ინგლისის რევოლუცია. აბსოლუტიზმი საფრანგეთში- მე-17 საუკუნე -თარიღები,მოვლენები

 

ევროპის სხვა ქვეყნებთან შედარებით რატომ დაწინაურდა ინგლისი  ?   არსებობდა რამენიმე მიზეზი :   შეიცვალა მმართველი კლასის სტრუქტურა:   ·        მე-16 საუკუნეში ინგლისს მართავდა ტიუდორების დინასტია,ხოლო სამეფოში ჩამოყალიბდა აბსოლუტიზმი.(!) ·        ინგლისის ფეოდალური კლასი ძალიან დასუსტდა.ის თითქმის გაწყდა 1455-1485 სამოქალაქო ომში(ე.წ. „ვარდების ომი“)   ·        შუა საუკუნეების მსხვილი ფეოდალები,რომელთა საქმე ომი და რბევა იყო შეცვალა -ჯენტრიმ. ·        ჯენტრი- წვრილი და საშუალო „ახალი თავადაზნაურობა’’; ·        მათი მთავარი საქმე გახდა საკუთარი მამულიდან შემოსავლის  მიღება; ·        ჯენტრი გარეგნულად (ფორმით) იყო არისტოკრატიული,ხოლო შინაარსით და მისწრაფებებით- ბურჟუაზიული; ·        ინგლისის ბურჟუაზია თავისებური იყო და განსხვავდებოდა კონტინენტურისგან; ·        ინგლისში მოხდა ბურჟუაზიის და არისტოკრატიის გარკვეული შერწყმა ·        ძველი ფეოდალური ტიტულები:ჰერცოგი,გრაფი,ბარონი,რაინდი-სავსებით შეიძლებოდა კაპიტალისტ- მეწარმეს ჰქონოდა,რაც კონტინენტურ ევროპაში(ჰოლანდიის გარდა) მე-19 საუკუნემდე დიდ იშვიათობას წარმოადგენდა; ხ   გაჩნდა ფერმერული მეურნეობები   ·        ინგლისის სასოფლო რაიონებში დასასრულს უახლოვდებოდა შუა საუკუნეებში დაწყებული“შემოღობვების’’ პროცესი,რომლის დროსაც ადრე არსებული ღია მინდვრები(დამახასიათებელი საერთო სარგებლობის მიწის მქონე თემური მეურნეობისთვის) ადგილს უთმობდა ინდივიდუალურ ფერმერულ მეურნეობას; ·        ამჟამინდელი ინგლისის სასოფლო ლანდშაფტისათვის დამახასიათებელი ქვის ყორეებით შემოღობილი მიწის ნაკვეთები ძირითადად მე-14-მე-16 საუკუნეებში შეიქმნა; ·        ეს ნაკვეთები უკვე კერძო მესაკუთრეს ეკუთვნოდა და არა გლეხურ თემს ·        მიწათმფლობელს თვითონ ან მის მოიჯარადეს,ამ ნაკვეთზე რაიმე კულტურა მოჰყავდა ქალაქში გასაყიდად და ამისათვის მოჯამაგირეებს ქირაობდა ·        ან,უფრო ხშირად,აშენებდა ცხვარს,რომლის მატყლსაც საზღვარგარეთ სარფიანად ყიდიდა;მეცხვარეობას ნაკლები მუშახელი სჭირდებოდა,ვიდრე მიწის ხვნა-თესვას; ·        სოფლის ჭარბი მოსახლეობა ქალაქებში მიდიოდა. ლონდონში მე-16 საუკუნის ბოლოს 300 000 მცხოვრები იყო; ·        ეს მოსახლება ჩართული იყო ვაჭრობაში,ხელოსნობაში,მრეწველობაში ან მომსახურების სხვა სახეობებში; მაგ.მე-16 საუკუნის ლონდონში 20-მდე თეატრი მოქმედებდა; ·        ქალაქის მოსახლება სასოფლო-სამეურნეო პროდუქციის დიდი მომხმარებელი გახდა;ამიტომ სოფელი ქალაქის სურსათით მომარაგებას ემსახურებოდა; ·        ეს ნიშნავდა სოფლის მეურნეობის სპეციალიზაციას და და შიდა სატრანსპორტო კავშირების გაფართოებას; ხ   ინგლისში დაგროვდა  თავისუფალი  კაპიტალი   ·        საგარეო ვაჭრობის მიზნით მე-16 საუკუნეში შეიქმნა „ლევანტის კომპანია’’-ახლო აღმოსავლეთის ქვეყნებთან სავაჭროდ; ·        „აღმოსავლეთის კომპანია ‘’-ბალტიის ქვეყნებთან სავაჭროდ ·        1600 წ.-ს ლონდონში დაარსდა  მსოფლიოში პირველი სააქციონერო კომპანია“ისტ ინდია კომპანი’’ ინდოსტანის ნახევარკუნძულის ქვეყნებთან(ინდოეთი) სავაჭრო ურთიერთობისათვის;თუ ყველა ადრინდელი კომპანია გილდიური წესით იყო შექმნილი,ანუ ყველა გემთფლობელი კომპანიაში მონაწილეობდა საკუთარი რისკით,“ისტ-ინდია-კომპანი’’ წმინდა კაპიტალისტური წამოწყება იყო: მისი მოწილეები მოგებას იყოფდნენ თავიანთი შენატანის პროპორციულად; ·        ამ კომპანიის მიერ ინდოეთში მოხვეჭილმა ზღაპრულმა მოგებამ ყოველგვარ მოლოდინს გადააჭარბა; ·        მოგება ინგლისში გროვდებოდა და ახალი წარმოების შექმნას უწყობდა ხელს;              ხ   ინგლისის ტერიტორიაზე არ ყოფილა ომები     ·        უნდა ავღნიშნოთ ინგლისის ეკონომიკური წინსვლის გეოგრაფიული ფაქტორები:იმის გამო რომ ინგლისი კუნძულზე მდებარეობს,მას საგარეო აგრესიისაგან დაცვის უკეთესი საშუალება ჰქონდა; ·        მე-16 საუკუნეში როდესაც ევროპის ქვეყნები აოხრებდნენ ერთმანეთის ტერიტორიებს,ინგლისი ასეთ პრობლემებს ასცდა; ·        ესპანეთის მეფის მიერ ინგლისის წინააღმდეგ გაგზავნილ ფლოტს(„უძლეველ არმადას“)1588 წ,ინგლისი გადაურჩა თავისი მეზღვაურების სიმამაცის და კუნძულოვანი მდებარეობის გამო; ·        დაიმახსოვრე: სტაბილური,უსაფრთხო გარემო მეწარმეობისათვის დიდი სტიმულია; ხ   ინგლისმა შეიფარა მდიდარი ლტოლვილები   ·        ინგლისში თავს აფარებდნენ ლტოლვილები ნიდერლანდებიდან და საფრანგეთიდან: ესენი იყვნენ პროტესტანტები,რომლებსაც სამშობლოში სდევნიდნენ;ინგლისი კი მათ თავშესაფარს აძლევდა და ახალისებდა მათი ბიზნესების გადმოტანასაც;კონტინენტიდან გამოქცეულებს შორის მრავლად იყვნენ კარგი ხელოსნები და საკმაოდ მდიდარი ფინანსისტები;   ხ ·        საერთო ჯამში ეს ყველაფერი ქმნიდა საფუძვლებს ინგლისის კაპიტალისტური გზით განვითარებისათვის;(!)   ·        ინგლისში ჩამოყალიბდა მდიდარი ბურჟუაზია(მათ შორის ბევრი არისტოკრატული ტიტულის მქონე),რომელიც ადრე თუ გვიან მოითხოვდა მონაწილეობას ქვეყნის პოლიტიკურ მართვაში;

ინგლისის რევოლუციის წინაპირობები   ·        1603 წელს ტიუდორთა დინასტიის უკანასკნელი მონარქი ელიზაბეთ1 გარდაიცვალა და მემკვიდრედ დატოვა თავისი ნათესავი,შოტლანდიის მეფე ჯეიმს მე-6 სტიუარტი,რომელიც ინგლისის ტახტზე ჯეიმს 1-ის სახელით ავიდა(1603-1625) ·        ჯეიმს 1-ის და მისი ვაჟის ჩარლზ 1-ის(1625-1649) დროს ინგლისში არსებობდა წინააღმდეგობა მეფეების სურვილს-ემართათ,ტიუდორებივით, როგორც აბსოლუტურ მონარქებს,და ბურჟუაზიის სურვილს შორის-მონაწილეობა მიეღო ქვეყნის მართვაში;(!) ·        სამეფო ხაზინას ესაჭიროებოდა ფული,რომელიც გადასახდების სახით უნდა შეეგროვებინათ როგორც რიგით ქვეშევრდომებს ისე მდიდარ ბურჟუაზიას შორის ·        ბურჟუაზიას  კი „აინტერესებდა“  რაში იხარჯებოდა მათი ფული.

ინგლისის მეფისა და პარლამენტის დაპირისპირება   ·        ინგლისში პარლამენტი მე-13 საუკუნიდან იკრიბებოდა;(!) ·        მისი ფუნქცია იყო გადასახადების დაწესებაზე მეფისათვის თანხმობის მიცემა ·        შესუსტებული პარლამენტი ტიუდორების აბსოლუტური მონარქიის დროსაც არსებობდა; ·        სტიუარტების დროს კი მან თავისი ფუნქციის აღგენაზე და მის გაფართოებაზე განაცხადა პრეტენზია;(!) ხ ·        გაღიზიანებულმა ჩარლზ 1-მა 1629 წ-ს დაითხოვა პარლამენტი და 11 წლის მანძილზე მისი თანხმობის გარეშე აწესებდა და კრეფდა გადასახადებს; ხ ·        სტიუარტთა დინასტიის მონარქები,როგორც ინგლისის (ანგლიკანური) ეკლესიის მეთაურები,რელიგიურ საკითხებშიც ერეოდნენ; ·        უკმაყოფილება,რომელიც ქვეყანაში სუფევდა,ხშირად ღებულობდა რელიგიურ სახეს; ·        ინგლისში ფართოდ გავრცელდნენ დამოუკიდებელი პროტესტანტული სექტები,რომელთა მიმდევრებს ერთად“პურიტანებს’’ უწოდებდნენ(სიტყვა „პურიფიკაცია’’ კათოლიკური ეკლესიის გადმონაშთებისგან ეკლესიის გაწმენდას ნიშნავდა) ·        პურიტანები ძალიან ხშირად წარმოადგენდნენ შეძლებულ კლასებს;მათ შორის უმეტესობამ იცოდა წერა-კითხვა და დამოუკიდებლად შეეძლო ბიბლიის წაკითხვა და მისი ინტერპრეტაცია;(!) ·        ეპისკოპოსების ავტორიტეტს პურიტანები არ ცნობდნენ და მათ „პაპისტებად“ მიიჩნევდნენ. ·        „პაპისტობა“  ინგლისელ პროტესტანტებს შორის ყველაზე დიდ ბრალდებად ითვლებოდა; ·        პურიტანები ანგლიკანურ ეკლესიაში არ დადიოდნენ ·        ამიტომ სამეფოში შემოიღეს ჯარიმა ეკლესიაში მიუსვლელობისათვის; ·        ყურადღება:ვინაიდან ოფიციალური ხელისუფლება პურიტანებს სდევნიდა 60 ათასამდე მათგანი 1620-იანი წლებიდან გადასახლდა ჩრდილოეთ ამერიკაში და იქ ნიუ ინგლენდის(ახალი ინგლისის) კოლონიები დაარსა;(!) შენიშვნა: მომავალი ამერიკის შეერთებული შტატები   ·        1637 წ-ს კენტერბერის არქიეპისკოპოს უილიამ ლოდის ინიციატივით შოტლანდიაში(სტიუარტები შოტლანდიის მეფეებადაც რჩებოდნენ,თუმცა ფორმალურად სამეფოები გაერთიანებული არ იყო) გაიგზავნა ანგლიკანური ლოცვების წიგნის დიდი ტირაჟი და იქ დაიწყო ეპისკოპოსების დანიშვნა ·        შოტლანდიაში კი იმ დროს ფეხი მყარად ჰქონდა მოკიდებული პრესბიტერიანობას,რომელიც ასევე არ ცნობს ეპისკოპოსების ძალაუფლებას; ·        შოტლანდიაში ანგლიკანიზმის გავრცელებაის მცდელობა ჩარლზ 1-ს ძვირი დაუჯდა-შოტლანდია აჯანყდა; ხ   ·        მის წინააღმდეგ არმიის დასაქირავებლად მეფეს სჭირდებოდა დიდი თანხის შეგროვება და ამის გამო იძულებული გახდა მოეწვია პარლამენტი; ხ   ·        1640 წლის 3 ნოემბერს მოწვეული მეორე პარლამენტის(იმ წლის პირველი პარლამენტი მეფემ 3 კვირაში დაითხოვა) არჩევითი თემთა პალატა ძირითადად დაკომპლექტებული აღმოჩნდა „ახალი თავადაზნაურებით „ და პურიტანებით; ·        პარლამენტმა გადასახადების ასაკრეფად სანქციის მიცემამდე მეფეს საკუთარი შეცდომების გამოსწორება მოსთხოვა,შოტლანდიის მიმართ ჩადენილის ჩათვლით; შეცდომების გამოსწორება ნიშნავდა შემდეგს  : ·        პარლამენტის კანონპროექტებით(მეფეს მასზე ხელი უნდა მოეწერა,რომ ის კანონად ქცეულიყო) ქვეყანაში უქმდებოდა ცენზურა; საპყრობილიდან გამოუშვეს ყველა პურიტანი-რეპრესიების მსხვერპლი,აიკრძალა უკანონო გადასახადები და დადგინდა,რომ პარლამენტის სანქციის გარეშე არავითარი გადასახადის აკრეფა მეფეს არ შეეძლო;პარლამენტის დათხოვნა აღარ არის მეფის პრეროგატივა და პარლამენტი მაშინ დაიშლება,როდესაც თვითონ დაადგენს ამას.მეფე ამაზეც თანახმა იყო; ხ ·        1640 წ-ს შეკრებილ პარლამენტს“ხანგრძლივი’’ დაერქვა,რადგან ის 1653 წ-მდე იჯდა უესტმინსტერში სადაც მისი სხდომები ტარდებოდა; ·        1641 წლის მანძილზე პარლამენტის მოთხოვნებზე დათანხმებამ მეფეს არ მოუტანა სასურველი კომპრომისი;პირიქით პარლამენტი მოითხოვდა მეფის ძალაუფლების შემდგომ შეზღუდვას;(!) ხ ·        1642 წ-ს მეფემ უხეშად დაარღვია თემთა პალატის პრივილეგია,როდესაც 400 ჯარისკაცის თანხლებით პირადად შევიდა სხდომათა დარბაზში ხუთი ოპოზიციონერი დეპუტატის დასაპატიმრებლად;(!) ·        თემთა პალატაში მეფის შესვლა ტრადიციით დაუშვებლად ითვლებოდა; ·        ოპოზიციონერების დაპატიმრება ვერ მოხერხდა ·        ვითარება ლონდონში ისე დაიძაბა რომ 10 იანვარს მეფემ დატოვა ლონდინი,წავიდა ჩრდილოეთ ინგლისში,სადაც მას წაჰყვა პარლამენტის ლორდთა პალატის თითქმის ორი მესამედი და თემთა პალატის წევრთა მცირე ნაწილი ·        დანარჩენი პარლამენტი,რომელშიც ქვედა(თემთა) პალატა გახდა დომინანტი,ლონდონში დარჩა;

სამოქალაქო ომი. კრომველის დიქტატურა   ·        1642 წელს დაიწყო სამოქალაქო ომი მეფესა და პარლამენტს შორის; ·        ომი ცვალებადი წარმატებით მიმდინარეობდა იქამდე,სანამ თემთა პალატის წევრი აღმოსავლეთ ინგლისიდან,საშუალო შეძლების აზნაური ოლივერ კრომველი შექმნიდა ისეთ რაზმს(‘’რკინისგვერდიანები’’),რომელიც დაეფუძნებოდა პურიტანულ იდეოლოგიას და დაემორჩილებოდა მკაცრ სამხედრო დისციპლინას; ხ ·        მოგვიანებით პარლამენტის არმია(„ახალი მოდელის არმია’’),რომელსაც საბოლოოდ კრომველი ჩაუდგა სათავეში,იმავე პრინციპით შეიქმნა; ხ ·        1644 და 1645 წლებში პარლამენტის არმიამ დაამარცხა როიალისტების (მეფის მომხრეების) სამხედრო ძალები ·        1646 წ-ს ჩარლზ 1-მა იმ დროს პარლამენტის მომხრე შოტლანდიურ არმიას შეაფარა თავი,რომელმაც ის გარკვეულ საფასურად ინგლისის პარლამენტს გადასცა; ·        ჩარლზი საპატიო ტყვეობაში იყო იქამდე,სანამ პარლამენტის ფრაქციები დაობდნენ ინგლისის მომავლის შესახებ ხ; ·        1948 წ-ს ჩარლზი გაიქცა და ხელახლა წამოიწყო სამოქალაქო ომი,რომელშიც სწრაფად დამარცხდა; ·        1649 წ-ს საგანგებოდ შექმნილმა მართლმსაჯულების უზენაესმა სასამართლომ ჩარლზს წარუდგინა იმპიჩმენტი-დაადანაშაულა სახელმწიფო ღალატში-და სიკვდილი მიუსაჯა; ·        1649 წლის 30 იანვარს მეფეს თავი მოჰკვეთეს;(!!) ·        1649 წლის 19 მაისს ინგლისი რესპუბლიკად გამოცხადდა;(!!!!) ხ   ·        მას თითქოს მართავდა „ხანგრძლივი პრლამენტის კუდი’’-ასზე ნაკლები დარჩენილი წევრი,მაგრამ რეალური ძალაუფლება საკმაოდ მალე გადავიდა კრომველის ხელში;   ·        1653 წ-ს მან გარეკა პარლამენტის კუდი,რომელიც ფუჭ კამათს და კინკლაობას უნდებოდა; და რეალურად გახდა ქვეყნის მმართველი-„ინგლისის,შოტლანდიის და ირლანდიის ლორდ-პროტექტორის’’ ტიტულით;     ·        1657 წ-ს მან უარი განაცხადა შეთავაზებულ მეფის გვირგვინზე,თუმცა ის რეალურად ფლობდა მეფეზე მეტ ძალაუფლებას; ·        კრომველი ინგლისს აძლიერებდა;(!) შენიშვნა  კრომველი ინგლისის სტალინია   ·        1649 წ-ს მან დაამარცხა ირლანდიელი კათოლიკეები და სასტიკად გაუსწორდა დამარცხებულებს; ·        1651-წ-ს დაამარცხა შოტლანილები და ინგლისს შეუერთა ეს სახელმწიფო ·        ინგლისის რესპუბლიკამ გაიმარჯვა საზღვაო ომებში ჰოლანდიასთან და ესპანეთთან,რამაც აამაღლა ინგლისის პრესტიჟი საერთაშორისო ასპარეზზე;   ·        კრომველმა გაითვალისწინა ის წვლილი,რომელიც ებრაულმა თემმა შეიტანა ინგლისის მეტოქე ჰოლანდიის ეკონომიკურ წარმატებაში; ·        იმ იმედით რომ ებრაელები ხელს შეუწყობდნენ ქვეყნის ეკონომიკურ აღმავლობას სამოქალაქო ომის დროინდელი ჩავარდნის შემდეგ,1657 წ-ს კრომველმა ნება დართო ებრაელებს დაბრუნებულიყვნენ ინგლისში,საიდანაც ისინი 1290 წ-ს მეფე ედუარდ 1-ის დროს განდევნეს; ·        1658-წ-ს კრომველი გარდაიცვალა;(!) ·        ორ წელიწადში ნათელი გახდა რომ მისი შემცვლელი არავინ იყო; ხ ·        1660 წ-ს ინგლისის ტახტზე მოიწვიეს ჩარლზ მე-2 სტიუარტი-ჩარლზ-1-ის ვაჟი(თავმოჭრილის ვაჟი) ·        1640-წ-ს დაწყებულ „ინგლისის დიდ რევოლუციას“ ინგლისელი ისტორიკოსები „დიდ ამბოხებას“ უწოდებენ,მაგრამ ეს მართლაც რევოლუცია იყო;(!!!!) ·        ა) ინგლისელი ხალხი აღარ იყო თანახმა,რომ ის ემართათ მოძველებული ფეოდალური წესებით ·        ბ)პარლამენტმა შეიმუშავა ქვეყნის განვითარების პროგრესული პროგრამა ·        გ) ძველი ხელისუფლება დაამხეს სამხედრო ძალით ეს ყველაფერი რევოლუციის ნიშნებია;(!)

1688 წლის ინგლისის “სახელოვანი რევოლუცია’’   ·        1688-წ-მდე ინგლისში „რესტავრაციის ხანა“ იდგა ·        ის საბოლოოდ დამთავრდა ე.წ. „სახელოვანი რევოლუციით’’ როდესაც ფარული კათოლიკე მეფე ჯეიმზ მე-2 იძულებული გახადეს ქვეყანა დაეტოვებინა;(!) ტახტზე ავიდა ჯეიმზის პროტესტანტი ქალიშვილი მერი მე-2 თავის მეუღლე,ჰოლანდიის შტატჰალტერ ულიამ ორანელთან ერთად,რომელიც ერთდროულად იყო მისი მამიდაშვილი და ინგლისის ტახტის მე-4 რიგის მემკვიდრე; ხ ·        1689 წ. პარლამენტმა მიიღო ‘’უფლებათა ბილი’’,რომელმაც შეზღუდა მეფის უფლებები და გააფართოა პარლამენტის უფლებები; ხ ყურაღება: ·        რამდენიმე სხვა საბაზისო დოკუმენტთან ერთად „უფლებათა ბილი“ ინგლისის დაუწერელი კონსტიტუციის შემადგენელი ნაწილია ; ·        მან გავლენა მოახდინა ერთი საუკუის შემდგომ აშშ კონსტიტუციაში შეტანილ „უფლებათა ბილზე“(!) ·        ინგლისის რევოლუციის დასარულად მიიჩნევენ 1660 წ-ს,როდესაც სტიუარტების დინასტიის რესტავრაცია მოხდა ·        სინამდვილეში ინგლისის ბურჟუაზიული რევოლუცია დასრულდა 1689 წელს,როდესაც ქვეყანაში საბოლოოდ ჩამოყალიბდა კონსტიტუციური მონარქია,ხოლო მმართველი კლასი გახდა ბურჟუაზია,თანაც არისტოკრატული ტიტულების მქონე;(!)

აბსოლუტიზმი საფრანგეთში   ·        მონარქის შეუზღუდავი მმართველობის სისტემას აბსოლუტიზმი ეწოდება ·        აბსოლუტური მონარქიის  ყველაზე თვალსაჩინო მაგალითია ფრანგი მონარქის ლუი მე-14-ის ერთპიროვნული მმართველობა(1661-1715) ·        ლუი მე-14-ის ცნობილი დევიზი“სახელმწიფო ეს მე ვარ’’ საფუძვლად დაედო მის 54 წლიან მმართველობას. ·        სახელმწიფო და საზოგადოებრივი სისტემის ცენტრად მონარქის ძალაუფლების ქცევის გამოხატულება იყო ლუი მე-14-ის „მეფე-მზედ“ გამოცხადება; ·        მონარქის აბსოლუტყრ ძალაუფლებას განასახიერებდა პარიზიდან 18-კმში აგებული გრანდიოზული სამეფო რეზიდენცია-ვერსალი და იქ გადასული სამეფო კარი ·        აბსოლუტური მონარქიის მოდელი მისაბაძ  ნიმუშად იქცა იმ დროინდელი ევროპის სახელმწიფოებისთვის;

ცენტრალიზებული და აბსოლუტური მმართველობა     ·           ლუი მე-14-მ აბსოლუტურად დაიმორჩილა თავადაზნაურობა და სასულიერო წოდება,მაგრამ შეუნარჩუნა პრივილეგიები(უპირველეს ყოვლისა გადასახადებისგან თავისუფლება)   ·           მეფე აიძულებდა თავააზნაურობის დიდ ნაწილს(ძველი არისტოკრატიული საგვარეულოებიდან ე.წ.“დაშნის აზნაურებს’’),მუდმივად ეცხოვრათ ვერსალში;     ·           იძულების ამ ხერხით,ლუი მე-14 უშუალოდ და უკეთ აკონტროლებდა თავადაზნაურობას;   ·           უხვად გაცემული „პენსიებით’’ მეფემ მოისყიდა ეს წოდება და უზრუნველყო გვირვინისადმი მისი სრული ერთგულება(იხ.სიუხვე-მაკიაველი)     ·           ამ პოლიტიკით თავადაზნაურობამ დაკარგა სოციალური ფუნქცია და საზოგადოებრივად უმაქნის,პარაზიტულ ფენად იქცა;(იხ. პარაზიტი)   ·           ასე რომ ლუი მე-14 თავად გამოაცალა მონარქიას სოციალური დასაყრდენი და მოამზადა ნიადაგი შემდეგში ,საფრანგეთის რევოლუციის პროცესში, თავადაზნაურობის(როგორც სოციალური ფენის) და მონარქიის( როგორც მმართველობის სისტემის) აღსასრულისთვის;(!)     ·           ლუი მე-14 ასევე ბოლო მოუღო პარიზის პარლამენტის(უზენაესი სასამართლოს) და მისი წევრებისე.წ. „მანტიის აზნაურების’’(სამოხელეო თავადაზნაურობა,ამ წოდების ქვედა ფენა) პოლიტიკურ გავლენასაც. ც                   კარდინალი რიშელიე   ·           ლუი მე-14-მდე მეფის ძალაუფლების აღდგენა სცადა ლუი მე-13-ის(1610-1643) პირველმა მინისტრმა ,კარდინალმა რიშელიემ(1624-42);   ·           რიშელიეს მცდელობა მიმართული იოყო ურჩი არისტოკრატიის წინააღმდეგ და ცენტრალური ხელისუფლების გაძლიერებას ისახავდა მიზნად;     ·           მონარქის ხელისუფლება ამ დროს შერყეული იყო რელიგიური ომებით ფრანგ კათოლიკეებსა და პროტესტანტებს შორის(1562-1598)   ·           საფრანგეთის ყველა პროვინციაზე მეფის ძალაუფლების გასავრცელებლად,რიშელიემ საგანგებო სამსახური შექმნა. ·           რიშელიეს დროს შიზღუდა პროვინციული წოდებრივ-წარმომადგენლობითი ხელისუფლების უფლებები(ადგილობრივი თავადაზნაურობის,სასულიერო პირების და ვაჭრების  საკრებულოების უფლებები) ·           გენერალური შტატები კი აღარ მოუწვევიათ 1614- წლიდან 1789 წლამდე ხ          კარდინალი მაზარინი   ·           1648 წელს კარდინალ მაზარინის მმართველობის დროს(1643-1661) პარიზის პარლამენტის ოთხივე სასამართო პალატა აუჯანყდა მცირეწლოვან მეფეს.მაშინ ლუი მე-14-ს პარიზის 3 წლით დატოვება მოუხდა(ეს იყო ე.წ. ფრონდა) ხ ·            ფრონდა.-შურდული ;შურდულის გამოყენება პარიზში იკრძალებოდა და პატიმრობით ისჯებოდა.გადატანითი მნიშვნელობით „ფრონდა“ ნიშნავს წესრიგის დარღვევას) ხ ·           1678 წ-ს უკვე აბსოლუტურმა მონარქმა ლუი მე-14-მ ჩამოართვა პარიზის პარლამენტს სამეფო კანონების შეჩერების უფლება,ანუ მთავარი უფლება,რომლის წყალობითაც ეს ინსტიტუტი პოლიტიკურ ძალას წარმოადგენდა. ხ ·           კარდინალ მაზარინის გარდაცვალების შემდეგ რომელიც 18 წელი შეუზღუდავად მართავდა საფრანგეთს, ახალგაზრდა 22 წლის მეფემ განაცხადა:“თვითონ ვიქნები ჩემი მინისტრი“. ·           მას შემდეგ ლუი მე-14 გადაწყვეტილებებს ერთპიროვნულად იღებდა; ·           საკვანძო სახელმწიფო უწყებების-საგარე საქმეთა,სამხედრო,ფლოტის,იუსტიციისა და და ფინანსთა მინისტრების უფლებამოსილებანი მკაცრად შეიზღუდა მათ დარჩათ  მხოლოდ  სათათბირო და აღმასრულებელი ფუნქციები;   შენიშვნა:  ლუი მე-14 საფრანგეთის სტალინია; ხ   ·           30 ინტენდანტი- ისინი მეფის რწმუნებულები იყვნენ  რეგიონებში და აღასრულებდნენ  მეფის გადაწყვეტილებებს პროვინციებში; ·           ინტენდანტები ზედამხედველობას უწევდნენ პროვინციებში გადასახადების აკრეფას,მმართველობას,სასამართლოს,პოლიციურ და სამხედრო ძალებს,გზების მშენებლობასა და სურსათით მომარაგებას,რელიგიურ საკითხებს ·           მეფე იყო უზენაესი მსაჯული,უფრო სწორად თავად მართლმსაჯულება; ·           ადამიანები საპყრობილეებში,მათ შორის ბასტილიის ციხეში,ხვდებოდნენ ყოველგვარი გასამართლების გარეშე;,მათი დაპატიმრების შესახებ მეფის პირადი განკარგულების,ე.წ. დალუქული წერილების საფუძველზე; ხ ·           თავისი ერთმმართველობის გასამტკიცებლად ლუი მე-14 ქვეყანაში რელიგიური ერთიანობის აღდგენა გადაწყვიტა(პრინციპით-„ერთი მეფე,ერთი კანონი,ერთი სარწმუნოება’’) ამ მიზნით დაიწყო ჰუგენოტების დევნა-შევიწროება; ·           1685 წელს გაუქმდა 1598 წლის ნანტის ედიქტი,რომლითაც თავის დროზე ჰუგენოტებს აღმსარებლობის თავისუფლება მიენიჭათ; ხ ·           აბსოლუტური რეჟიმის მთავარი საგარეო პოლიტიკური მიზნები იყო ევროპაში ჰეგემონობა და საფრანგეთის ტერიტორიული გაფართოება“ბუნებრივ საზღვრებამდე“-რეინამდე; ·           ამ მიზნების მისაღწევად ლუი მე-14-მ არაერთი ომი აწარმოა ევროპელ მეზობლებთან ·           სამხედრო წარმატების საწინდარი ეფექტური არმია და სავსე სახელმწიფო ხაზინა იყო;ამიტომ აუცილებელი გახდა სამხედრო და ეკონომიკური რეფორმების გატარება;ამ რეფორმების შედეგად ჯარიცა და მეურნეობაც უშუალოდ სახელმწიფოს,ანუ მეფეს დაექვემდებარა;

ლუი მე-14-ის სამხედრო რეფორმა   ·        ლუი მე-14-ის თანამედროვე  ევროპაში მიღებული იყო ჯარის დაქირავება; ·        მეფეები თუ მთავრები ქირაობდნენ მხედართმთავარს,რომელიც მაღალი ანაზღაურების სანაცვლოდ ჯარის გამოყვანის ვალდებულებას იღებდა; ·        სამხედრო მოქმედებების დასრულების შემდეგ არმია იშლებოდა ·        მართალია ლუი მე-14-ის არმიაც დაქირავებული იყო,მაგრამ განხორციელებული რეფორმის შედეგად,უკვე უშუალოდ მეფე ქირაობდა ჯარისკაცებს; ·        ძალაში რჩებოდა ოფიცრის თანამდებობის ყიდვის წესი,მაგრამ მაღალი რანგის ოფიცრებს თავად მეფე ასახელებდა ,მათ შორის,უმაღლეს სამხედრო პირებს(გენერალი,მარშალი) მხოლოდ და მხოლოდ თავადაზნაურობის წოდებიდან; ·        ლუი მე-14-ის სამხედრო რეფორმით პირველად დაწესდა აგრეთვე ჯარის ერთიანი(სტანდარტული) აღჭურვა როგორც იარაღით,ისე სამხედრო ფორმით; ·        მაგრამ მთავარი სიახლე ის იყო,რომ შეიქმნა რეგულარული ჯარი,რომელიც მშვიდობიანობის დროს უწინდებურად აღარ იშლებოდა,არამე შემდეგაც მუდმივ წვრთნას გადიოდა;(!)

აბსოლუტიზმის ეკონომიკური პოლიტიკა.მერკანტილიზმი   ·        აბსოლუტიზმის ეკონომიკური პოლიტიკა,რომელიც მეკანტილიზმის სახელითაა ცნობილი,მთლიანად უკავშირდება ლუი მე-14 ფინანსთა მინისტრს ჟან ბატისტ კოლბერს (1619-1683) ·        კოლბერის მთავარი ამოცანა არსებული საგადასახადო წესების შეუცვლელად სახელმწიფო ბიუჯეტის საშემოსავლო ნაწილის გაზრდა იყო; ·        ყველაზე მდიდარი ორი წოდება თავადაზნაურობა და კლერუსი გადასახადებისგან თავისუფლების პრივილეგიით სარგებლობდა; ·        რჩებოდა სახელმწიფო ხაზინის შევსების ერთადერთი წყარო-მესამე წოდების(აქ შედიოდა ყველა ვინც პირველ ორში არ შედიოდა) შეძლებული,სამეწარმეო და კომერციული საქმიანობით დაკავებული ზედაფენის შემოსავლების დაბეგვრის გაზრდა; ·        მაგრამ საშემოსავლო გადასახადების გასაზრდელად აუცილებელი იყო თავად მეწარმეთა შემოსავლების გაზრდა.(!) ·        ამ ამოცანის გადაჭრის ერთადერთ გზას კოლბერი სამეწარმეო საქმიანობაში სახელმწიფოს ჩარევაში ხედავდა;(!) ·        ადგილობრივი წარმოების გაფართოების მიზნით დაიწყო ე.წ, „სამეფო მანუფაქტურების’’ შექმნა,რომლებიც თავიდან ნაკლებად ეფექტიანი იყო და სახელმწიფოს დამატებით სუბსიდირებას საჭიროებდა; ·        პროდუქტიულობის ამაღლების მიზნით,კოლბერმა თავისი ეკონომიკური პოლიტიკა „აქტიური სავაჭრო ბალანსის’’ მერკანტილისტურ თეორიაზე ააგო; ·        „აქტიური სავაჭრო ბალანსის’’ პრინციპები მარტივია:ექსპორტის გაზრდა და იმპორტის შემცირება ·        სწორედ ამ გზით ფიქრობდა კოლბერი ქვეყანაში ფულადი სახსრების მოდინების წახალისებას და შესაბამისად სახელმწიფო ხაზინის შევსებას; ·        გარდა ამისა,კოლბერის ჩანაფიქრით უნდა განმტკიცებულიყო საშინაო ბაზარი,იმისათვის,რომ საფრანგეთის მდიდარ ელიტას ფული საკუთარი ქვეყნის ადგილობრივ ბაზარზე დაეხარჯა და არა მის გარეთ; ·        ამიტომ“სამეფო მანუფაქტურები’’ პირველ რიგში, ფუფუნების საგნების საწარმოებლად იქმნებოდა; მათ კონკურენცია უნდა გაეწიათ ცალკეულ დარგებში ბაზარზე უკვე ლიდერად ქცეული უცხოელი მწარმოებლებისათვის; ·        ამდენად,კოლბერის ხელშეწყობით,საფრანგეთში მანუფაქტურები ძირითადად მოწინავე უცხოური ნიმუშების მიხედვით იქმნებოდა(მაგ. მაქმანების და სარკეების მწარმოებელი მანუფაქტურები- ვენეციურების მსგავსად;წინდები-ინგლისურის მსგავსად;მაუდისა-ჰოლანდიურის მსგავსად და ა.შ.) ·        კოლბერის მერკანტილისტური პოლიტიკა დამატებით მხარდაჭერილი იყო სხვადასხვა ღონისძიებებით:სავაჭრო ფლოტის შექმნით,სავაჭრო კომპანიების დაარსებით,საზღვაო მიმოსვლის გასაადვილებლად არხების მშენებლობით(ლანგედოკის არხი- უმოკლესი გზა ატლანტის ოკეანიდან ხმელთაშუა ზღვაში);კოლონიების ხელში ჩაგდებით(მაგ. ტერიტორიები ინდოეთში,კანადაში ლუიზიანა ამერიკაში),შემდეგში მათი ფრანგული მრეწველობის ნედლეულის წყაროდ და გასაღების ბაზრად ქცევის მიზნით;

სამეფო კარი ვერსალში   ·        ვერსალის სასახლე მეფე-მზის ბრწყინვალებისა და აბსოლუტური ძალაუფლების სიმბოლო იყო ·        ევროპის სხვა ქვეყნების მმართველები მთელი ძალით ცდილობდნენ ვერსალის კარის ცხოვრების იმიტირებას;(მიბაძვას) ·        ვერსალში მიღებული წესები სრულად ასახავდა აბსოლუტიზმის არსს; ·        მხოლოდ მეფე იღებდა გადაწყვეტილებას; კარი უსიტყვოდ ემორჩილებოდა მას; ·        პოლიტიკურ ფუნქციას მოკლებული თავადაზნაურობის ერთადერთი საზრუნავი ეტიკეტი,ჩაცმულობა,კარზე გავლენის   და მეფის კეტილგანწყობის მოპოვება იყო; ·        სამეფო კარი მთლიანად მეფის პიროვნების განდიდებას ემსახურებოდა ·        ვერსალში ყოფითი რიტუალები(მეფის გაღვიძება,დილის ტუალეტი,საუზმე,ძილად მისვლა დაა.შ) საეკლესიო ცერემონიებს იყო მიმსგავსებული ·        ხოლო მეფის გაღმერთება(აპოთეოზი) კარის მხატვრობის უმთავრესი მოტივი იყო; ·        უამრავ გასართობთა შორის სამეფო კარი განსაკუთრებით თეატრალურ წარმოდგენებს სწყალობდა; ·        სამეფო  თეატრისთვის წერდნენ კომედიებსა თუ ტრაგედიებს ფრანგ მწერალ-დრამატურგთა შესანიშნავი თაობის წარმომადგენლები -მოლიერი(1622-1673) ; კორნელი(1606-1684) რასინი(1639-1699) აბსულუტიზმმა ხელოვნებაც დაიმორჩილა;               არსებობს კარგი სერიალი „ვერსალი“ –            გირჩევ ნახო  ლუი მე-14-ის მეფობაზეა !