ზმნა (პირველი კონსპექტი)

 

·                 ზმნა არის ფორმაცვალებადი მეტყველების ნაწილი,რომელიც გამოხატავს მოქმედებას ან მდგომარეობას; 

ხ

მდგომარეობას(ანუ რაიმე სახით ყოფნას/არსებობას) გამოხატავს ასეთი ტიპის  ზმნები :არის;დგას;წევს

·                 ზმნები არსებობს პირველადი და ნასახელარი

პირველადი             ნასახელარი

წერს                            დასახლდა

წევს                              გათეთრდა

აქებს                             გასამდა

ზის                                იჩემებს

 

 

 

მოქმედების გამომხატველი ზმნების ორი ჯგუფი არსებობს

·                 როცა სიტყვა შინაარსითაც და ფორმითაც ზმნაა:წერს,ბარავს,დაიღალა...და ა.შ.

·                 როცა სიტყვა ფორმით არსებითი სახელია,ხოლო შინაარსით ზმნა:წერა,ბარვა ,დაღლა

ამ ფორმით წარმოდგენას  საწყისი  ჰქვია(ინფინიტივი ინგლისურში)

·                 თუ წიადადებაში ხედავ,რომ სიტყვა ზმნის შინაარს გამოხატავს,მაგრამ იბრუნება,როგორც არსებითი სახელი,მაშინ ის საწყისი ყოფილა და არა ზმნა

·                 ხოლო თუ ზმნური შინაარსის სიტყვას პირი შეეწყობა,მაშინ ის სიტყვა ზმნა იქნება და არა საწყისი

 

ხ

პირის შეწყობა ზმნასთანან

 

·                 ზმნის პირებს გამოხატავენ პირის ნაცვალსახელებით(ჩამოთვალე)

ხ

·                 ზმნით გამოხატულ მოქმედებაში შეიძლება მონაწილებდეს:

პირველი პირი (მე) ან (ჩვენ)

მე- 2 პირი(შენ)  ან თქვენ

მე-3 პირი(ის,[მან,მას]) ან (ისინი[მათ])

·                  მონაწილეობდეს  ნიშნავს: თითოეული ეს პირი შეიძლება იყოს მოქმედი ;

·                 დაიმახსოვრე :მოქმედ პირს ეწოდება -სუბიექტი ან ზმნის სუბიექტური პირი;

·                 თითოეული ეს პირი შეიძლება იყოს მოქმედების საგანი

·                 დაიმახსოვრე მოქმედების საგანს(პირს) ეწოდება -ობიექტი ან ზმნის ობიექტური პირი

ხ

·                 ზმნა შეიძლება იყოს პირველი პირისა,მეორეპირისა და მესამე პირის; 

·                 ეს დამოკიდებულია იმაზე რომელი პირი მოქმედებს ანუ რომელი პირია სუბიექტი

ხ

·                 ზმნას უნარი აქვს შეიწყოს ერთი,ორი ან სამი პირი

·                 ამის მიხედვით არსებობს : ერთპირიანი ზმნები: წევს(ის); ორპირიანი ზმნები:წერს(ის,მას) და სამ პირიანი ზმნები :სწერს(ის,მას,მას):

·                 დაიმახსოვრე: ზმნას პირი(ანუ პირის ნაცვალსახელი) უნდა შეუწყო მხოლოდ სახელობით,მოთხრობით და მიცემით ბრუნვაში  -უთანდებულოდ

ანუ მხოლოდ ამ სახით უნდა შეუწყო :

 (მე) ან (ჩვენ)

 (შენ)  ან თქვენ

 (ის,[მან,მას]) ან (ისინი[მათ])

 

 

·                 თანდებულიანი პირის ნაცვალსახელი ზმნის პირად არ ჩაითვლება მაგ.მისთვის ,ჩემკენ და ა.შ.

·                 რომ გავარკვიოთ რამდენ პირიანია ზმნა : ამ ნაცვალსახელებიდან რამდენსაც შეიწყობს იმდენ პირიანია;

ხ

როგორ გავარკვიოთ რომელიამოქმედი პირი და რომელ პირებზე ხდება მოქმედება ?

 

 

შევადაროთ ზმნის ასეთი ფორმები ერთმანეთს:

გხატავ მე შენ(მოქმედი პირია -მე ; ხოლო შენ - სამოქმედო პირი)
ვხატავ  მე მას(მოქმედი პირია -მე ; ხოლო მას - სამოქმედო პირი)
ხატავ შენ მას (მოქმედი პირია -შენ ; ხოლო მას - სამოქმედო პირი)
მხატავ შენ მე (მოქმედი პირია -შენ ; ხოლო მე - სამოქმედო პირი)
ხატავს ის მას(მოქმედი პირია -ის ; ხოლო მას - სამოქმედო პირი)
მხატავს ის მე(მოქმედი პირია -ის ; ხოლო მე - სამოქმედო პირი)
გხატავს ის შენ (მოქმედი პირია -ის ; ხოლო შენ - სამოქმედო პირი)

დაიმახსოვრე: 

·                 მოქმედ პირს ეწოდება სუბიექტური პირი

·                 სუბიექტური პირი აღინიშნება s-ით

·                 სამოქმედო პირს/ან პირებს ეწოდებათ ობიექტური პირი/ან პირები

·                 ობიექტური პირი აღინიშნება -o-თი

 

ყურადღება:

თუ ზმნას ეწყობა ერთადერთი პირი ის ყოველთვის მოქმედი პირია 

 ანუ ის ყოველთვი სუბიექტური პირია
ზის ის(s)
შენდება ის(s)
თეთრდება ის(s)

თუ ზმნას ეწყობა ორი პირი ,მაშინ ერთი პირი ყოველთვის სუბიექტურია მეორე კი ობიექტური

წერს ის(s) მას(o)
ხატავს ის(s) მას(o)
ეფერება ის(s) მას(o)

მაგრამ როგორ გავარჩიოთ სამპირიან ზმნაში ობიექტური პირები ერთმანეთისგან ? !!!

(სამპირიან ზმნაში ხომ ყოველთვის ერთი სუბიექტური და  ორი ობიექტური პირია)

უშენებს ის(s) მას(o) მას(o)
უხატავს ის(s) მას(o) მას(o)

რით განსხვავ ეს ორი ობიექტი ერთმანეთისგან?

იმით,რომ ერთს უფრო უშუალოდ (პირდაპირ) ეხება სუბიექტის მოქმედება , მეორეს კი ირიბად;

დაიმახსოვრე წესი:

იმისათვის,რომ გავარკვით 3 პირიან ზმნაში ორი ობიექტური პირიდან

რომელია პირდაპირი ობიექტური და რომელი ირიბი ობიექტური პირი
ვიყენებთ კითხვებს :
          რა ვქენი? 1 პირის სუბიექტთან
          რა ქენი? მე-2 პირის სუბიექტთან
          რა ქნა ? მე-3 პირის სუბიექტთან
ზუსტად აქ მითითებული ფორმით(ამ კითხვების ფორმა არ უნდა შეცვალო)

ყურადღება

თუ სუბიექტთან შეწყობილი ობიექტური პირი შესაბამისი კითხვის დასმის შემდეგ დადგება სახელობით ბრუნვაში ,მაშინ ეს ობიექტური პირი იქნება პირდაპირი ,ხოლო თავად ზმნა გარდამავალი;

მაგ. ხატავს  ის(s) მას(o)   გვინდა გავარკვით მას (რომელიც მიცემით ბრუნვაში) როგორი ობიქტური პირია პირდაპირი თუ ირიბი ?

ვიყენებთ კითხვას  რა ქნა?(რადგან სუბიექტური პირი მე-3 პირია)
პასუხია: დახატა მან(s) ის(o)  პირების შეწყობის შემდეგ  ვხედავთ რომ ობიექტურმა პირმა ბრუნვა  იცვალა მიცემითი ბრუნვიდან გადავიდა სახელობით ბრუნვაში

ხატავს ბავშვი(ის) ყვავილს(მას) მიც.ბრ
რა ქნა ?
დახატა  ბავშვმა(მან) ყვავილი(ის) სახ.ბრ.

ამრიგად ხატავს ორპირიან ზმნასთან( რა ფორმაც არ უნდა მიიღოს ამ ზმნამ) შეწყობილი ობიექტური პირი არის პირდაპირი;

ხ
რა ხდება სამ პირიანი ზმნის დროს?
როგორი ობიექტური პირები ეწყობა მას ?

უშენებს მამა(ის-s) შვილს(მას-o) სახლს(მას-o)
შვილს-მიცემით ბრრუნვაშია შეწყობილი
სახლს -მიცემით ბრუნვაშია  შეწყობილი

როგორ გავარკვიოთ როგორი ობიექტური პირებია ?

დავიხმაროთ კითხვა : რა ქნა ?(რადგან სუბიექტური პირი მე-3 პირია)

პასიხი : აუშენა მამამ(მან-s) შვილს(მას-o) სახლი(ის -o)

შვილს მიცემით ბრუნვაში დარჩა ამიტომ ირიბი ობიექტური პირია ანუ ირიბი ობიექტია აღინშნება ასე  oირბ
სახლს მიცემითი ბრუნვიდან გადავიდა სახელობით ბრუნვაში  ამიტომ პირდაპირი ობიექტური პირია ანუ პირდაპირი ობიექტია აღინიშნება ასე o პირ

ხ
ამრიგად
პირდაპირია ობიექტი რომელიც კითხვაზე „რა ქნა“ ზმნას შეეწყობა სახელობით ბრუნვაში

ირიბია ობიექტი რომელიც კითხვაზე „რა ქნა“ ზმნას შეეწყობა მიცემით ბრუნვაში

ხ
ყურადღება:
ერთპირიანი ზმნებთან როგორებიცაა

შენდება
თეთრდება
ზის 
წევს
დგას

შეწყობილი პირი ყოველთვის არის სუბიექტური

 

ხ

დაიმახსოვრე სამპირიან ზმნაში ერთი ობიექტი ბრუნვაცვალებადია,ხოლო მეორე-ბრუნვაუცვლელი;

ბრუნვაცვალებად ობიექტს პირდაპირ ობიექტს უწოდებენ

ბრუნვაუცვლელ ობიექტს   ირიბ ობიექტს უწოდებენ

 

ხ

დაიმახსოვრე:

ორპირიანი ზმნებისს ერთადერთი ობიექტი არ არის ერთგვაროვანი

ზოგი ორპირიან ზმნის  ობიექტი ბრუნვაცვალებადია( ანუ პირდაპირია)

ხოლო ზოგი ორპირიან ზმნის  ობიექტი ბრუნვაუცვლელია( ანუ ირიბია)

ზ

ზმნის გარდამავლობა

·                 ზმნის გარდამავლობა დაკავსირებულია ზმნის სუბიექტურ და ობიექტურ პირებთან

·                 შევადაროთ ზმნის ფორმები:

აქებს  მასწავლებელი მოსწავლეს(მიც)
რა ქნა ?
შეაქო მასწავლებელმა მოსწავლე(სახ)

მოსწავლე აღმოჩნდა პირდაპირი ობიექტი

ეფერება დედა შვილს(მიც)
რა ქნა ?
მოეფერა დედა შვილს(მიც)

შვილს აღმოჩნდა ირიბი ობიექტი

ის ზმნები რომლებიც ობიექტად შეიწყობენ პირდაპირ ობიექტს არიან გარდამავალი ზმნები
ამიტომ ჩვენს მაგალითში  აქებს გარდამავალი ზმნაა

ის ზმნები რომლებიც ობიექტად შეიწყობენ ირიბ ობიექტს არიან გარდაუვალი ზმნები
ჩვენს მაგალითში ეფერება გარადაუვალი ზმნაა

დაიმახსოვრე:

·                 ყველა ერთპირიანი ზმნა გარდაუვალია

·                 ყველა სამპირიანი ზმნა გარდამავალია

·                 ორ პირიანი ზმნებიდან ის ზმნები ,რომლებიც შეიწყობენ ობიექტს სახელობით ბრუნვაში გარდამავალია,ის ზმნები კი რომლებიც შეიწყობენ ობიექტს მიცემით ბრუნვაში  გარდაუვალია(რა ქნა ? თი ვარკვევთ ამ ამბავს)

 

სუბიექტური პრის და რიცხვის ნიშნები ზმნაში

 

·                 გავიხსენოთ: ზმნა არის მეტყველების ნაწილი რომელიც გამოხატავს ან მოქმედებას ან მდგომარეობას

·                 ზმნას შეეწყობა პირები : სუბიექტური(ერთი) და ობიექტური(ერთი ან ორი)

·                 საჭიროა იმის ცოდნა რომ თითოეულ შეწყობილ პირს თავად ზმნაში აქვს თავისი(ანუ პირის) ამოსაცნობი ნიშანი

·                 ზოგ პირს კი თავისი ნიშანი არ აქვს  და სწორედ ამ უნიშნობით გამოირჩევა

ხ

პირველი სუბიექტური პირის ნიშანი :

·                 ვ  პრეფიქსი(ანუ თავსართი) პირველი სუბიექტური პირის ამოსაცნობი ნიშანია

         ვ-წერ
         ვ-ხატავ

·                 თ  სუფიქსი(ანუ ბოლოსართი) მრავლობითი რიცხვის ამოსაცნობი ნიშანი

         ვ-წერ-თ
          ვ-ხატავ-თ

ხხხ

მე-2 სუბიექტური პირი და მისი ნიშნები:

·                 მე-2 სუბიექტურ პირს მხოლობით რიცხვში ამოსაცნობი  ნიშანი ზმნაში არ აქვს !!!

          წერ
          ხატავ
შენიშვნა ძველ ქართულში სხვადასხვა პერიოდში მე-2 სუბიექტურ პირს ჰქნდა ნიშნები: ხ,ჰ,ს
ხწერ  ჰწერ სწერ
ხხატავ ჰხატავ  სხატავ

ამჟამად მე-2 პირის ძველი ნიშანი  ხ  შემორჩენილია რამდენიმე ზმნაში:
ხ-არ;მო-ხ-ვალ;მო-ხ-ვედი;

·                 თ სუფიქსი(ანუ ბოლოსართი) მრავლობითი რიცხვის ამოსაცნობი ნიშანი

         წერ-თ
          ხატავ-თ

 

მე-3 სუბიექტური პირი და მისი ნიშნები:

·                 მხოლობით რიცხვში მე-3 სუბიექტური პირის ამოსაცნობი ნიშნებია: ს;ა;ო სუფიქსები (გამოხატავენ პირსაც და რიცხვსაც)

წერ-ს
დახატ-ა
ააგ-ო

·                 მრავლობით რიცხვში მე-3 სუბიექტური პირის ამოსაცნობი ნიშნებია: ენ;ან;ნენ;ნ,ეს სუფიქსები (გამოხატავენ პირსაც და რიცხვსაც)

წერ-ენ
ხატავ-ენ
დგან-ან
მღერი-ან
მოგვესალმ-ნენ
ხატო-ნ
წერო-ნ
მოიტან-ეს

ხხხხხხხხხხხხხხხხხხხხ
ახლა ყველა ზმნას ჩამოვაშოროთ პირისა და და რიცხვის ნიშნები :

წერ,ხატავ,

დაიმახსოვრე:
ზმნის იმ ნაწილს რომელსაც ჩამოშორებული აქვს პირისა და რიცხვის ნიშნები ზმნის ფუძე ეწოდება;
(გაიხსენე როგორ ვპოულობთ არსებითი სახელის ფუძეს)

შეჯამება:

1.                პირველი სუბიექტური პირის ნიშანია -ვ  თავსართი ,ხოლო მრავლობით რიცხვს გამოხატავს -თ ბოლოსართი

2.                მე-2 სუბიექტურ პირს ნიშანი არ აქვს(ზმნაში) ,ხოლო მრავლობით რიცხვს გამოხატავს -თ ბოლოსართი ;ნიშანი ხ შემორჩენილია რამდენიმე ზმნაში

3.                მე-3 სუბიექტური პირის ამოსაცნობი ნიშნები მხოლობით რიცხვში მდგომ ზმნაში არის: ს;ა;ო სუფიქსები,ხოლო მრავლობით რიცხვში მდგომ ზმნაში ენ;ან;ნენ;ნ,ეს სუფიქსები

4.                რომ ვიპოვოთ ზმნის ფუძე  მას უნდა ჩამოვაშოროთ პირისა და რიცხვის ნიშნები;

 

 

ხ

პირველი ობიექტური პირის ამოსაცნობი ნიშნები:

·                 მხოლობით რიცხვში პირველი ობიექტური პირის ნიშანი არი თავსართი -მ

        მ-ხატავ-ს (ის(s) სუბიექტური პირის ნიშანია ს ბოლოსართი ;მე(o) ამ ობიექტური პირის ნიშანია-მ თავსართი)
        მ-ესალმებ-ა  (ის(s) -სუბიექტური პირის ნიშანია  ბოლოსართი ა; მე (o) ამ ობიექტური პირის ნიშანია-მ თავსართი)

დავადგინოთ ამ ზმნების გარდამავლობა(გაიხსენე წესი)
მხატავს ზმნა გარდამავალია ანუ მასთან შეწყობილი ობიექტი პირდაპირია
მესალმება ზმნა გარადუვალია ანუ მასთან შეწყობილი ობიექტი ირიბია.

ამრიგად
ქართულ ენაში მხოლობით რიცხვში მდგარი ზმნის მ  თავსართი გამოხატავს როგორც პირდაპი ისე ირიბ ობიექტურ პირს

ხ

·                 მრავლობით რიცხვში პირველი ობიექტური პირის ნიშანი არი თავსართი -გვ

გვ-ხატავ-ს (ის(s) ამ პირის ნიშანია ს ბოლოსართი ;ჩვენ(o) ამ ობიექტური პირის ნიშანია-გვ თავსართი)

გვ-ესალმებ-ა (ის(s) -ამ პირის ნიშანია ბოლოსართი ა;
ჩვენ (o) ამ ობიექტური პირის ნიშანია-გვ თავსართი)

დავადგინოთ ამ ზმნების გარდამავლობა(გაიხსენე წესი) 

გვხატავს ზმნა გარდამავალია ანუ მასთან შეწყობილი ობიექტი პირდაპირია 

გვესალმება ზმნა გარადუვალია ანუ მასთან შეწყობილი ობიექტი ირიბია.

ამრიგად 

ქართულ ენაში მრავლობით რიცხვში მდგარი ზმნის გვ თავსართი გამოხატავს როგორც პირდაპი ისე ირიბ ობიექტურ პირს 

ხხხხხხხხხხხხხხხხხხხხხხხხხხხხხხხხ

მე-2  ობიექტური პირის ამოსაცნობი ნიშნები:

·                 მხოლობით რიცხვში მე-2 ობიექტური პირის ნიშანი არის თავსართი -გ

 

გ-ხატავ-ს   (ის(s) შესაბამისი  ნიშანი ბოლოსართი ს  ;შენ(o) შესაბამისი ნიშანი თავსართი-გ)

გ-ესალმებ-ა (ის(s) შესაბამისი ნიშანი ბოლოსართი ს ;შენ(o) შესაბამისი ნიშანი თავსართი-გ)

დავადგინოთ ამ ზმნების გარდამავლობა(გაიხსენე წესი) 

გხატავს ზმნა გარდამავალია ანუ მასთან შეწყობილი ობიექტი პირდაპირია 

გესალმება ზმნა გარადუვალია ანუ მასთან შეწყობილი ობიექტი ირიბია

ამრიგად 

ქართულ ენაში მხოლობით რიცხვში მდგარი ზმნის გ თავსართი გამოხატავს როგორც პირდაპი ისე ირიბ ობიექტურ პირს

·                 მრავლობით რიცხვზე კი მიუთითებს(ნიშანია) ბოლოსართი-თ

გ-ხატავ-თ (ის(s) შესაბამისი ნიშანი არ არის ;თქვენ(o) შესაბამისი ნიშანი თავსართი-გ მრავლობითი რიცხვის ნიშანი-თ) 

 

გ-ესალმებ-თ (ის(s) შესაბამისი ნიშანი არ არის  ;თქვენ(o) შესაბამისი ნიშანი თავსართი-გ  ,ხილო მრავლობითის ნიშანია-თ)

დავადგინოთ ამ ზმნების გარდამავლობა(გაიხსენე წესი) 

გხატავთ ზმნა გარდამავალია ანუ მასთან შეწყობილი ობიექტი პირდაპირია 

გესალმებათ ზმნა გარადუვალია ანუ მასთან შეწყობილი ობიექტი ირიბია 

 

ამრიგად 

ქართულ ენაში მრავლობით რიცხვში მდგარი ზმნის თ ბოლოსართი გამოხატავს როგორც პირდაპი ისე ირიბ ობიექტური პირის მრავლობით რიცხვს;

ხ
მე-3 პირდაპირი  ობიექტური პირის ამოსაცნობი ნიშნები:

დაიმახსოვრე:

·                 მე-3 პირდაპირი ობიექტური პირის ამოსაცნობი ნიშნები ზმნაში არ არსებობს

წერ-ს ბავშვი წერილს
რა ქნა?
და-წერ-ა ბავშვმა წერილი

ხ

მე-3 ირიბი ობიექტური პირის ამოსაცნობი ნიშნები: 

ყურადღება:

·                 თუ ზმნა ხმოვანზე იწყება მასში არ მოიპოვება მე-3 ირიბი ობიექტური პირის ნიშანი

ხ

ხოლო თუ ზმნა თანხმოვნით იწყება:

·                 მე-3 ირიბი ობიექტური პირის  ამოსაცნობი ნიშანი-ს იდგება  ამ ცხრა თახმოვნის წინ:

        დ;ტ;თ
         ძ;წ;ც
         ჯ;ჭ;ჩ

მი-ს-წერ-ს დედა შვილს წერილს
აქ ს არის ირიბი ობიექტის  (შვილს ) ამოსაცნობი ნიშანი
რ აქნა ?
მი-ს-წერა დედამ შვილს წერილი

·                 მე-3 ირიბი ობიექტური პირის ამოსაცნობი ნიშანი-ჰ იდგება ამ შვიდი  თახმოვნის წინ:

         ბ;პ;ფ
        გ;კ;ქ;ყ

ჰ-კითხავს მასწავლებელი მოსწავლეს  გაკვეთილს
რა ქნა ?
ჰ-კითხა მასწავლებელმა მოსწავლეს გაკვეთილი

 
აქ ჰ არის ირიბი ობიექტის (მოსწავლეს ) ამოსაცნობი ნიშანი

ხხხხხხხხხხხხხხხხხხხხხ

კერძო შემთხვევები:

მ-ძინავ-ს  ეწყობა ერთი პირი  -მე ნიშანი კი ორია მ და ს
მ-ღვიძავ-ს ეწყობა ერთი პირი- მე ნიშანი კი ორია მ და ს

 

ასეთ დროს დაკარგულია ერთი პირი  სუბიექტური რომლის ნიშანიცაა ს (არ ვწერთ მე მძინავს სწორია მძინავს)

ხ
როცა ერთნაირი ფორმის ზმნებია 
რომელი რისი ნიშანია ?

გ-ხატავ-თ  მე ;თქვენ მე-2 ობიქტური პირი მრავლობითში(ნიშნები გ+თ)
გ-ხატავ-თ    ის ;თქვენ მე-2 ობიქტური პირი მრავლობითში(ნიშნები გ+თ)
გ-ხატავ-თ     ჩვენ(პირველი სუბიექტური პირი მრავლობითში ნიშანი-თ),შენ  (მე-2 ობიქტური პირი მხოლობითში( ნიშანი გ)
გ-ხატავ-თ ჩვენ(პირველი სუბიექტური პირი მრავლობითში ნიშანი-თ),თქვენ (მე-2 ობიქტური პირი მრავლობითში ნიშანი გ)

ხხხხხხხხხხხხხხხხხხხ
შეჯამება:

1.                ზმნაში პირველი ობიექტური პირის ნიშანია მ თავსართი  ის გამოხატავს როგორც-პირდაპირ ისე ირიბ ობიექტს

        მრავლობით რიცხვის ნიშანია გვ  თავსართი ,ის მიგვანიშნებს ,როგორც პირდაპირ ისე ირიბ პირზე

2. ზმნაში მე-2  ობიექტური პირის ნიშანია გ-თავსართი ის გამოხატავს როგორც-პირდაპირ ისე ირიბ ობიექტს

მრავლობით რიცხვის ნიშანია თ -ბოლოსართი ,ის მიგვანიშნებს ,როგორც პირდაპირ ისე ირიბ პირზე

3.ზმნაში მე-3 პირის პირდაპირი ობიექტის ნიშანი არ არსებობს და არც უნდა ეძებო არც უნდა დაწეო
4.ხმოვანზე დაწყებულ ზმნაში მე-3 პირის ირიბი ობიექტის  ნიშანი არ არსებობს და არც უნდა ეძებო;არც უნდა დაწერო
5 თანხმოვანზე დაწყებულ ზმნაში მე-3 პირის ირიბი ობიექტის ნიშანი ს უნდა ეწეროს თანხმოვნების: დ;ტ;თ ძ;წ;ც ჯ;ჭ;ჩ წინ  ხოლო ნიშანი  ჰ უნდა დაიწეროს  თანხმოვნების
ბ;პ;ფ გ;კ;ქ;ყ-ს წინ
 

ხხხხხ

ყურადღება:

პირის ნიშნებთან დაკავშირებული მართლწერის საკითხები !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

 

პირველი სუბიექტური პირის ნიშანი ვ და მართლწერა:

·                 პირველი სუბიექტური პირის ნიშანი არის-ვ

·                 მაგრამ თუ ზმნის ფუძე იწყება ვ თანხმოვნით და სუბიექტური პირი პირველია ,მაშინ ორი ვ მოიყრის თავს:

ვ-ვარჯიშობ;ვ-ვარაუდობ;ვ-ვახშმობ;ვ-ვარცხნი;

ხ

·                 ზოგი ზმნა იწყება ო -ხმოვნით ან უ- ხმოვნით 

სწორ ფორმაა მე ვ-ოცნებობ და არა მე ოცნებობ
                        მე ვ-ოხუნჯობ და არა  მე ოხუნჯობ
                        მე ვ-უსმენ         და არა მე უსმენ
                        მე ვ-უყურებ და არა მე უყურებ 
                        მე ვ-უთხარი    და არა  მე  უთხარი;

ხ

·                 დაიმახსოვრე ორი ზმნის ფუძე   : ვალ და ვედ

      ამ ფუძეებთან პირველი პირის სუბიექტური ნიშანი  ვ
       აღარაა საჭირო:

სწორი ფორმაა: მო-ვალ და არა მო-ვ-ვალ
                          წა-ვალ  და არა წა-ვ-ვალ
                          მო-ვედ-ი   და არა მო-ვ-ვედ-ი
                          წა-ვედ-ი და არა     წა-ვ-ვედ-ი

ხ
მე-2  სუბიექტური პირი  და მართლწერა:

·                 მე-2 სუბიექტურ პირს ზმნაში ნიშანი არ აქვს(ძველ ქართულში ჰქონდა)

·                 ამიტომ 

        არასწორი ფორმაა  ს-ცხოვრობ  უნდა იყოს ცხოვრობ
         არასწორი ფორმაა  ჰ-ფიქრობ     უნდა იყოს ფიქრობ

ხ
მე-3 სუბიექტური პირი და მართლწერა:

·                 აქ შეცდომებს იშვიათად უშვებენ ,მაგრამ მაინც უშვებენ

·                 სწორი ფორმაა მოვიდ-ნენ და არა მოვიდ-ენ

                                  წავიდ-ნენ და ა რა წავიდ-ენ
                                  დაიმალ-ნენ  და არა დაიმალ-ენ

ხხხხხხხხხ
პირველი ობიექტური  პირი და მართლწერა:

·                 პირველი ობიექტური პირის ნიშანია თავსართი მ  (მ-ხატავ  (შენ მე))

·                 თუ ზმნის ფუძე იწყება მ თანხმოვნით(გაიხსენე რა არის ზმნის ფუძე) მაშინ  ზმნის დასაწყისში ორი მ მოიყრის თავს:

        მ-მალავს (ის;მე)  მ-მატებს(ის,მე) მ-მტრობს(ის,მე)
ხ

·                 თუ ობიქტური  პირი პირველია მაგრამ მრავლობით რიცხვშია  ,მაშინ თავსართი იქნება გვ

·                 თუ მოხდა ისე რომ ზმნის ფუძეც იწყება გვ ბგერებით მაშინ ზმნის დასაწყისში ორი გვ მოიყრის თავს:

          და-გვ-გვიანებია;
          მო-გვ-გვარა ;
ხხხხ

·                   მე-2 ობიექტური პირის ნიშანია თავსართი   გ

·                 თუ ზმნის ფუძე იწყება გ თანხმოვნით(გაიხსენე რა არის ზმნის ფუძე) მაშინ ზმნის დასაწყისში ორი გ მოიყრის თავს:

          გ-გონია;
          გ-გავს;
          გ-გზავნის;

ხ
 მე-3  პირდაპირი ობიექტური პირი და ზმნის  მართლწერა

·                 მე-3 პირდაპირ ობიექტურ  პირს ზმნაში ნიშანი არ აქვს 

·                 ამიტომ ორ პირიან ზმნებში: 

·                  არასწორი ფორმაა  ჰ-კლავს-სწორი ფორმაა კლავს (ის,მას)

რა ქნა?
მოკლა (მან ის(სახელობითში დაჯდა ობიექტი ამიტომ პირდაპირია,რადგან პირდაპირია ზმნაში ნიშანი არ ექნება ჰ საჭირო არაა)

არასწორი ფორმაა:  ს-ჭრის  სწორი ფორმაა ჭრის(ის,მას)
რა ქნა? 

მოჭრა (მან ის(სახელობითში დაჯდა ობიექტი ამიტომ პირდაპირია,რადგან პირდაპირია ზმნაში ნიშანი არ ექნება ს საჭირო არაა
ხ
მე-3 ირიბი ობიექტური პირი და ზმნის მართლწერა 

·                 მე-3 ირიბი ობიექტური პირის გამოხატვა თანხმოვანზე დაწყებულ ზმნაში ხდება ორი თავსართით  ჰ და ს;

·                 ს გვაქვს 9 თახმოვნის წინ:დ;ტ;თ ძ;წ;ც ჯ;ჭ;ჩ

ს-თხოვს (ის,მას,მას) შვილი  დედას  ნაყინს სთხოვს.
რა ქნა ?
ს-თხოვა შვილმა (მან) დედას(მას) ნაყინი(ის)

ს-წერს  (ის,მას,მას)    ჯარისკაცი შეყვარებულს წერილს
რა ქნა?
მი-ს-წერა ჯარისკაცმა(მან) შეყვარებულს(მას) წერილი(ის)

ს-ტყორცნის მზე(ის) ფანჯარას(მას) სხივს(მას) 

·                 ჰ 7 თანხმოვნის წინ:ბ;პ;ფ გ;კ;ქ;ყ

სწორი ფორმებია          არასწორი ფორმებია
ჰ-ყავს                             ყავს
ჰ-ქონდა                         ქონდა
ჰ-კითხა                          კითხა

 

 

კაცი წერილს წერს(ის,მას-ა ზმნა ორპირიანია)       

ამიტომ შეცდომაა სამპირიანი ზმნის დაწერა 
კაცი წერილს სწერს(ის,მას,მას)

ხ
ერთპირიანი ზმნები:

არასსწორია და შეცდომაა ჰ-ქრის(ის)   სწორია ქრი-ს (ის)
                                            ს-ჩანს           სწორია  ჩან-ს (ის)
                                             ს-დგას         სწორია დგა-ს (ის)