sxvasa rasme igonebda;

vardi erTgan Seeweba, margalitsa ar aRebda,

 mWvretni misni gaakvirvna, rasamca vin iazrebda!

 

`mefe brZanebs: «ra SevignaT, guli Cveni riT ixsnebis?

ama orTa kideganTa azri ara ar iqmnebis:

an visime mijnuria, sayvareli egonebis,

misgan kide arvisad scals, arcaRa vis eubnebis.

 

«anu aris brZeni vinme, maRali da maRlad mxedi,

arca lxini lxinad uCans, arca Wiri zeda-zedi;

viT zRapari, asre esmis ubedoba, Tunda bedi,

sxvagan aris, sxvagan frinavs, goneba uc viTa tredi.

 

«RmerTman qmnas, Sina movides Ze Cemi gamarjvebuli,

me davaxvedro ese mze, da-, misTvis damzadebuli;

man aTqmevinos nuTu ra, Cvenca vcnaT gacxadebuli,

munamdis mTvare Suq-krTomiT jdes, mzisa moSorvebuli»

ხ

`ubrZana cxraTa xadumTa dadgoma mcvelad karisad;

xelmwife dajda nadimad, msgavsad maTisa gvarisad;

 uboZa usens uzomo muqfad mis mzisa darisad

ხ

`xadumni uxmna, ubrZana: «ismineT, modiT cnobasa!

moRorebulxarT, damcTarxarT Tqven Cemsa patronobasa,

damcTara Tqveni patroni, Cemsa Tu lamis sZlobasa,

ხ

«ucilod Tavsa moviklav, gulsa davicem danasa,

Tqven dagxocs Tqveni patroni, sofels ver dahyofT xanasa;

 ese sjobs: mogce saWurWle, mZime martyia tanasa,

me gamapareT, gamiSviT, Tvara daiwyebT nanasa».

 

Semoixsna margaliti, Semoertya raca Tvali,

moixada gvirgvinica gamWvirvali, erTob lali;

misca, uTxra: «gamomiReT, geajebi gul-mxurvali,

me gamiSviT, RmerTsa Tqvensa miavaleT didi vali».

 

 `monaTa mihxvda sixarbe mis saWurWlisa Zvirisa,

dahviwyda SiSi mefisa, viTa erTisa gzirisa,

gamopareba daaskvnes mis uebrosa pirisa.

naxe, Tu oqro rasa iqms, kverTxi eSmakTa Zirisa!

 

`va, oqro misTa moyvasTa arodes miscems lxenasa,

 dRed sikvdilamdis sixarbe Seaqmnevs kbilTa RrWenasa:

Sesdis da gasdis, aklia, emdurvis etlTa rbenasa,

kvla aqa sulsa daubams, dauSlis aRmafrenasa.

 

ხ

darCa mTvare gavsebuli, gvelisagan CaunTqmeli.

ხ

`mibrZana: «Tavi viyide mocemuliTa SeniTa,

muqafa RmerTman SemogzRos mowyalebiTa zeniTa!

veRar dammalav, gamiSvi, ficxlad gamgzavne cxeniTa,

viremdis cnobdes xelmwife, kacsa momwevdes rbeniTa».

 

Seve ficxlad sajinibos, avxsen cxeni ukeTesi,

Sevukazme, zeda Sevsvi mxiaruli, ar mokvnesi;

hgvanda, odes lomsa Sejdes mze, mnaTobTa ukeTesi.

waxda Cemi Wirnaxuli, ver movimki, raca vsTesi.

ხ

`monaxes, vera Seignes, Seiqces dawbilebulni,

mas aqaT iglovs xelmwife da yovlni misni xlebulni.

ხ

mis mTvarisa sadaoba kvla giambo, saqme kvlaci;

aw uwina ese giTxra, ras meqadda isi kaci:

me, glax, viyav misi nezvi, igi iyo Cemi vaci.

kacsa dasvris uguloba da diacsa bozi naci.

 

miT ar jer var qmarsa Cemsa, mWle aris da Tvalad nasi.

isi kaci WaSnagiri darbazs iyo metad xasi;

Cven gviyvarda erTmanerTi, ar macvia Tuca flasi,

 netarZi vin sisxli misi Semaxvrita erTi Tasi!

 

ese ambavi masTana vTqvi diacurad, xelurad:

Cemsave moslva mis mzisa da gapareba melurad.

gamJRavnebasa meqadda ar moyvarulad, mterulad,

aw isre mkvdarsa vigoneb, iS, Tavi vixsen me rulad!

ხ

avTandil uTxra: `nu geSis, wignsaca agre sweria:

moyvare mteri yovlisa mtrisagan ufro mteria;

ar miendobis guliTa, Tu kaci mecnieria.

 

 

·                 ამ ქალაქში (გულანშაროში) წესია ნავროზობის(ნავრუზ ბარამი მუსულმანთა რელიგიური დღესასწაული) დღესასწაულზე წყდება ვაჭრობა.მოქალაქეები მოირთვებიან სადღესასწაულოდ.მეფე კი დიდ წვეულებას მართავს

·                 ჩვენ დიდვაჭრებს  მეფისთვის ძღვენის მირთმევა გვევალება,მეფეს კი ჩვენი შესაფერისი საბოძვარის(მეფის საჩუქარი) ჩვენთვის მოცემა.ათ დღემდე არ წყდება ქალაქში მუსიკალური საკრავების, წინწილის და ებნების ხმა,მოედნებზე ბურთაობაში , ცხენოსნობაში,სიმღერაში შეჯიბრებები იმართება

·                 ჩემი ქმარი -უსენი დიდვაჭრებს წაუძღვება ხოლმე მეფის სასახლისკენ,მათ ცოლებს კი მე,ფატმანი.სასახლიდან მოწვევა არ გვჭირდება.დედოფალს ძღვენს ვუძღვნით.სასახლეში ვიზეიმებთ და მხირულები შინ ვბრუნდებით.

·                 ერთ დღესაც  კვლავ მოვიდა ნავროზობის დღესასწაული.დედოფალს ძღვენი ვუძღვენით.მანაც გვიბოძა.დროულად წამოვედით სასახლიდან და ჩემთან გავაგრძელეთ დღესასწაულის აღნიშვნა

·                 საღამოს ხათუნები(ქაქლბატონები) ბაღში გავიყვანე ,მათი გამასპინძლება მე მევალება.უკან მომღერლები მოგვყვებოდნენ

·                 ბაღში მაღალი, ნატიფად აგებული სახლი მაქვს,ზღვას ზემოდან გადაჰყურებს ,სახლიდან ყოველ მხარეს ხედები იშლება .იქ მივიყვანე ხათუნები და ნადიმი გავაგრძელეთ.

·                 ვაჭართა ცოლებს მხიარულად ვუმასპინძლე,მაგრამ სმისას ცუდად გავხდი,სტუმრებმა უგუნებობა  შემატყვეს და დაიშალნენ.მარტო დავრჩი.სევდა მომეძალა

·                 სარკმელი გამოვაღე და გარეთ ცქერა დავიწყე,ასე ვიქარვებდი კაეშანს(სევდას).შორს.ზღვაში რაღაც შევნიშნე. აქეთ მოცურავდა.ჯერ მხეცი თუ ფრინველი მეგონა.ახლოს რომ მომეახლა(მოვიდა) ნავი აღმოჩნდა.ნავი ორ ზანგს მოჰყავდა,ეს უცხო სანახავი იყო,გამიკვირდა.

·                 ბაღის წინ ნავი ზღვიდან ამოიტანეს,მიიხედ-მოიხედეს, ვერავინ შენიშნეს.მე ზევიდან ჩუმად სულგანაბული ვუთვალთვალებდი.

·                 კიდობანს თავი ახადეს და  შავრიდემოხვეული მწვნეკაბიანი ქალი გადმოსვეს

·                 ქალი ჩემსკენ რომ შემობრუნდა, კლდე სადაც მე ვიყავი  სხივებმა გაანათა.ეს მისი სახის შუქი იყო.თვალები დავხუჭე,თვალი ვერ გავუსწორე როგორც მზეს.სარკმლის კარი მოვხურე.მათ ვერ შემნიშნეს.

·                 ოთხი მონა მოვიხმე.ვუჩვენე ისინი,ვუბრძანე ზემოდან ჩუმად ჩაეპარეთ იმ ზანგებს.რა ფასსაც გეტყვიან მიეცით იმ ქალში.თუ არ მოგყიდიან დახოცეთ და ის ქალი აქ მომიყვანეთ.ჩემი გაგზავნილი ხალხი ჩუმად მიეპარა მათ.შეევაჭრენ.ზანგები ძალზე განაწყენდნენ.არ მიჰყიდეს.

·                 მე სარკმლიდან ვუცქეროდი ამ ამბავს,როცა მივხვდი რომ არ მიჰყიდეს ,დავუძახე „დახოცეთ“.ჩემმა ყმებმა ზანგები შეიპყრეს , თავები წააცალეს და გვამები ზღვაში გადაყარეს.შემდეგ ქალს შემოეხვივნენ.მაშინვე ჩავეგებე და ქალი იმათ გამოვარიდე.

·                 არ ვიცი მისი სიტურფე და სინაზე როგორ გიამბო,ვფიცავარ ის მზეა,მზეს უფლება აღარ აქვს მზე ერქვას. ეს რომ თქვა ფატმანმა სახეზე ხელი შემოიკრა.ავთანდილმაც  ცხელი ცრემლები გადმოყარა.

·                 ტირილით რომ გული იჯერეს ავთანდილმა სთხოვა თხრობა აღარ გაწყვიტოო.ფატმანმა განაგრძო.სხეულის ყველა ასო(ნაკვთი ) დავუკოცნე, ჩემს ტახტზე დავსვი და ჩემი გული მას მივუძღვენიო.

·                 შეკითხვები ვკადრე: ვინ ხარ მზეო? რა ეროვნების? იმ ზანგებს საიდან მოჰყავდი, შენ,  ციური არსებაო ?არ მიპასუხა მხოლოდ ცრემლების „ას-ნაკეცი წყარო“ ვნახე.

·                 როცა შეკითხვებით ძალიან შევაწუხე ,მითხრა „შენ ჩემთვის დედა და დედაზე უმჯობესი ხარ,მაგრამ რად გინდა ჩემი ამბავი,ვარ ერთი ვინმე მარტოსული და  უბედური.თუ კიდევ რამეს მკითხავ, ღმერთის მგმობელი იქნებიო“

·                 ვთქვი ყველაფერს თავის დრო აქვს,რატომ ვერ მივხვდი რომ ახლა საუბრის დრო არ არის-მეთქი.

·                 ავიყვანე სახლში . ძლივს დავმალე მისი შუქი ,თუმცა მრავალ-კეცი მძიმე ფარდები ჩამოვაფარე.სამყოფი მოვუკაზმე,არავისთვის არაფერი მითქვამს.ერთი ზანგი დავუყენე მსახურად.მალულად ვაცხოვრებდი მხოლოდ მე შევდიოდი მის სანახავად.

·                 დღე და ღამე განუწყვეტლად ტიროდა,ვეხვეწებოდი „დადუმდი“-მეთქი.

 

„შინა შევიდი,მას წინა ედგის ცრემლისა გუბები,

შიგან სისხლისა მორევსა ეყრდნის გიშრისა შუბები

მელნისა ტბათათ იღვრების სავსე სათისა რუბები

შუა ძოწსა და აყიყსა სჭვირს მარგალიტი ტყუბები „

ასე აღწერს ფატმანი ნესტანის ცრემლიან თვალებს და ბაგეებს

 

·                 ნიადაგ ცრემლებს ღვრიდა დროც კი ვერ შევურჩიე მეკითხა „ვინ ხარ და ასე რატომ ხარ ?“

·                 არც ქვესაგებელი უნდოდა არც ზესაბურავი,მუდამ იმ თავისი რიდით და ყაბაჩით იყო,სასთუმლად მკლავს ამოიდებდა ხოლმე,ათასი თხოვნის შემდეგ ძლივს ვაჭმევდი მცირედს

·                 სასწაული რიდე კი ჰქონდა .იმ ქსოვილს „სილბო ჰქონდა ნაქსოვისა და სიმტკიცე ნაჭედისა“

·                 ასე გადიოდა დრო.ქმარს ვერ ვუმხელდი საიდუმლოს,მეშინოდა მეფის სასახლეში  არ ეთქვა იმ ფლიდ უსენს.ასე შევდიოდი მასთან და გამოვდიოდი.

·                 როცა მისი ვერაფერი გავარკვიე,  ვთქვი, ქმარმა თუ შემიტყო საიდუმლო  მომკლავს, ჯობია გავენდო, მანამდე კი დავაფიცო რომ არ გაამჟღავნებს ჩემს საიდუმლოს.იმედი მქონდა რომ სულს არ წაიწყმედდა და ფიცს არ გააცუდებდა(გასტეხდა)

·                 ერთხელაც ქმარს „ველაღობე,ველაციცე“ მერე ვუთხარი რაღაცას გეტყვი,მაგრამ მანამდე შემომფიცე, რომ არავის ეტყვი რასაც გაიგებ.საშინელი ფიცით დაიფიცა.

·                 ყვეფერი მოვუყევი  უსენს ამ ლმობიერ,გულჩვილ  კაცს. მერე მის სანახავად წავიყვანე.

·                 უსენი ქალის  სილამაზემ გააკვირვა და შეკრთო კიდეც .მას ქალი თავიდან  ხორციელი(ადამიანი) არც კი ეგონა.

·                 ქალს ახლა ორივე  ვეკითხებოდით ვინაობას .ისევ არ გვპასუხობდა. ვეფხივით და ავაზასავით პირქუშად იჯდა.მერე კითხვებით როცა ვაწყენინეთ, ატირდა. თავი დამანებეთო, მხოლოდ ეს გვითხრა.ძლივს დავაწყნარეთ მერე ხილი მივართვით,მაგრამ ვერ ვაჭამეთ

·                 უსენმა თქვა: ჩემი ყველა ჭირი ამან დამავიწყა,ეს ლოყები მხოლოდ მზის ღირსია კაცი მათ როგორ უნდა შეეხოს და აკოცოსო,მეთუ ჩემი შვილები მის თავს მერჩივნოს მაშინ ღმერთმა დახოცოს ისინიო.

·                 ქალის სილამაზემ დაგვატყვევა მე და უსენი

„მას ვუჭვრიტეთ დიდი ხანი,წამოვედით სულთქმით,ახით

შეყრა გვიჩნდის სიხარულად,გაყრა დიდად ვივაგლახით

ვაჭრობისა საქმისაგან მოვიცალით,იგი ვნახით

გულნი ჩვენნი გაუშვებლად დაეტყვევნეს მისით მახით „

·                 რაღაც დროის შემდეგ უსენმა მეფის მონახულება მოინდომა.ტაბლაზე მარგალიტები და ძვირფასი თვლები დააწყო და მეფესთან ძღვენად წაღება გადაწყვიტა. შევევედრე  მეფესთან მთვრალი „დარბაზის ერი“ კარისკაცები დაგხვდებიან,ახლავე მომკალი  ამ ქალის ამბავს იმათთან თუ გაამჟღავნებ -მეთქი.ისევ შემომფიცა ,საიდუმლოს შევინახავო.

·                 უსენი როცა მივიდა ხელმწიფეს ნადიმი ჰქონდა.“უსენ არიფი მეფისა ‘’ (მეფემ წინ დაისვა.მიიღო მისგან მირთმეული ძღვენი.მეფემ იმ დღეს მრავალი ღვინით სავსე სასმისი დაცალა.არიფი უსენიც დათვრა.მიკვირს ამდენ თვალ-მარგალიტს რომ მიძღვნი თავს გეფიცები ამის მეათედსაც ვერ გადაგიხდი სამაგიეროსო უთხრა მეფემ ნადიმობისას უსენს.

·                 უსენმა თაყვანისცა და ჰკადრა მაღალო ხემწიფეო რაც მაქვს ოქრო და საჭურჭლე განა სულ თქვენი არააო?დედის მუცლიდან მე არაფერი გამომყოლია.ყველაფერი თქვენი ნაბოძებიაო.

·                 ამ ძღვენის სამადლობელი არაფერი გაქვთო.მე სხვა ძღვენი მაქვს თქვენი ვაჟისთვის,იმას კი ნამდვილად დამიმადლებთ,როდესაც ნახავთ მზის მსგავს ქალს,მაშინ კი მეტად გაამრავლებთ თქვენს წყალობას ჩემზეო.

·                 რაღა გავაგრძელო,მთვრალმა ვაჭარმა,აცუნდრუკებულმა-“ცქაფმა“,ანგარებიანმა -„უწრფელმა“ დაივიწყა მოცემული ფიცი,დაივიწყა „მუსაფნი“ და „მაქანი“- წმინდა წიგნები და მეფეს უამბო ქალის პოვნის ამბავი.ზღვათა მეფეს(მელიქ(მეფეს ნიშნავს) სურხავს) ესიამოვნა რაც მოისმინა და ბრძანა ქალის სასახლეში მოყვანა.

·                 მეფის მონათა უხუცესი სამოცი მონის თანხლებით მოვიდა ჩემთან. მომესალმა და ქალის გადაცემა მომთხოვა უსენმა მეფეს უძღვნაო.

·                 ეს რომ გავიგონე ცა რისხვით დამატყდა თვზე.მერე გავიკვირვე „რა ქალი გინდა,რომელი?’’ისევ გამიმეორეს ,უსენმა უძღვნა მეფეს ელვის მკრთომელი ქალიო.კანკალი ამივარდა.

·                 შევედი ქალთან.ის  ისევ მტირალი დამხვდა.ვუთხარი,ცა რისხვით მობრუნდა ჩემსკენ,მეფესთან დამასმინეს და  მეფე გითხოვს.

·                 მან მითხრა დაო,ნუ გიკვირს

„ბედი უბედო ჩემზედა მიწყივ ავისა მქმნელია

კარგი რამ მჭირდეს, გიკვირდეს,ავი რა საკვირველია

 სხვადასხვა ჭირი ჩემზედა არ ახალია ძველია“

 

·                მერე ადგა შიში არც გაჰკარებია,ამ დროს ვეფხს ჰგავდა .

“ლხინი ლხინად არად უჩნდა,მართ აგრევე ჭირად ჭირი „

 

·                მე საგანძურში (საჭურჭლეში) შევედი .თვალ-მარგალიტი ავიღე .თითო მათგანი თითო ქალაქი ღირდა. მას მივეცი.წელზე შემოვარტყი სარტყელში დამალული.ვუთხარი სადმე გამოგადგება-მეთქი და მეფის მონებს ჩავაბარე

·              უამრავი ხალხი მოაწყდა სამეფო სასახლეს ,როცა ქალი იქ მიიყვანეს

·              თვით მრავლის მნახველი მეფე უნახავივით გაკვირვებული იყო.ქალი ღმერთის გაჩენილად მიიჩნია და აღნიშნა,ამის მიჯნური ,წესით შეშლილი უნდა დარბოდეს ველადო .

·              მეფემ გვერდზე დაისვა და ვინაობა ჰკითხა.ქალი მეფის ნათქვამს ყურს არ უგდებდა.მისი გული სხვაგან იყო,გონება კი სხვა რამეს იგონებდა.

·              ეს ან ვინმეს მიჯნურია და თასვისი  საყვარელი აგონდება ან ბრძენია რომლისთვისაც  ჭირს და ლხინს ერთი ფასი აქვსო- თქვა მეფემ

·              ღმერთმა ქნას ,ჩემი ძე შინ გამარჯვებული დაბრუნდეს ,მე მას ამ მზესავით ქალს დავახვედრებ, იქნებ მან ათქმევინოს, რაც ჩვენ ვერ ვათქმევინეთო.

·              ზღვათა მეფის ძე კარგი ყმა არის,ხასიათით და გარეგნობით ბადალი არა ჰყავს,უშიშარი ვაჟკაცია.ის იმ დროს სალაშქროდ იყო წასული.

·              ნესტანს ძვირფასი თვლებით მორთული სამოსი ჩააცვეს თავზე კი მთლიანი ლალისგან გათლილი გვირგვინი დაადგეს.უფლის წულის  „საწოლში“ მაღრიბული ოქროს ტახტი დაუდგეს

„ადგა თვით დიდი ხელმწიფე,პატრონი სრისა სრულისა

მას ზედა დასვა იგი მზე,ლხინი მჭვრეტელთა გულისა „

ცხრა ხადუმი(საჭურისი) კარის მცველად დაუყენეს.

·              თავად მეფე კი სანადიმოდ დაჯდა.უსენს უზომო საბოძვარი უბოძა

·        პირ-მზე ქალმა კი იფიქრა ეს რა მკვლელი ბედი მაქვს,სადაური სად მოვსულვარ,ვის უნდა დავრეჩე ვისთვის შეშლილი.რა ვქნა, რა ვიღონო,ეს რა ძნელი სიცოცხლე მაქვსო.

·        მერე გადაწყვიტა ეცადა,იქნებ ამჯერად მაინც მომხედოს ღმერთმაო.თქვა:

„სიკვდილამდის ვის მოუკლავს თავი კაცსა მეცნიერსა ?

რა მისჭირდეს, მაშინ უნდან გონებანი გონიერსა“(აფორიზმი)

·       ხადუმებს დაუძახა და უბრძანა : მომისმინეთ და ცნობაზე მოდით,ჩემს პატრონობას და კონტროლს თავი დაანებეთ მოტყუებულები(მოღორებულები) და შემცდარები ხართ,შემცდარია თქვენი პატრონიც(მეფე) რომელიც ჩემს სძლობას(თავის ვაჟის ცოლობას) ლამობს და  ბუკს,ტაბლაკს, და ნობას(საკრავებია) უკრავს და ზეიმობს.მე თქვენს დედოფლად არ ვარგივარ,ღმერთმა მაშოროს მამაკაცი თუნდაც პირად მზე და საროს ტანი  ჰქონდეს.მე სხვა ამბავი მჭირს.თქვენთან ჩემი სიცოცხლე არ გამოვა.უეჭველად თავს მოვიკლავ,“გულსა დავიცემ დანასა“,მეფე კი თქვენ დაგხოცავთ .ამას ჯობია ,ძვირფასს განძს მოგცემთ,რომელიც წელზე მაქვს შემორტყმული,გამაპარეთ და გამიშვით თორემ სანანებელი გაგიხდებათო

·       შემდეგ თვალ-მარგალიტი და ლალის გვირგვინიც ხადუმებს მისცა

·     

  „მონათა მიხვდა სიხარბე მის საჭურჭლისა ძვირისა

დავიწყდა შიში მეფისა,ვითა ერთისა გზირისა

გამოპარება დაასკვნეს,მის უებროსა პირისა

ნახეთ თუ ოქრო რასა იქმს,კვერთხი ეშმაკთა ძირისა „

 

·       საჭურისები დახარბდნენ განძს,დაივიწყეს მეფის შიში ,თითქოს ის ერთი უბრალო გზირი (მაშინდელი პოლიციელი) ყოფილიყო.გადაწყვიტეს გაეპარებინათ ქალი.ოქრო ეშმაკის კვერთხია ის ადამიანს სიკვდილის შიშსაც კი ავიწყებს

 

·      

„ვა ოქრო მისთა მოყვასთა აროდეს მისცემს ლხენასა

დღედ სიკვდილამდის სიხარბე შეაქნევს კბილთა ღრჭენასა

შესდის და გასდის,აკლია ემდურვის ეტლთა რბენასა

კვლა აქა სულსა დაუბამს,დაუშლის აღმაფრენასა“

 

ოქრო(ფული) არასოდეს მოასვენებს მის მოყვარულს,სიკვდილამდე  კბილთა ღრჭენით იცხოვრებს ხარბი ადამიანი,ხარბმა რაც არ უნდა შემოსავალი მიიღოს მანც აკლია და ბედს უჩივის.ხარბი კაცის სული სული დაბმულია მას აღმაფრენის უნარი დაკარგული აქვს

 

·       ერთმა ხადუმმა ტანსაცმელი გაიხადა და ქალს ჩააცვეს.საჭურისებმა ის სხვა კარით გაიყვანეს. ამ დროს   სასახლეში ნადიმი იყო,“იჯრებოდა დარბზს მსმელი“

„დარჩა მთვარე გველისაგან,გავსებული,ჩაუნთქმელი“ 

ქალი გადაურჩა საშიშიშროებას.

 

·       საჭურისებიც გაიპარნენ და გადაიკარგნენ.გამოპარული ქალი ჩემთან მოვიდა  და კარზე დარეკა „ფატმანი“ იკითხამმაშინვე გავეგებე,გაკვირვებულმა შინ მოვიწვიე,იუარა.

·       მიბრძანა თავი ვიყიდე შენი მოცემული თვალ-მარგალიტით,სამაგიეროს ღმერთი გადაგიხდის,ვეღარ დამმალავ ,გამიშვი ,სანამ მეფე გაიგებდეს სასწრაფოდ ცხენით გამამგზავრეო.

·       საჯინიბოში შევიყვანე ,საუკეთესო ცხენი ავხსენი,შევუკაზმე და ზედ შევსვი და გავუშვი.

„წახდა ჩემი ჭირნახული,ვერ მოვიმკე,რაცა ვთესი“  თქვა ვაჭრულად ფატმანმა.

 

·       ქალის გაპარვის ამბავი გამოაშკარავდა,მთელი ქალაქში ეძებდნენ,ჩემთანაც მოვიდნენ,მეფის შემცოდე ვიყო და მაზღვევინეთ თუ აქ იპოვოთ მეთქი.

·       ეძებეს,ვერაფერი გაიგეს,გაწბილდნენ,იმ დღის შემდეგ გლოვობს ხელმწიფე.ქალის წასვლის შემდეგ

„მზე მოგვეშორვა,მას აქათ ჩვენ ვართ სინათლე- კლებულნი „

 

·                   იმ ქალზე კიდევ მოგიყვები ,მაგრამ ჯერ იმას გეტყვი რას მემუქრებოდა ის კაცი. ჩემდა სამარცხვინოდ მე მისი საყვარელი ვიყავი.

„კაცსა დასვრის უგულობა და დიაცსა ბოზი ნაცი ‘’

კაცს სახელს გაუტეხს გულგრილობა და ქალს  კი ავხორცობა(ბოზობა)

 

·                   მე არ ვჯერდები უსენს სუსტია („მჭლე“) და შეუხედავი („თვალად ნასი’’)

ის კაცი სამეფო კარის ღვინის დეგუსტატორი (ჭაშნაგირი) მეფის კარზე გამორჩეული კარისკაცი იყო.(დარბაზს იყო მეტად ხასი)

ჩვენ გვიყვარდა ერთმანეთი,მაგრამ ახლა მასზე ძაძებს ნამდვილად  ვერ ჩავიცვამ და სიამოვნებითაც დავლევდი მის სისხლს.

 

·                   ქალის ამბავი მასთან მოვყევი,დიაცურად უჭკუოდ მომივიდა,მოვუყევი რომ ჩემთან მოვიდა და გავაპარე ეშმაკურად.მელიასავით“მელურად“.ამის გამჟღავნებას მემუქრებოდა მეფესთან.ახლა როცა ვიცი რომ მკვდარია,თავი დახსნილი და გადარჩენილი მაქვს.

·                   სულ მემუქრებოდა რამდენჯერაც წავეკიდებოდით(მაშანტაჟებდა) როდესაც  შენ პაემანზე მოგიწვიე ის აქ არ მეგონა.ჩამოსულიყო.მოსვლას აპირებდა,შენც მოხვედი.იმიტომ გაკადრე „ნუ მოხვალ“-მეთქი ამიტომ მოგაგებე მონა წინ.

·                   შენ უკან აღარ გაბრუნდი.ისიც მოვიდა

„შეიყარენით ორნივე,ჩემზედა დაიჯარენით ‘’

ამიტომ შევშინდი.იმას ჩემი სიკვდილი გულით უნდოდა და არა სიტყვით

 

·                   რომ არ მოგეკლა,როგორც კი სასახლეში მივიდოდა,დამასმენდა. მეფე  ჩემი შვილების ხორცს მაჭმევდა ,მერე ქვით ჩამქოლავდა

·                   ღმერთმა გადაგიხადოს სამაგიერო,იმ გველის  მზერას მშვიდობით რომ გადამარჩინე.აწი სიკვდილის აღარ მეშინია

·                   ავთანდილმა დაამშვიდა ფატმანი, იმისი ნუღარ გეშინია ის უკვე მკვდარია. ნათქვამია:

„მოყვარე მტერი ყოვლისა მტრისაგან უფრო მტერია;

არ მიენდობის გულითა,თუ კაცი მეცნიერია“(აფორიზმია)

„მოყვარე“ მტერი აშკარა მტერზე უარესია,მცოდნე და გამოცდილი კაცი  ასეთ „მოყვარეს“ არ უნდა ენდოს

 

·                 ისევ ქალის ამბავი მითხარი  როცა გააპარე იმის შემდეგ მის შესახებ რა გაიგე.ფატმანი ატირდა.

 

 

ხ

სამახსოვრო ადგილები :

`saxli da Svili momZulda, vjdi uguloTa guliTa,

mas vigonebdi mRviZare, ra mimeZinis luliTa;

 usen, gamtexi ficisa, miCns usjuloTa sjuliTa,

 ver mimiaxlos saaxlod krulman piriTa kruliTa.

ხ

movida siTme Raribi mona moyvsiTa samiTa,

mona monurad mosili, sxvani mgzavrulad xamiTa;

sasmel-saWmeli moiRes, qalaqs nasyidi dramiTa,

smides, Wamdes da ubnobdes, sxdes mxiarulni amiTa.

 

ხ

«me varo mona mefisa maRlisa, qajTa mfloblisa;

 maT mihxvda cema senisa, maTisa damamxoblisa:

mogvikvda Semwe qvrivisa, Semwynarebeli oblisa,

 aw SvilTa misTa da misi zrdis, ukeTesi mSoblisa.

 

 «dularduxt aris diaci, magra klde, viTa lodia,

visca ar dahkods, yma misi veravis daukodia;

mas usxen wvrilni Zmis-wulni: rosan da erTi rodia,

- aw igi qajeTs xelmwifed qve zis, morWmuli swodia.

 

 «gvesma ambavi, zRvaT iqiT sikvdili disa maTisa,

 SeiWirvebdes vazirni, daSales qmna xalvaTisa

ხ

roSaq monaa, Tavadi monisa bevr-aTasisa

 

ხ

 

 

roSaq brZana: «mo-mca-vin-mklavs, me tirilsa ar davhxvdebi.

mindors waval, vimekobreb, alafiTa avivsebi,

Sina moval Soebuli, adre zeda moveswrebi,

mefe disa datirebad wavidodes, wa-ca-vhyvebi».

 

 «gviTxra misTa xelisaTa: «waval, Tana wamomyeviT!»

 wagvitana mona asi, yvelakai misgan rCeviT.

 dRisiT, mzisiT vmekobrobdiT, RameTaca viyvniT TeviT;

 dia vleweT qaravani, lari Cvenke gardmovdeviT.

 

ხ

  man ara gviTxra, gauSva wyaro cremlisa cxelisa.

  ra sabraloa gavsili mTvare, CanTqmuli gvelisa!

ხ

«arca ra cxadi ambavi, arca ra dasamalavi,

ara ar gviTxra, vin iyo, an visgan namuxTalavi;

quS-quSad gveubneboda, kuSti, Tavisa mkrZalavi,

viTa aspiti, mWvretelTa misTa TvaliTa mlalavi.

ხ

bedi mefisa Cvenisa arsTagan sanatrelia,

miT rome RmerTi mas miscems, rac ufro sakvirvelia

ხ

«rosans SevhrToTo, - dularduxts mefesa ubrZanebia,

- jerT qorwinebad ara mcals, aw guli cecxl-nadebia;

 Semoviqcevi, SevisZlob, vin cisa mzed naqebia».

 cixes dausvams, xadumi erTai uaxlebia.

ხ

«yovli mcodneli grZnebisa mas Tana wautania

, miT rome gzaa saWiro, mterni saomrad mzania;

 qve dauyria moymebi, vinc ufro gulovania,

daeyovnebis: wasrula, jereT cotai xania.

 

«qajTa qalaqi aqamdis mterTagan ubrZolvelia:

qalaqsa Sigan magari klde maRali da grZelia,

mas kldesa Sigan gvirabi, asaZromeli xvrelia,

mun aris marto mnaTobi, misTa SemyrelTa mwvelia.

 

«gvirabis karsa niadag moyme scavs ar pir-nasebi,

aTi aTasi Wabuki dgas, yvelakai xasebi,

qalaqis karTa samTave - samaTas-samaTasebi

ხ

qajni yvela uxorcoa, raman Seqmna xorcielad?

 

`mis qalisa sibraluli amanTebs da midebs alsa,

magra qajni uxorconi ras aqmneven, mikvirs, qalsa?!

ხ

ar qajnia, kacniao, mindobian kldesa salsa.

 

`qajni saxelad miT hqvian, arian erTad krebulni

kacni, grZnebisa mcodneni, zeda gaxelovnebulni,

yovelTa kacTa mavneni, igi arvisgan vnebulni;

maTni Sembmelni wamovlen dambrmalni, dawbilebulni.

 

`iqmen rasme sakvirvelsa, mtersa Tvalsa daubrmoben,

 qarTa aRZrven saSinelTa, navsa zRva-zRva daamxoben,

 viTa xmelsa gairbenen, wyalsa wmidad daaSroben,

 swaddes - dResa bnelad iqmen, swaddes - bnelsa anaToben.

 

`amisTvis qajad uxmoben gareSemoni yvelani,

Tvara igica kacnia Cvenebrve xorcielani

ხ

mas Rame fatman iama avTandilTana woliTa;

yma undo-gvarad exvevis yelsa yeliTa broliTa,

hklavs TinaTinis goneba, Zrwis idumliTa ZrwoliTa

ხ

ityvis, Tu: `mnaxeT, mijnurno, igi, vin vardi a visad,

umisod nexvTa zeda vzi bulbuli msgavsad yvavisad!

 

 ხ

 fatman mas zeda ixarebs, marT viTa iadonia.

 Tu yvavi vardsa iSovnis, Tavi bulbuli hgonia.

ხ

avTandil brZana: `he fatman, vici es saqme Senia,

 dahkrTebi ama ambavsa, marT viTa gvel-nakbenia,

magra aqamdis marTali Sen Cemi ara gsmenia,

ხ

`modi da, fatman, mewie, vecadneT missa rgebasa,

 vuSveloT, igi mnaTobni nuTu miecnen Svebasa;

 vinca scnobs kaci, yvelai Cvensa daiwyebs qebasa,

 nuTu kvla mihxvden mijnurni erTmanerTisa xlebasa.

 

 `momgvare, qajeTs gavgzavnoT igive mona grZneuli,

qalsa vacnoboT yvelai ambavi, Cvengan cneuli;

manca gvacnobos marTali, vqmnaT misi gamorCeuli,

RmerTman qmnas, qajTa samefo mogesmas Cvengan Zleuli!

ხ

fatman Tqva: `RmerTsa dideba, saqmeni momxvdes, mo, rani,

dRes rome mesmnes ambavni, ukvdavebisa sworani!

mohgvara mona grZneuli, Savi marT viTa yorani;

ubrZana: `qajeTs gaggzavni, wa, gzani gisxen Sorani!

·        ამქვეყნიური ცხოვრება(საწუთრო) სატანასავით ცრუა.ვერავინ გაუგებს მას,საწუთრო ღალატობს ადამიანს(მუხთალია).ყველაფერი იცვლება წუთისოფელში( ოხრდება,ოხრად რჩება, იღუპება).

·        ფატმანმა ქალის ამბავი განაგრძო.სახლი და შვილი მომძულდა,ფიცის გამტეხი უსენი მას შემდეგ ვერ მეკარება

·        ერთ საღამოს,მზის ჩასვლისას,მცველებთან ერთად გარეთ გასული, თავშესაფართან აღმოვჩნდი, მას ვიგონებდი თან ყველა მამაკაცს ვწყევლიდი.

·        ვიღაც მონა მოვიდა 3 ამხანაგთან ერთად.მონას მონასავით ეცვა, იმ სამს მგზავრებივით.მოიტანეს ქალაქი გროშებად ნაყიდი საჭმელ-სასმელი, დასხდნენ და შეექცნენ.მხიარულად იყვნენ.

·        თქვეს, ჩვენ აქ უცხო ხალხი შევიკრიბეთ,მოდი ერთმანეთის ამბავი გავიგოთო.

·        თხრობა მონამ დაიწყო .მე ქაჯთა მეფის მონა ვარ.ჩვენს მეფეს სენი შეეყარა.მოგვიკვდა ქვრივთა შემწე და ობოლთა შემწყნარებელი მეფე.

„მოგვიკვდა შემწე ქვრივისა,შემწყნარებელი ობლისა „ .

მის შვილებს მისი და ზრდის ახლა.

ქაჯთა მეფის დას დულარდუხტი ჰქვია,დიაცია მაგრამ კლდის ლოდივით მაგარია,მის ყმებს ვერავინ ვერაფერს აკლებს.

„დულარდუხტ არის დიაცი,მაგრა კლდე ვითა ლოდია ‘’

მის ძმის-წულებს(ძმის -შვილებს) როსანი და როდი ჰქვიათ.

 

ზღვათა გაღმიდან მათი დის სიკვდილის ამბავი მოგვივიდა,გლოვა გამოცხადდა.

როშაქი მეფის მონაა და  თავადი მრავალ ათასიანი ჯარისა, როშაქმა თაქვა მე გლოვას არ ვაპირებ,წავალ სამეკობროდ,ალაფს ავიღებ და ნაშოვნით დავბრუნდები.თუ დულარდუხტი დის დასატირებლად წავა, წავყვები.„როშაქ მონაა,თავადი მონისა ბევრ-ათასისა“

როშაქმა ასი მონა აგვარჩია.დღისით,მზისით ვმეკობრეობდით,ღამეებსაც ვათენებდით. ბევრი ქარავანი გავძარცვეთ.

„დია ვლეწეთ ქარავანი,ლარი ჩვენსკენ გარდმოვდევით“

 

ეთხელ ბნელი ღამით მინდორ-მინდორ მოვდიოდით,ძლიერი შუქი შევნიშნეთ შუა ტრამალზე.ზოგმა ვთქვით ცისკრის ვარსკვლავიაო,ზოგმა მთვარეო-მერე შუქისკენ წავედით.“შორს მოვუარეთ,მივედით,შემოვადეგით გარეო „

იმ სინათლიდან ხმა გავიგონეთ: ვინ ხართ? გულანშაროს ელჩი (მოციქული) ვარ ქაჯეთს მივდივარ და ნუ დამაბრკოლებთო.

ეს რომ გავიგონეთ ალყად შემოვერტყით . პირ-მზე, ცხენოსანი ქალი ვიხილეთ. მისი სახის ციმციმი მზესავით ეფინებოდა ჩანელებულ ველს. „ძვირ-ძვირად(ცოტ-ცოტად) გვეუბნებოდა სიტყვებსა რასმე წყნარებსა“

მონა არ იყო ,ტყუოდა. როშაქმა შეატყო ქალობა.აღარ გავუშვით.დავიჭირეთ.

ვინაობა ვკითხეთ

“ მან არა გვითხრა,გაუშვა წყარო ცრემლისა ცხელისა

რა საბრალოა გავსილი მთვარე ,ჩანთქმული გველისა „

არც ცხადი არც დასამალავი ამბავი გვითხრა,არ გვითხრა ან ვინ იყო,ან  ვინ უღალატა.ქუშ-ქუშად(მოღუბლული სახით),კუშტად(ნძალადევად) გვპასუხობდა ასპიტივით(გველია) გვიმზერდა.

როშაქმა თქვა.თავი გაანებეთ,ჩვენი მეფის ბედი სანატრელია,ღმერთი აძლევს ყველაზე საუკეთესოსო.ეს ქალი ღმერთს მისთვის მისაგვრელად მოუცია,საჩუქრად მივართვად ძალიან მადლიერი დაგვრჩება,თუ დავმალავთ,გაგვიგებს,ჩვენი მეფე ამაყია არ გვაპატიებს თან ეს ჯერ ერთი ეს მეფის უპატივცემულობა იქნება მეორეც  სახელი გაგვიტყდებაო.

როშაქს დავეთანხმეთ და ქაჯეთისკენ დავიძარით.მე როშაქს დავეთხოვე და გულანშაროში წამოვედი,რაღაც საქონელი მაქვს ასაღებიმწავიღებ და მათზე-ადრე ჩავალ ქაჯეთშიო.

 

მე ამას ყურს ვუგდებდი.მოვაყვანინე ის მონა და ქალის ამბავი ხელახლა გამოვკითხე.კვლავ გაიმეორა.

მე ორი ზანგი მონა მყავს,გრძნეულები (ჯადოქრეობა იციან) არიან.ისინი ქაჯეთს გავგზავნე,მისი ამბის გასაგებად.

3 დღეში დაბრუნდნენ.მეფისთვის მიუგვრიათ რომელიც დის დასატირებლად მიდიოდა.საცოლედ დაუნიშნავთ მეფის-ძმისწულებიდან უმცროსისათვის -როსანისათვის.

როსანს შევრთავო დულარდუხტს უბრძანებია,მაგრამ ჯერ არ მცალია,გარდაცვლილი დის გამო გულს ცეცხლი მედება,რომ დავბრუნდები(შემოვიქცევი) მაშინო.ციხეკოშკში დაუსვავს და ერთი საჭურისი დაუყენებია მცველად.

დულარდუხტი- ქაჯეთის დედოფალი ახალი წასულია,ქაჯეთის ყველა გრძნეული  თან ახლავს(რადგან ძნელ გზას ადგას) ქაჯეთში დატოვებული ყავს მხოლოდ გულოვანი მოყმეები.

 

ქაჯთა ქალაქი აქამდე არავის აუღია.ქალაქში მაღალი კლდეა.იმ კლდეში ვიწრო გვირაბია მგვირაბის კარს 10-000 ძლიერი მეომარი იცავს,ხოლო ქალაქის 3 კარს თითოს 3 ათასი მეომარი.

 

ამ ამბის მოსმენა ავთანდილს ესიამოვნა,მაგრამ არ შეიმჩნია,ღმერთს მადლობა შესწირა. ფატმანს სთხოვა ქაჯეთის ამბავი უფრო დაწვრილებით მოეყოლა.

ის ქალი მეცოდება,მაგრამ ერთი ეს გამაგებინე „უხორცო“ქაჯებს(სულებს) ქალი რაში ჭირდებათო.

ფატმანმა თქვა; სულები არ არიან ქაჯები ადამიანები არიან

„ქაჯნი სახელად მით ჰქვიან,არიან ერთად კრებულნი

კაცნი გრძნებისა მცოდნენი,ზედა გახელოვნებულნი

 ყოველთა კაცთა მავნენი,იგი ვერვისგან ვნებულნი;

მათნი შემბმელნი,წამოვლენ დამბრმალნი(დაბრმავებულები),დაწბილებულნი“

 

მტერს თვალს უბრმავებენ,ქარიშხალს იწვევენ და გემებს ძირავენ,წყალზე როგორც ხმელეთზე ისე დადიან,წყალს დააშეობენ,როცა სწადიათ დღეს აბნელებენ და ღამეს ანათებენ.

ამიტომ ეძახიან ქაჯებს თორემ ისინიც ადამიანები არიანო.

 

ავთანდილმა ღმერთს მმხურვალე მადლობა უძღნა.ფატმანს რაღაც ეჭვი შეეპარა მაგრამ ავთანდილი განაგრძობდა თავის როლის თამაშს.

„ყმა ნამუსსა ინახვიდა, სიყვარულსა იფერებდა

ფატმან ყელსა ეხვეოდა,პირსა მზესა აკოცებდა „

 

იმ ღამეს ფატმანმა ისიამოვნა,ყმა უნდომლად ეხვეოდა,თინათინი აგონდებოდა და იდუმალი ძრწოლით ძრწოდა.ჩუმად ტიროდა.ფიქრობდა  ბულბული ნეხვზე ვზივარ ყვავივითო.ფატმანი კი იადონივით ხარობდა.

„თუ ყვავი ვარდსა იშოვნის,თავი ბულბული ჰგონია“(აფორიზმი)

 

როგორც იქნა გათენდა,დიაცმა(ფატმანმა) ავთანდილს ბევრი სამოსი აჩუქა რაც გინდა ჩაიცვი მე ნუღარ მომერიდებიო.

ავთანდილმა თავის გამჟღავნება გადაწყვიტა,ვაჭრული სამოსი გაიხადა და საჭაბუკო შეიმოსა.

“ მოიმატა დამშვენება,დაემსგავსა ლომი მზესა“

ფატმანს ავთანდილისთვის სუფრა ქონდა გაშლილი,როცა ავთანდილი ახლებურად შემოსილი დაინახა ფატმანს გაუკვირდა მასე ჯობიაო უთხრა.ავთანდილი იღიმოდა.

ისაუზმეს.ავთანდილი შინ დაბრუნდა და „ამოდ დაიძინა „

საღამოს როცა გაიღვიძა.ფატმანი თავისთან იხმო.ფატმანი მივიდა.

ავთანდილმა დიაცი დასვა და დაიწყო, ვიცი ეს ამბავი შეგაკრთობს გველ-ნაკბენივით,მაგრამ აქმდე შენ ჩემი მართალი ამბავი არ გსმენია.ქარავნის პატრონი ვაჭარი გგონივარ,მე როსტევანის სპასპეტი ვარ ,მრავალი საჭურჭლის პატრონი,მას ერთი ასული ჰყავს ხმელეთის მანათობელი,ისაა ჩემი დამწველი და ჩემი დამადნობელიო.მან გამომგზავნა იმ ქალის საძებნად შენ რომ გყოლია,მის ძებნაში ყველა ქვეყანა შემოვიარე.მისთვის ველად გაჭრილი ლომი მინახავს და მოუყვა ყველაფერი.ბოლოს კი უთხრა ყველაფრის წამალი შენ ფატმანი ხარო.

მერე სთხოვა ფატმან დამეხმარე ,ვუშველოთ ნეტანს და ტარიელს,ვინც კი გაიგებს ყველა ქებას დაგვიწყებსო.

ქაჯეთს გავგზავნოთ შენი გრძნეული მონები,ქალს გავაგებინოთ ამბავი,ისიც გაგვაგებინებს და ისე მოვიქცეთ რასაც გვირჩევსო,

„ღმერთმა ქნას ქაჯთა სამეფო მოგესმას ჩვენგან ძლეული ‘’

ფატმანმა ღმერთი ადიდა და

„მოჰგვარა მონა გრძნეული შავი მართ ვითა ყორანი“

დაავალა

„მას მზეს ჰკადრე მიზეზი მისისა განკურნებისა ‘’ (ნესტანისაგან გაიგე რა არის საჭირო მის დასახსნელადო )

მონამ უთხრა „ხვალვე მოგართვა ყოვლი ამბავი“-ო

 

 სამახსოვრო ადგილები:

 `Tuca Tu Seni ambavi Sen ara momasmenie,

me egreca vcan marTali, miT gulsa movalxenie;

SenTvis xel-qmnilsa tariels ambiTa moalxenie,

 ornive mihxvdeT wadilsa, igi vardobdes, Sen ie.

 

mosrula Senad saZebrad misi Zmad-Seficebuli,

 avTandil, moyme arabi, arabeTSigan qebuli,

spaspeti rosten mefisa, vervisgan dawunebuli;

 Sen swerdi Sensa ambavsa, laRi, brZnad gagonebuli.

 

`Cven amisTvis ese mona gamovgzavneT Tqvensa wina,

 vcnaT ambavi qajeTisa, mosrulanca qajni Sina?

 mandaurTa meomarTa angariSi wvrilad gvina:

vin arian mcvelni Senni, an Tavadi maTi vin a?

 

`raca ici mandauri, mogviwere, gaamJRavne;

merme Sensa sayvarelsa niSani ram gaugzavne!

Seni yvela aqanamdis Wiri lxinsa gaaTavne,

RmerTsa undes, moyvareni Sesaferni Segazavne!

ხ

man grZneulman moli rame wamoisxa zeda tansa,

 masve wamsa daikarga, gardafrinda banis-bansa.

 

wavida viTa isari kacisa mSvild-ficxelisa

. ra qajeTs Sexda, qmnil iyo oden bind-bandi bnelisa.

 uCinod Sevlo simravle moymisa, karTa mcvelisa,

 mas mzesa hkadra ambavi misisa sasurvelisa.

 

 cixisa karni daxSulni Sevlna marT viTa Riani,

Sevida zangi pir-Savi, Tma-grZeli, tan-nabdiani;

 igi mze dakrTa, egona samiso rame ziani,

Secvala vardi zafranad, laJvardis-ferad - iani.

 

zangman uTxra: `vin ggonivar, anu agre rad dahbndebi?

me var mona fatmanisa, Tqvens winaSe namgzavrebi;

ama wignman gamamarTlos, ar tyuilad geubnebi,

 mzisa Suqni moicaden, vardo, adre nu dasWnebi!

ხ

monasa hkiTxa: `miambe, vin aris Cemi mZebneli?

anu vin micis cocxali, miwasa zeda mtkebneli?

·        მზეო,ტურფავ,ენაწყლიანო,სასიამოვნოდ და ტკბილად მოსაუბრევ(„ლამაზ-ენაო“),შენგან შორს მყოფთა  დამწველო და დამტანჯველო(„ამაზრზენო“)ბროლო და ლალო ერთმანეთში შერეულო („შენათხზენო“)-წერს ფატმანი ნესტანს.

·        თუმცა შენი ამბავი დამიმალე,მაინც გავიგე სიმართლე,ახლა გაახარე შენი ამბით შენთვის შეშლილი ტარიელი.

·        შენ საძებნელად ტარიელის ძმადნაფიცი,არაბეთის მეფის სპასპეტი ავთანდილია მოსული.შენი ამბავი გაგვაგებინე.

·        ამ საქმისთვის ამ წერილის მომტანი გამოვგზავნეთ.გვაცნობე ქაჯები დაბრუნდნენ ?მანდაური მეომრების შესახებ ანგარიში დაწვრილებით გვინდა ,ვინ არიან შენი მცველები,ვინ მეთაურობს მათ ?

·        რაც იცი მოგვწერე და გაგვიმჟღავნე,ტარიელს რაიმე ნიშანი გაუგზავნე-წერდა ფატმანი წერილში

·        გრძნეულმა ფატმანს წერილი გამოართვა ,რაღაც მოისხა ტანზე და გაქრა.

„მასვე წამსა დაიკარგა გარდაფრინდა ბანის-ბანსა“

ის იყო დაღამდა და  იგი უკვე ქაჯეთში იყო.უჩინოდ ქმნილმა გვერდი აუარა მცველებს და ნესტანს წარუდგა.“შევიდა ზანგი პირ-შავი,თმა გრძელი,ტან -ნაბდიანი“

ნესტანი შეკრთა მის დახვაზე,მის სამტროდ მოსული ეგონა.

·        გრძნეულმა დაამშვიდა „ მე ვარ მონა ფატმანისა“-ო და წერილი გადასცა

·        ნესტანი ძალიან გააკვრვა ფატმანის ხსენებამ ,წერილის კითხვისას ცრემლებს ვერ იკავებდა.

·        შემდეგ წერილის მომტანს ჰკითხა,ვინ არის ჩემს საძენელად მოსული ,ვის ვეგულები ცოცხალი და მიწის ზევით დაუმარხავიო“მიწასა ზედა მტკებნელი“

·        ფატმანთან ერთი მშვენიერი მოყმე მოვიდა და იმან უამბო ფატმანს თქვენი ამბავიო.ის არის თქვენი მძებნელიო-უპასუხა გრძნეულმა.

wigni nestan-darejanisa fatmanTana

ხ

aw aqa srulTa qajTagan var asre danamWirebi:

erTsa mcavs erTi samefo, bevrjel aTasi gmirebi,

ხ

qajTa mefe ar mosrula, arca movlen qajni jere,

magra spani uTvalavni mcven da maTi sialfe-re,

 rasa hqvian Zebna Cemi? ar egebis, daijere!

 

`vincaRa Cemi mZebneli mosrula, cud-maSvralia,

iWirvis, iwvis, enTebis, Cemi swvavs cecxlebr alia,

magra mas vhnatri, unaxavs mze, amad ar-damzralia,

umisod Cemi sicocxle, vame, ra didi bralia!

ხ

 

geajebi, sayvarelsa Semaxvewe, Semabrale,

nu wamova Zebnad Cemad, miuwere,

ხ

 

`me rom mWirs, kmaris, nu momklavs amisiTave sworiTa:

 mas mkvdarsa vnaxav, movkvdebi me sikvdiliTa oriTa.

veras vin margebs, dasturad vici, ar rame WoriTa,

ხ

`geTqva niSnisa gagzavna, aw ese ganamJRavnia,

miseulTave rideTa nakveTi gamigzavnia;

eseni CemTvis mis gamo turfani sanaxavnia,

Tuca Tu ferad bedisa Cemisa msgavsad Savnia

 ნესტან -დარეჯანის წერილი ფატმანს

 

·        ხათუნო,დედის მჯობო,დედაო ხედავ რა დამმართა ამ „სოფელმა“ ,ადრინდელ სატანჯველს  ახალი დამიმატა,შენი წერილი ვნახე .დიდი იმედი გამიჩნდა.

·        შენ ორი გრძნეულისგან მიხსენი ადრე ,ახლა კი ყველა ქაჯის ხელში აღმოვჩნდი,ერთს ქაჯეთის მთელი სამეფო და ათასობით მეომარი მდარაჯობს.

·        სხვა რა გითხრა,ქაჯების მეფე ჯერ არ დაბრუნებულა.ჩემი ძებნა რას ჰქვია ? აზრი არ აქვს დამიჯერე,ჩემს საძებნელად ვიღაც მოსულა,ტყუილად გარჯილა,მაგრამ მშურს მისი რადგან ტარიელი უნახავს,

·        შენ აჩემი ამბავი არ გიამბე,იმიტომ რომ „ვერ იტყოდა ენა ჩემი,თავი ჭირთა გავეკრძალე“ არ შემეძლო.გთხოვ,დაუშალე ტარიელს ჩემს საძებნელად წამოსვლა.

·        რაც მჭირს საკმარისია,ის რომ  მოკლან ორი სიკვდილით მოვკვდები.“ვერას ვინ მარგებს,დასტურად ვიცი,არ რამე ჭორითა“-ო

·        ნიშნის გამოგზავნა მთხოვე,გიგზავნი ტარიელის მოცემული რიდის ნაწილს,მონაკვეთს („ნაკვეთს“).ეს რიდე ჩემთვის ძალიან ძვირფასია ,მიუხედავად იმისა რომ ჩემი ბედის მსგავსად შავი ფერისაა.