რიცხვითი სახელი

 

·     რიცხვითი სახელი-გამოხატავს :

ა) ან საგნის რაოდენობას

ბ)ან რიგს

გ) ან ნაწილს

·     რიცხვითი სახელი სამგვარია :

ა)რაოდენობითი(ხუთ-ი,თერთმეტ-ი)

ბ) რიგობით (მე-ხუთ-ე; მე-თერთმეტ-ე)

გ) წილობითი (მე-ხუთ-ე-დ-ი;მე-თერთმეტ-ე-დ-ი)

·     დააკვირდი  რიგობითის წარმოება რაოდენობითს ემყარება (მე-ე თავსართ-ბოლოსართი)

·     წილობითი რიგობითს ემყარება(-დ ბოლოსართი)

 

ხ

·      რაოდენობითი სახელი საგნის რაოდენობაზე მიგვითითებს; გვიჩვენებს რამდენია საგანი.პასუხობს კითხვაზე რამდენი ? 

მაგ. ორი,ოცდაჩვიდმედტი(ე.წ. გარკვეული რაოდენობითი სახელები) 

ან ბევრი,ცოტა(ე.წ. პირობითი რაოდენობითი სახელები)

·      არსებობს მარტივი რაოდენობითი სახელები: ერთი ,სამი ცხრა,ათი

·      რთული რაოდენობითი სახელები:თერთმეტი,ჩვიდმეტი, ორმოცდასამი,

 

ხ

·      რიგობითი რიცხვითი სახელი მიგვითითებს მერამდენეა საგანი; პასუხობს კითხვაზე მერამდენე ?

მაგ.

პირველი;მესამე,ასოცდამეხუთე,ათასმეერთე;

·      წილობითი რიცხვითი სახელები მიგვითითებს ნაწილზე მთელთან შედარებით :

მეათედი; მესამედი; 

ხ
რიგობითი და წილობითი რიცხვითი სახელების წარმოება :

·      რიგობითი რიცხვითი სახელები იწარმოება

 მე- თავსართით და  -ე ბოლოსართით

მე-შვიდ-ე,

მე-რვ-ე,

ოც-და-მე-თორმეტ-ე

 

·      წილობითი რიცხვითი სახელები იწარმოება

მე-თავსართით და -ე-დ ბოლოსართით

მე-სამ-ე-დ-ი ;

მე-ხუთ-ე-დ-ი ;

 

დაიმახსოვრე :

 ენაში მათემატიკისგან განსხვავებით  

მე-ორ-ე-დ-ი-ს ნაცვლად იხმარება ნახევარი

 

 

 

რიცხვითი სახელების მართლწერა

ა) ერთად იწერება ყველა რაოდენობითი რიცხვითი სახელი ერთიდან  100-ის ჩათვლით

ბ)ერთად იწერება ასეულთა სახელები : ორასი,სამასი,ოთხასი...ათასი,მილიონი,მილიარდი,ტრილიონი,კვადრილიონი,კვინტილიონი

გ)ცალკ-ცალკე იწერება ყველა დანარჩენი რაოდენობითი  რიცხვითი სახელი: ას ხუთი,ორი ათასი

ყურადღება:

წესით,ნებისმიერი რიგობითი სახელი შერწყმულად უნდა დაიწეროს: ასმეხუთე,მეორიათასე..

მაგრამ მრავალფუძიანი რიგობითების ციფრებით დაწერას ამჯობინებენ(2325-ე)

რიგობითი რიცხვითი სახელის მაწარმოებელი მე- თავსართი რთულფუძიან  რიცხვით სახელებს თავში კი არ დაერთვის,არამედ ბოლო კომპონენტის წინ:

ოცდა-მე-ხუთ-ე

ას-მე-შვიდ-ე

ამიტომაც რიგობითი რიცხვითი სახელების ციფრებით გადმოცემის დროს ორგვარი დაწერილობაა :

1.   მე- თავსართიშერწყმულ რიცხვით სახელების წინ(ყურადღება: და-კავშირით შეერთებულთა გარდა)ასევე  ასეულთა და ათასეულთა სახელების წინ:

მე-17

მე-20

მე-300

მე-5000

2.   -ე ბოლოსართი და კავშირით შეერთებულ რიგობით რიცხვით სახელებთან:

32-ე

161-ე

127-ე

1765-ე

 

დაიმახსოვრე: !!!!!

·     რაოდენობითია ერთი , ხოლო მისი რიგობითია - პირველი

·     რთულ რიცხვით სახელებში იხმარება -მეერთე: 21-ე;  81-ე;161-ე ;ოცდამეერთე;ოთხმოცდამეერთე;

·     ყოველთვის დაწერე ნახევარი და არა „მეორედი“

·     ხოლო სიტყვა  ნახევარი სხვა სიტყვებთან  დეფისით იწერება: ხუთ-ნახევარი; რვა-ნახევარი;დღე-ნახევარი;მუჭა-ნახევარი

·     მეორადი არც თქვა და არც დაწრეო შეცდომაა ;სწორი ფორმაა მეორეული

·     დაიმახოვრე რომაულ ციფრებს თავსართი-ბოლოსართი მე- და -ე  არ სჭირდება:(V ;XV ;XXVII)

·     დაიმახსოვრე:  ხოლო თუ ციფრით დაწერილ რიცხვით სახელს ბრუნვის ნიშანი ან თანდებული მოსდევს,უშუალოდ ციფრთან ის დეფისით დაიწერება

( დავით V-მ ; მე-6-ზე;  მე-12-ში;  და.შ.)

·     ბრუნვის ნიშანი და თანდებული ციფრით დაწერილ რიგობით რიცხვით სახელთან -ე ბოლოსართთან შერწყმულად დაიწერება : 25-ეში 88-ესთან;90-ესთვის)

 

ხხხხხხხხ

რიცხვითი სახელების ბრუნება: 

 

რიცხვითი სახელი დამოუკიდებლად აღებული არსებითი სახელის მსგავსად იბრუნვის ოღონდ წოდებით ბრუნვაში რიცხვითი სახელი თითქმის საერთოდ არ გვხვდება;("ოთხო წელიწადო" ილ.ჭავჭავაძე გამონაკლისები არსებობს  მწერლობაში)

·      რიცხვით სახელებს-ებ-იანი მრავლობითი არ ეწარმოება

·      ნართანიანი მრავლობითის წარმოება რიცხვითი სახელების შესაძლებელია (სამნი ძმანი );ცხრათა  მხედართა;

·      რიცხვითი სახელი ბრუნებისას არ იკუმშება;

ხხხხ
რიცხვითი სახელების მართლწერა:

რაოდენობრივი რიცხვითი სახელების მართლწერა:

ათი (მარტივი)
ჩვიდმეტი(რთული შედგენილი ერთად იწერება)
ას ერთი(რთული შედგენილი ცალკ-ცალკე იწერება)
დაიმახსოვრე 

·      100-მდე რაოდენობრივი რიცხვითი სახელები ერთად იწერება

·      ასი;ათასი,მილიონი-იწერება ეთად

·      100-ს ზემოთ რაოდენობრივი რიცხვითი სახელები ცალკ-ცალკე უნდა დავწეროთ

ას ერთი,ათას ოცი,მილიონ ორასი ათასი- იწერება ცალკ-ცალკე

ხ
რიგობითი  რიცხვითი სახელების მართლწერა:

·      იხმარება ან მხოლოდ მე- თავსართი ან მხოლოდ ე ბოლოსართი; ორივეს ხმარება შეცდომაა;

·      მე- თავსართი უნდა ვიხმაროთ როცა რიგობითი სახელი იწყება მე-თი : მაგ. მე-5 ; მე- 20 ;მე-17

·      როცა მე რიგობითი რიცხვის შუაშია მოქცეული უნდა ვიხმაროთ -ე ბოლოსართი მაგ. 25-ე  ; 28-ე ; 402-ე 161-ე

ხ
მართლწერა როცა რიცხვითი სახელი წარმოდგენილია მსაზღვრელად:

დაიმახსოვე:
რიცხვითი სახელით განსაზღვრული არსებითი სახელი აუცილებლად უნდა იდგეს  მხოლობით რიცხვში 
ორი ბიჭი  და არა ორი ბიჭები
ხუთი ყვავილი და არა  ხუთი ყვავილები